ΑΓΚΥΡΑ. Επίθεση κατά των ΗΠΑ, κατά της Ευρωπαϊκής Ενωσης και κατά πάντων στη Δύση εξαπέλυσε χθες ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος εξέφρασε οργή για το γεγονός ότι οι ευρωπαϊκές και αμερικανικές αρχές ζητούν στοιχεία για την εμπλοκή του Γκιουλέν πριν προχωρήσουν σε μέτρα εναντίον του ιδίου και του δικτύου του. «Εμείς, όταν μας ζητούσατε να εκδώσουμε τρομοκράτες, δεν ζητούσαμε αποδείξεις», είπε χαρακτηριστικά.
Παράλληλα, ο Τούρκος πρόεδρος έστρεψε τα βέλη του κατά της Ιταλίας, στην οποία έχουν αρχίσει έρευνες για ξέπλυμα «μαύρου» χρήματος εις βάρος του γιου του, Μπιλάλ. «Να ασχοληθείτε με τη δική σας μαφία», είπε ο Ερντογάν, προξενώντας την άμεση αντίδραση του Ιταλού πρωθυπουργού Ρέντσι, ο οποίος υπογράμμισε ότι η Ιταλία «διοικείται από κράτος δικαίου».
Εν τω μεταξύ, στα 90 δισ. ευρώ έχει ανέλθει μέχρι στιγμής το κόστος του τουρκικού πραξικοπήματος για την οικονομία της χώρας, σύμφωνα με ανακοίνωση της Αγκυρας. Η μεγάλης κλίμακας αναταραχή που έχει προκληθεί από το πραξικόπημα φθάνει μέχρι τη βάση του Ιντσιρλίκ, με δυτικές χώρες να απαγορεύουν πλέον τη χρήση της βάσης σε αεροπλάνα που δεν έχουν τη δυνατότητα απόκρουσης πιθανών επιθέσεων με ρουκέτες από το έδαφος.
Δημοσίευμα του γερμανικού περιοδικού Spiegel αναφέρει ότι το Σάββατο Τούρκοι αξιωματικοί ενημέρωσαν εκπροσώπους νατοϊκών χωρών που επιχειρούν στη Συρία από τη βάση Ιντσιρλίκ ότι η προστασία των αεροσκαφών δεν είναι πλέον εξασφαλισμένη. «Το γιατί η Τουρκία δεν μπορεί να εγγυηθεί την προστασία αυτή δεν είναι σαφές», αναφέρει το γερμανικό περιοδικό, υπογραμμίζοντας ότι η Γερμανία δεν σκοπεύει να συνεχίσει να χρησιμοποιεί τη βάση μετά το τέλος της χρονιάς, εφόσον η Τουρκία εξακολουθεί να αρνείται την επίσκεψη Γερμανών βουλευτών στους Γερμανούς αεροπόρους που σταθμεύουν στη βάση.
Η τουρκική άρνηση προϋπάρχει του πραξικοπήματος και σχετίζεται με το ψήφισμα αναγνώρισης της γενοκτονίας των Αρμενίων, που ενέκρινε τον Ιούνιο η γερμανική Βουλή. Οι εντάσεις της περιόδου αυτής ήταν ήπιες σε σχέση με τις δημόσιες αλληλοκατηγορίες μεταξύ του Τούρκου προέδρου Ερντογάν και Ευρωπαίων ηγετών, που εκτοξεύονται με καταιγιστικούς ρυθμούς τις τελευταίες ημέρες.
«Δεν πρέπει να πέσουμε θύματα εκφοβισμού κατά κανέναν τρόπο. Οι απειλές, ακόμη και κατά της ζωής μου, από τη δεξιά πτέρυγα της τουρκικής κοινότητας της Αυστρίας έχουν γίνει καθημερινότητα για μένα», δήλωσε χθες ο Αυστριακός καγκελάριος Κρίστιαν Κερν. Ο Ερντογάν καταφέρθηκε χθες εναντίον της Αυστρίας για την απαγόρευση ανάρτησης τουρκικών σημαιών έξω από σπίτια, που επέβαλε ο δήμαρχος της μικρής πόλης Βίνερ Νόισταντ. Παράλληλα η Αγκυρα έχει απευθύνει στη Βιέννη, όπως και στο Βερολίνο, αιτήματα για περιορισμό της δράσης του δικτύου Γκιουλέν στη χώρα.
