Η επόμενη μέρα στην Τουρκία του Ερντογάν

Η επόμενη μέρα στην Τουρκία του Ερντογάν

4' 31" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Το κακό με τους πραξικοπηματίες δεν είναι μόνο ότι συνθλίβουν κάτω από τις ερπύστριες των τεθωρακισμένων τα δημοκρατικά δικαιώματα, αλλά και ότι, όταν αποτυγχάνουν, γιγαντώνουν εκείνους που φιλοδοξούσαν να εκμηδενίσουν. Κάτι τέτοιο συνέβη τον Αύγουστο του 1991 στη Μόσχα, όταν το πραξικόπημα – οπερέτα μιας ομάδας σκληροπυρηνικών του ΚΚΣΕ κατέληξε να κάνει ήρωα τον ανεκδιήγητο Μπόρις Γέλτσιν και να επιταχύνει τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης, που ήδη έπνεε τα λοίσθια.

Ενας παρόμοιος, τηρουμένων των αναλογιών, απολογισμός ενδέχεται να γραφτεί από τον ιστορικό του μέλλοντος για την αποτυχημένη, κατά τα φαινόμενα, απόπειρα ανατροπής του Ταγίπ Ερντογάν από ομάδα στρατιωτικών τη δραματική νύχτα της Παρασκευής προς Σάββατο. Μέσα σε λίγες ώρες, ο ισχυρός άνδρας της μετακεμαλικής Τουρκίας πέρασε από την ταπείνωση –ο άνθρωπος που θα γινόταν σουλτάνος αναγκάστηκε να καλέσει τον λαό να τον υπερασπιστεί με μηνύματα από το τρισκατάρατο Twitter μέσα από το κρησφύγετό του– στη δόξα: Αψηφώντας τα «εχθρικά» F-16 προσγειώθηκε από τη Μαρμαρίδα στην Κωνσταντινούπολη για να ενωθεί με τον λαό «του», που υπερασπιζόταν τη δημοκρατία στους δρόμους.

Κάλεσμα για ετοιμότητα

Οταν γράφονταν αυτές οι γραμμές, η κατάσταση στην Τουρκία δεν είχε πλήρως αποκρυσταλλωθεί. Ο Ερντογάν δεν είχε επιστρέψει ακόμη στο βομβαρδισμένο προεδρικό του μέγαρο, στην Αγκυρα και με νέα μηνύματά του, μέσω Τwitter, καλούσε τους οπαδούς του να μη φύγουν από τους δρόμους γιατί μια νέα απόπειρα πραξικοπήματος θα μπορούσε ανά πάσα στιγμή να εκδηλωθεί. Ασαφής ήταν και η κατάσταση στις ένοπλες δυνάμεις, καθώς ουδείς γνώριζε πού βρισκόταν και τι ρόλο έπαιξε, τελικά, ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ Χουλουσία Ακάρ, ο οποίος υποτίθεται ότι «απελευθερώθηκε», αφού για ώρες ήταν «όμηρος» των στασιαστών. Ωστόσο, η αρχηγία του στρατεύματος είχε ανατεθεί από τον πρωθυπουργό Μπιναλί Γιλντιρίμ στον αρχηγό της Α΄ Στρατιάς, Ουμίτ Ντουντάρ.

Παρ’ όλα αυτά, οι πιθανότητες έγερναν σαφώς προς την αποτυχία του πραξικοπήματος, με τους θυλάκους των στρατευμάτων που το υποστήριξαν να παραδίδονται ο ένας μετά τον άλλο. Τρεις παράγοντες φαίνεται ότι έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο σ’ αυτή τη διαγραφόμενη εξέλιξη. Πρώτον, το γεγονός ότι οι κινηματίες –σύμφωνα με τον Ντουντάρ, αξιωματικοί της Αεροπορίας, της Στρατοφυλακής και των Τεθωρακισμένων– δεν βρήκαν την ευρεία υποστήριξη που προσδοκούσαν στους κόλπους του στρατεύματος. Δεύτερον, η κατηγορηματική καταδίκη του πραξικοπήματος από την Ουάσιγκτον και το ΝΑΤΟ τις κρίσιμες ώρες όπου όλα ήταν ανοιχτά, κάτι που δεν είχε συμβεί με τα τέσσερα προηγούμενα πραξικοπήματα του στρατού στην Τουρκία, από το 1960 μέχρι το 1997. Τρίτον και αποφασιστικότερο όλων, η μαζική κάθοδος του λαού στους δρόμους, κάτι που έφερε μπροστά στα στρατεύματα των κινηματιών το φάσμα του λουτρού αίματος και του εμφυλίου πολέμου.

