ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ – (Ιδιαίτερη ανταπόκριση). Τα βράδια του Ιουλίου η Κωνσταντινούπολη σφύζει από ήχους και ζωή: στη μεγάλη οδό του Πέραν –τη γνωστή Ιστικλάλ– ακόμη και μετά τα μεσάνυχτα το βουητό από τις συζητήσεις των περιπατητών είναι ηχηρότερο από αυτό σε πολυσύχναστους εμπορικούς δρόμους της Κεντρικής Ευρώπης τα πρωινά του Σαββατοκύριακου, ενώ οι ταράτσες γύρω από τον Βόσπορο, όπου παρέες Τούρκων και ξένων κατοίκων της πόλης συναντιούνται για μεζέ και ρακί, ξεχειλίζουν από τις μουσικές και τα γέλια του καλοκαιριού.
Την Παρασκευή 15 Ιουλίου όμως, λίγο μετά τις 10 το βράδυ, κάτι άλλαξε. Ηταν εκείνη ακριβώς τη στιγμή που οι πρώτες ερασιτεχνικές φωτογραφίες με ένοπλους στρατιώτες να αποκλείουν την πρόσβαση στις γέφυρες του Βοσπόρου ανέβηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τα γέλια από τις παρέες στη βεράντα ενός από τα μικρά αλλά πολυσύχναστα ξενοδοχεία του ιστορικού κέντρου έδωσαν αμέσως τη θέση τους σε ψιθύρους. Στο διπλανό τραπέζι μια εικοσάχρονη γυναίκα μιλούσε στο τηλέφωνο προσπαθώντας να μάθει τι έχει συμβεί. «Η φίλη μου είναι δημοσιογράφος και μου λέει ότι υπάρχει προειδοποίηση για τρομοκρατική επίθεση στις γέφυρες στις 11 ακριβώς», είπε στον συνοδό της. Η εξήγηση δεν φαινόταν εκτός τόπου και χρόνου σε μια χώρα που έχει ζήσει σειρά βομβιστικών επιθέσεων τα τελευταία χρονιά. «Ο πατέρας μου λέει ότι είναι πραξικόπημα», επενέβη ο υπεύθυνος του εστιατορίου. «Πραξικόπημα; Αποκλείεται», αποφάνθηκε ένας τρίτος συνδαιτυμόνας, εξηγώντας ότι η εποχή που ο στρατός είχε τη δύναμη να ανεβοκατεβάζει κυβερνήσεις παρασκηνιακά ή ακόμη και με την επιβολή βίας έχει περάσει ανεπιστρεπτί.
Ποδοβολητά
Η ώρα δεν ήταν καν 11 όταν τα μικρά στενά γύρω από την πλατεία Ταξίμ γέμισαν με ποδοβολητά. Παρέες καλοχτενισμένων νεαρών κατέβαιναν τις απότομες κατηφόρες με φούρια. «Ερχονται τα τανκς», φώναξε ένας από αυτούς. «Τι συμβαίνει, τι είδατε;», ρώτησε με αγωνία μια μελαχρινή γυναίκα. «Αστυνομικοί συγκρούονται με τον στρατό στην πλατεία», απάντησε ο νεαρός. Σε λίγη ώρα οι παρέες είχαν επιστρέψει στην ασφάλεια των ανακαινισμένων διαμερισμάτων του ιστορικού κέντρου. Τα φουγάρα των πλοίων που περνούν από τη μια όχθη στην άλλη σίγησαν και ο Βόσπορος σκοτείνιασε. Μια περίεργη σιωπή κατέκλυσε τον ορίζοντα της Πόλης. Δεν θα κρατούσε για πολύ.
Ακολούθησαν οι αερομαχίες και ο δυνατός κρότος των F16 που έσπαζαν το φράγμα του ήχου πάνω από την ασιατική και αργότερα την ευρωπαϊκή πλευρά. Στους άδειους δρόμους του κέντρου ο αντίλαλος της ανέλπιστης μαραθώνιας συνέντευξης που έδωσε ο Ερντογάν μέσα από την οθόνη ενός κινητού τηλεφώνου μπαινόβγαινε από τα ανοιχτά παράθυρα. Και όταν πια έκανε την εμφάνισή του στο αεροδρόμιο Ατατούρκ, ο κρότος των πυροβολισμών από τις συγκρούσεις στις συνοικίες έδωσε τη θέση του στις κατάρες κατά των στρατιωτών και στις ιαχές των οπαδών του προέδρου, που τυλιγμένοι με τις τουρκικές σημαίες φώναζαν την ισλαμική φράση Allahu Akbar – ο Θεός είναι μεγάλος.