Ολα αυτά εκτυλίσσονται στο φόντο της συμφωνίας Ε.Ε. – Τουρκίας για το μεταναστευτικό, για την οποία ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ δήλωσε την περασμένη εβδομάδα «πολύ ανήσυχος». Ο Κερν προέτρεψε την Ευρωπαϊκή Ενωση να τηρήσει σκληρή στάση απέναντι στην ανακοίνωση της Τουρκίας ότι θα αποσυρθεί από τη συμφωνία αν δεν υπάρξει πρόοδος στο θέμα της βίζας εισόδου Τούρκων πολιτών στην Ε.Ε. έως τον Οκτώβριο. «Δεν θα πάμε με το καπέλο στο χέρι. Χρειαζόμαστε την Τουρκία, αλλά από τη σκοπιά της οικονομίας, αυτή που πραγματικά χρειάζεται εμάς είναι η Τουρκία. Αλλιώς οδεύει προς τη χρεοκοπία», δήλωσε ο Αυστριακός καγκελάριος.
Συνεχίζονται οι συλλήψεις
Στην Τουρκία συνεχίστηκαν οι συλλήψεις υπόπτων για συμμετοχή στο δίκτυο Γκιουλέν. Συνελήφθησαν δεκάδες στρατιωτικοί γιατροί, ως ύποπτοι για εκδόσεις πλαστών ιατρικών πιστοποιητικών προς όφελος στρατιωτικών που ανήκαν επίσης στο δίκτυο του καταζητούμενου από τις τουρκικές αρχές ιεροκήρυκα. Ο Γκιουλέν, ο οποίος ζει στην Πενσιλβάνια των ΗΠΑ, έχει καταδικάσει το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου και έχει δηλώσει ότι αν έλαβαν μέρος σε αυτό οπαδοί του έκαναν λάθος.
Οι εκκαθαρίσεις στην Τουρκία έφθασαν και στον χώρο του ποδοσφαίρου, με την απόλυση 94 διαιτητών, μετά τον «έλεγχο ασφαλείας» για ενδεχόμενες σχέσεις τους με το δίκτυο Γκιουλέν.
«Υποστηρίζετε τους πραξικοπηματίες και την τρομοκρατία»
Τα σχόλια του πρώην επικεφαλής του τουρκικού γενικού επιτελείου, στρατηγού ε.α. Ιλκέρ Μπασμπούγ, ήρθαν να προστεθούν στις φωνές που κατηγορούν ευθέως αμερικανικούς κύκλους για συμμετοχή στην απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου.
Μιλώντας στο CNN Turk, ο Μπασμπούγ υποστήριξε ότι «η CIA πρέπει να γνώριζε» για το πραξικόπημα, αν και εξέφρασε αμφιβολίες για τον βαθμό ενημέρωσης της πολιτικής ηγεσίας. «Ποιος υποστηρίζει τον Γκιουλέν; Η CIA», ισχυρίστηκε ο Μπασμπούγ, υποστηρίζοντας ότι αν οι ΗΠΑ συμφωνήσουν στην έκδοση του Φετουλάχ Γκιουλέν στην Τουρκία, αυτό θα σημαίνει απλά ότι «δεν τους είναι πια χρήσιμος».
Εξάλλου για «σενάριο γραμμένο στο εξωτερικό» έκανε λόγο ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν. «Ερωτώ τις ΗΠΑ. Τι είδους στρατηγικοί εταίροι είμαστε, αν συνεχίζετε να φιλοξενείτε κάποιον του οποίου την έκδοση έχω ζητήσει;» είπε ο Τούρκος πρόεδρος ενώπιον ξένων επιχειρηματιών. «Οι δράστες του πραξικοπήματος ήταν μέσα στην Τουρκία, αλλά το σενάριο γράφτηκε στο εξωτερικό. Δυστυχώς η Δύση υποστηρίζει την τρομοκρατία και στέκεται στο πλευρό πραξικοπηματιών».