Εάν, όπως δείχνει η μέχρι στιγμής δυναμική των εξελίξεων, οι στασιαστές συντριβούν οριστικά, ο Ερντογάν θα βγει από αυτή τη σκληρή δοκιμασία ενισχυμένος. Οπως ήδη προειδοποίησε στο πρώτο του μήνυμα μετά την επιστροφή του στην Κωνσταντινούπολη, θα προχωρήσει στην πλήρη εκκαθάριση του στρατεύματος από τους «προδότες», θέτοντας τις ένοπλες δυνάμεις υπό τον πλήρη έλεγχό του. Παράλληλα, θα εκμεταλλευθεί την ευκαιρία για να τσακίσει ολοκληρωτικά τους ανθρώπους του αυτοεξόριστου στις ΗΠΑ ιεροκήρυκα, Φετουλάχ Γκιουλέν, στη Δικαιοσύνη και την Αστυνομία, τον οποίο κατονόμασε ως ιθύνοντα νου του αποτυχημένου πραξικοπήματος. Βεβαίως ο ίδιος ο Γκιουλέν –αποφασιστικός σύμμαχος του Ερντογάν, για ειρωνεία της τύχης, στη μάχη του εναντίον του Κεμαλικού, στρατιωτικού κατεστημένου την πρώτη περίοδο της πρωθυπουργίας του– αρνήθηκε κάθε ανάμειξη με τους πραξικοπηματίες, αλλά αυτό, ακόμη κι αν αληθεύει, ουδόλως θα επηρεάσει την πορεία των πραγμάτων.

Γενικότερα, ο Ερντογάν θα μπορεί πλέον να επικαλείται, με μεγαλύτερη αληθοφάνεια από πριν, απέναντι σε κάθε μελλοντική αμφισβήτηση της παντοδυναμίας του, ότι πίσω της βρίσκονται οι δυνάμεις που θέλουν να τον ανατρέψουν πραξικοπηματικά, για να δικαιολογήσει κάθε είδους αυταρχικά μέτρα. Το δέλεαρ μιας «φυγής προς τα εμπρός», με επιτάχυνση των σχεδίων θωράκισης της προσωποπαγούς εξουσίας του μέσω μιας ισχυρότατα προεδρικής δημοκρατίας, χωρίς αμφιβολία θα είναι ισχυρό. Αλλά και δυνάμει καταστροφικό, για τον ίδιο και τη χώρα του.

Ανοιχτές πληγές

Γιατί δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η απόπειρα πραξικοπήματος, όπως κι αν εξελιχθούν τα πράγματα τα αμέσως επόμενα εικοσιτετράωρα, θα αφήσει στην Τουρκία μεγάλες, ανοιχτές πληγές. Με τουλάχιστον 160 νεκρούς και χιλιάδες τραυματίες, με 104 κινηματίες να έχουν συλληφθεί και με το στράτευμα σε σύγχυση και αποδιοργάνωση, η Τουρκία βρίσκεται σε κατάσταση εθνικού σοκ. Το αποτυχημένο πραξικόπημα απειλεί να αφήσει πίσω του ένα αποτυχημένο κράτος. Κι αυτό, σε μια συγκυρία όπου η Τουρκία έχει να αντιμετωπίσει την τρομοκρατία του Ισλαμικού Κράτους και την υποτροπή του Κουρδικού, ενώ η εξωτερική της πολιτική αποτελεί σωρό ερειπίων, όπως μαρτυρούν οι σπασμωδικές προσπάθειες των Ερντογάν – Γιλντιρίμ, το τελευταίο διάστημα, για το εσπευσμένο κλείσιμο ανοιχτών μετώπων με τη Ρωσία και το Ισραήλ.

Το κυριότερο, ο Ερντογάν θα διαπράξει μοιραίο σφάλμα αν υπερτιμήσει τη δύναμή του, λησμονώντας ότι αν διατήρησε όχι μόνο την εξουσία, αλλά και αυτό το κεφάλι του, το οφείλει κατά κύριο λόγο στα πλήθη των πολιτών που υπερασπίστηκαν τη δημοκρατία στους δρόμους και στην πλατεία Ταξίμ. Στους ίδιους δρόμους και στις ίδιες πλατείες, που ο Ερντογάν και οι υποτακτικοί του αντιμετώπιζαν με ωμή καταστολή και έσχατη περιφρόνηση τους διαδηλωτές στο πολύ κοντινό παρελθόν. Από τη χθεσινή μεγάλη κρίση, αν κάποιος βγει πραγματικά γιγαντωμένος θα είναι ο τουρκικός λαός και το δημοκρατικό κίνημα. Αν ο Ερντογάν βγει σοφότερος από την περιπέτεια που έζησε, θα έχει την ευκαιρία για μια καινούργια αρχή, με μεγαλύτερη ταπεινότητα και λογικότερες φιλοδοξίες. Αν όχι, το πιθανότερο είναι ότι απλώς θα επιταχύνει τη νέμεση για την αλαζονεία του. Και τότε, το χθεσινό στρατιωτικό κίνημα θα αποδειχθεί όχι το κύκνειο άσμα της τουρκικής στρατοκρατίας, αλλά μια αδέξια πρόβα για την πιο σοβαρή «παράσταση», που θα έρθει σύντομα.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή