«Το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία θα μπορούσε να έχει και χειρότερα νέα. Την επιτυχία του. Η στρατιωτική δικτατορία είναι μία από τις χειρότερες μορφές διακυβέρνησης που γνωρίζουμε. Αλλά μια εκλεγμένη δικτατορία δεν είναι πολύ λιγότερο κακή, και ο κίνδυνος ότι η Τουρκία βαδίζει προς μια τέτοια κατάσταση είναι πλέον σαφής», είχε γράψει ο Guardian στο κεντρικό του άρθρο που δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του αργά το βράδυ της περασμένης Κυριακής.
Στο μεταξύ, ρεπορτάζ του διεθνούς Τύπου παρουσιάζουν, ήδη από το περασμένο Σάββατο, μία παράδοξη συνθήκη στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης. 37χρονος υποστηρικτής του Ερντογάν δήλωσε στους New York Times: «Κοιτάξτε γύρω σας, δείτε τον κόσμο. Εμείς είμαστε οι πραγματικοί στρατιώτες αυτής της χώρας και έχουμε αρχηγό», ενώ ο Οζγούρ Ουνλουχισαρτσικλί, διευθυντής του γραφείου του German Marshall Fund των ΗΠΑ στην Αγκυρα, ανέφερε στην ίδια εφημερίδα πως «οι περισσότεροι διαδηλωτές που εναντιώθηκαν στο πραξικόπημα δεν χρησιμοποιούσαν δημοκρατικό λόγο».
Από την άλλη, όμως, και παρά το γεγονός ότι όλο το πολιτικό φάσμα της Τουρκίας καταδίκασε απερίφραστα το στρατιωτικό κίνημα, οι πολίτες που πλημμύρισαν τους δρόμους της Κωνσταντινούπολης και της Αγκυρας ήταν, στη συντριπτική τους πλειονότητα, υποστηρικτές του Ερντογάν, ενώ σε πολύ μικρότερο βαθμό ήταν κοσμικοί και φιλελεύθεροι.
Παρότι ο Τούρκος πρόεδρος ανέφερε ότι «δεν γυρεύουμε εκδίκηση· οπότε, επιτρέψτε μας να σκεφθούμε τα επόμενα βήματα· θα δράσουμε με τη λογική και την εμπειρία μας», τα γεγονότα μοιάζουν να μπαίνουν σε πολύ διαφορετική τροχιά. «Ο Ερντογάν είτε θα χρησιμοποιήσει το γεγονός για να επανασχεδιάσει τους θεσμούς της Αγκυρας προς όφελός του είτε θ’ αδράξει την ευκαιρία, δεδομένης της αλληλεγγύης που του προσφέρθηκε από την αντιπολίτευση και διαφορετικά τμήματα της κοινωνίας, ώστε να επενδύσει, εννοώντας το, στους κανόνες δικαίου και στις νόμιμες μορφές διαφωνίας», είχε δηλώσει στους New York Times η Νιγκάρ Γκοκσέλ, αναλύτρια της τουρκικής πολιτικής για το International Crisis Group, συμπληρώνοντας ότι το δεύτερο σενάριο δεν μοιάζει ιδιαιτέρως πιθανό. Κάτι που, ασφαλώς, αποδεικνύεται όλες τις ημέρες που ακολούθησαν την απόπειρα του πραξικοπήματος.
Τα γεγονότα στην Τουρκία τρέχουν γρηγορότερα απ’ οποιαδήποτε ανάλυση, δήλωση ή προσδοκία. Την επαύριο της απόπειρας του στρατιωτικού πραξικοπήματος, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έλαβε τα σκληρά μέτρα που οι περισσότεροι φανταζόμασταν ότι θα πάρει, δεδομένου του ιστορικού του. Εξάλλου, το είχε δηλώσει ήδη από την Κυριακή και το επανέλαβε στη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου την Τετάρτη: «Θα συνεχίσουμε να καθαρίζουμε τον ιό απ’ όλους τους κρατικούς θεσμούς, διότι ο ιός έχει εξαπλωθεί. Δυστυχώς, όπως ο καρκίνος, έχει αγκαλιάσει το κράτος».
Με αυτές τις δηλώσεις και λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα δεδομένα των τελευταίων χρόνων διακυβέρνησης του Ερντογάν, κανείς δεν μπορεί να παραμείνει ήσυχος για το κατά πόσον όντως η δημοκρατία κατέπνιξε το στρατιωτικό πραξικόπημα στην Τουρκία. Ο Τούρκος πρόεδρος, άλλωστε, κάθε φορά που σημειωνόταν οποιαδήποτε αντίδραση στον αυταρχικό τρόπο διακυβέρνησής του, εφάρμοζε όλο και σκληρότερα μέτρα – ο εκδημοκρατισμός δεν φαίνεται να υπήρξε ποτέ στα σχέδιά του. Εξάλλου, η αμεσότατη αντίδρασή του (μέσα σε λίγες ημέρες καταφέρνει να εξοστρακίσει χιλιάδες αντιπάλων του – είτε με σαφείς αποδείξεις είτε με απλές ενδείξεις) ίσως δείχνει ότι ο Ερντογάν είχε πλήρως ενημερωμένα τα κιτάπια με τους «αντιφρονούντες» του καθεστώτος του.
Τα τελευταία νέα κινούνται στο ίδιο πνεύμα: ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Νουμάν Κουρτουλμούς, ανακοίνωσε την Πέμπτη ότι η Τουρκία αναστέλλει προσωρινά την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Συνθήκης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (ECHR), ο αντιπρόεδρος του κυβερνώντος κόμματος AKP, Γιασίν Ακτάι, θεωρεί ότι το 90% του τουρκικού λαού επιθυμεί την επαναφορά της θανατικής ποινής (μετά τις σκληρές αναφορές του Τούρκου προέδρου, κατά την κηδεία ενός στενού φιλικού του προσώπου την περασμένη Κυριακή –«αφού το ζητεί ο κόσμος, πρέπει να το λάβουμε σοβαρά υπ’ όψιν», είχε αναφέρει χαρακτηριστικά)–, ενώ, για τον φόβο των διαρροών των e-mails του κόμματος από τα WikiLeaks, αποκλείστηκε η πρόσβαση στην ιστοσελίδα, με επίσημη απόφαση του αρμόδιου υπουργείου.
Και τα πράγματα μπορούν να γίνουν και πιο παρανοϊκά: τα ειδικά νεκροταφεία για τους «προδότες», οι οποίοι είτε θα ταφούν χωρίς τον δέοντα σεβασμό είτε θ’ απαγορευθεί η ταφή τους, όπως συνέβη με νεκρό στρατιωτικό, τον οποίον έθαψαν οι οικείοι του στην αυλή τους…
«Θρίαμβος πολιτικού Ισλάμ»
«Υποκλινόμαστε μόνο στον θεό», δήλωσε ο Τούρκος πρόεδρος, κλείνοντας το μάτι, άλλη μία φορά, στους συντηρητικότερους των οπαδών του. Η στάση του Τούρκου προέδρου τις τελευταίες ημέρες, αλλά κυρίως όλο το προηγούμενο διάστημα, δείχνει ότι δεν έχει καμία διάθεση να προβεί σε συμμαχίες για το μέλλον μιας δημοκρατικής Τουρκίας και, πάνω απ’ όλα, δεν θα προσπαθήσει να ενώσει τη χώρα του. Πολύ περισσότερο, καταδεικνύει, όπως αναφέρουν και οι New York Times, τον θρίαμβο του πολιτικού Ισλάμ.