Αδεια σοκάκια
Η απόπειρα πραξικοπήματος απέτυχε, αλλά σχεδόν μία εβδομάδα μετά τίποτα από την κανονικότητα της πολύβουης μητρόπολης δεν φαίνεται το ίδιο. Τα σοκάκια γύρω από την Ιστικλάλ παραμένουν άδεια, χωρίς τις ομιλίες των πάλαι ποτέ βιαστικών επισκεπτών τους. Οι περισσότερες από τις παρέες της Παρασκευής είναι ακόμη κλεισμένες στα σπίτια τους παρακολουθώντας από τηλεοράσεως το πογκρόμ των χιλιάδων απολύσεων και διώξεων από την κρατική μηχανή, που έχει εξαπολύσει ο πρόεδρος της χώρας. Αλλά αυτή τη φορά τα παράθυρα είναι κλειστά και οι συζητήσεις χαμηλόφωνες.
«Πόσους θα διώξει ακόμη, πόσες οικογένειες θα βρεθούν απροστάτευτες», έλεγε τις προάλλες παρακολουθώντας τις εξελίξεις ο μάνατζερ ενός από τα πιο επιτυχημένα εστιατόρια της πόλης. «Είναι φανερό ότι το οργάνωσε μόνος του για να πάρει τις εξουσίες που του αρνήθηκε ο λαός», έλεγε ένα μεσαίο στέλεχος χρηματιστηριακής στους συνομιλητές του. Δεν είναι λίγοι αυτοί που σήμερα υποστηρίζουν ψιθυριστά σε ιδιωτικές συζητήσεις ότι ο Ερντογάν ενδέχεται να άφησε το πραξικόπημα να εξελιχθεί για να κερδίσει μεταγενέστερα οφέλη.
«Η Πόλη τελείωσε για μένα», έλεγε προχθές κλαίγοντας με λυγμούς εκπαιδευτικός ευρωπαϊκής χώρας, που έπειτα από χρόνια σφοδρού έρωτα με τα ρομαντικά στενά του κέντρου της Πόλης έκλεινε αυτή την εβδομάδα ραντεβού με μεταφορική εταιρεία για να αδειάσει το διαμέρισμά της μέσα σε 48 ώρες. Πολλοί από τους συναδέλφους της δεν θα επιστρέψουν καν για να μαζέψουν τα πράγματά τους. «Εμείς έχουμε το αγρόκτημα στα παράλια, ίσως θα ήταν καλύτερα να μετακομίσουμε εκεί», της απαντούσε με εξασθενημένη φωνή μια έγκριτη Τουρκάλα δικηγόρος.
Allahu Akbar
Κάθε βράδυ στην πλατεία Ταξίμ οι ορδές των οπαδών του Ερντογάν φωνάζουν και πάλι Allahu Akbar. O πρόεδρος τους έχει καλέσει άλλωστε να παραμείνουν στις επάλξεις επαναλαμβάνοντας καθημερινά τις συγκεντρώσεις τους. Μετά τα μεσάνυχτα, οι ομάδες των νεαρών που φεύγουν από την πλατεία με τις κόκκινες σημαίες και τις γυναίκες με τις σκουρόχρωμες μαντίλες φροντίζουν να χτυπούν επίμονα τις κόρνες των αυτοκινήτων τους για αρκετά τετράγωνα.
Οι ήχοι της Πόλης τα βράδια του Ιουλίου έχουν πια αλλάξει. Φαίνεται να έχουν κολλήσει στα ξημερώματα του περασμένου Σαββάτου, όταν στις όχθες του Βοσπόρου αντήχησε ένα ανατριχιαστικό κάλεσμα σε προσευχή από τα μεγάφωνα των ιστορικών τζαμιών της. Ηταν η πρώτη φορά που κάτι τέτοιο συνέβη μέσα στη μέση της νύχτας. Η τριαντάχρονη ελεύθερη επαγγελματίας, που είχε αφήσει εδώ και δεκαετία πίσω της τα παιδικά χρόνια στα βάθη της Ανατολίας για ένα μοντέρνο επάγγελμα στη μεγαλούπολη και απέφευγε συχνά-πυκνά τις επίμονες ερωτήσεις της συντηρητικής μητέρας της για τη σχέση της με τον σαραντάχρονο Αμερικανό πρώην επιχειρηματία, παρέμενε καρφωμένη στο κινητό της τηλέφωνο προσπαθώντας να καταλάβει σε ποια Τουρκία θα ξυπνήσει: σε αυτή των πραξικοπηματιών ή σε αυτή του Ερντογάν. Ξαφνικά πήρε τα μάτια από την οθόνη και αναστέναξε. «Οτιδήποτε κι αν γίνει, η χώρα μας χάθηκε», αποφάνθηκε.