Η ομιλία του Ερντογάν, την επομένη της επίσκεψης του Αμερικανού ΑΓΕΕΘΑ στρατηγού Ντάνφορντ στην Αγκυρα, είναι ενδεικτική των εντάσεων που πυροδοτήθηκαν από το πραξικόπημα. Σύμφωνα με τους «Τάιμς της Νέας Υόρκης», η τουρκική πλευρά δεν έθεσε στον Ντάνφορντ ζήτημα αμερικανικής εμπλοκής στο πραξικόπημα. «Η σιωπή των Τούρκων αξιωματούχων παραπέμπει στη συνήθη τακτική δημόσιων καταγγελιών κατά των ΗΠΑ και των παράλληλων κατ’ ιδίαν διαβεβαιώσεων προς Αμερικανούς αξιωματούχους ότι η τουρκική ηγεσία εξακολουθεί να υποστηρίζει τη στρατηγική συνεργασία με τις ΗΠΑ», έγραψε χθες η αμερικανική εφημερίδα.
Ο στρατηγός Ντάνφορντ έφυγε από την Τουρκία με τη διαβεβαίωση ότι η πρόσβαση των ΗΠΑ στη βάση Ιντσιρλίκ και σε άλλες βάσεις της χώρας θα διατηρηθεί. «Ο τόνος στις συναντήσεις ήταν πολύ θετικός, δεν άκουσα κατηγορίες, αλλά άκουσα πόσο σημαντική είναι η στρατηγική σχέση και ταυτόχρονα πόσο σημαντικό θεωρεί η τουρκική ηγεσία τον επαναπατρισμό του Γκιουλέν», είπε ο Ντάνφορντ.
Ο Ντάνφορντ συναντήθηκε με τον Τούρκο ομόλογό του, με τον Τούρκο πρωθυπουργό Γιλντιρίμ και με τον πρόεδρο της Εθνοσυνέλευσης, ο οποίος τον ξενάγησε στο βομβαρδισμένο κτίριο. Ηταν η πλέον υψηλόβαθμη επίσκεψη δυτικού αξιωματούχου στην Αγκυρα μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου και, σύμφωνα με τον Ερντογάν, δεν ήταν αρκετή.
Στήριξη από τη Δύση
«Μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Βέλγιο και στη Γαλλία έσπευσαν ξένοι ηγέτες να δείξουν την αλληλεγγύη τους. Εδώ δεν ήρθε κανείς», είπε ο Ερντογάν. Ο πρώτος ξένος ηγέτης που προβλέπεται να συναντήσει ο Τούρκος πρόεδρος μετά την απόπειρα που παρ’ ολίγον να του κοστίσει τη ζωή είναι ο Βλαντιμίρ Πούτιν στις 9 Αυγούστου στην Αγία Πετρούπολη.
«Ο Πούτιν έχει προσφέρει στήριξη στον Ερντογάν. Υπάρχουν ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες ότι η Ρωσία ήταν η πρώτη που προειδοποίησε την Τουρκία για το πιθανό πραξικόπημα», σημείωσε ο Σολί Εζέλ, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Καντίρ Χας της Κωνσταντινούπολης.
Αντιθέτως, η Δύση τήρησε στάση αναμονής, με τη Βρετανία να μην εκφράζει δημόσια στήριξη προς τον Ερντογάν, παρά μόνο στις 11 το επόμενο πρωί, πολλές ώρες αφότου είχαν όλα κριθεί. Ο Αμερικανός πρόεδρος Ομπάμα αντέδρασε ταχύτερα, εκφράζοντας στήριξη τις πρώτες πρωινές ώρες του Σαββάτου, όταν το πραξικόπημα παρέπαιε αλλά δεν είχε ακόμα ηττηθεί.