Η εξαφάνιση του Ραούλ Βάλενμπεργκ, του Σουηδού διπλωμάτη που έσωσε χιλιάδες Ούγγρους Εβραίους από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των ναζί, παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ανέκαθεν οι υποψίες βάραιναν τη Σοβιετική Ενωση, καθώς για τους Σοβιετικούς, που κατείχαν τη Βουδαπέστη, οι διασυνδέσεις του Βάλενμπεργκ με τους ναζί και τους Αμερικανούς απέπνεαν άρωμα κατασκοπείας και η διάσωση των Εβραίων δεν ήταν παρά ένα προπέτασμα καπνού. Τώρα η δημοσίευση των ημερολογίων του επικεφαλής της KGB, που βρέθηκαν στον τοίχο μιας ντάτσας, ρίχνουν φως στο μυστήριο δείχνοντας ότι ο Σουηδός διπλωμάτης εκτελέστηκε σε φυλακή της Μόσχας. «Δεν έχω αμφιβολίες ότι ο Βάλενμπεργκ εκκαθαρίστηκε το 1947», γράφει ο Ιβάν Σερόφ, επικεφαλής της KGB από το 1954 έως το 1958.
Η αλήθεια είναι ότι οι πρώτες μαρτυρίες για τον εγκλεισμό του Βάλενμπεργκ, γόνου πλούσιων βιομηχάνων στη Μόσχα, εμφανίστηκαν σχεδόν αμέσως μετά την εξαφάνισή του, ενώ ήδη από το 1950, οπότε η Μόσχα άρχισε να απελευθερώνει αιχμαλώτους πολέμου, αναδύθηκαν οι πρώτες μαρτυρίες για έναν μυστηριώδη κρατούμενο. Κάποιοι, μάλιστα, γνωρίζαν το όνομά του. Καθώς η Σουηδία άρχισε να θέτει ερωτήματα για την τύχη του Βάλενμπεργκ, το Κρεμλίνο έδωσε το 1957 μια έκθεση στη δημοσιότητα σύμφωνα με την οποία ο Βάλενμπεργκ, 34 ετών, απεβίωσε από καρδιακή προσβολή στη φυλακή τον Ιούλιο του 1947.
Το επόμενο βήμα στη διερεύνηση της υπόθεσης έγινε μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, όταν το Κρεμλίνο συμφώνησε να συνεργαστεί με τη Σουηδία ερευνώντας τα αρχεία και ανακρίνοντας τους εργαζομένους στις υπηρεσίες κρατικής ασφάλειας. Το τελικό πόρισμα, που δόθηκε στη δημοσιότητα το 2000, δεν καταλήγει σε οριστικό συμπέρασμα σχετικά με την τύχη του Βάλενμπεργκ, διαπιστώνοντας ότι πολλά έγγραφα είχαν καταστραφεί ή παραχαραχθεί προκειμένου να χαθεί κάθε ίχνος του Σουηδού.
Στα τελευταία ημερολόγια περιλαμβάνεται η έκθεση από την αποτέφρωση του Βάλενμπεργκ αλλά και στοιχεία από τη συνέντευξη του Βίκτορ Αμπακούμοφ, επικεφαλής των υπηρεσιών κρατικής ασφάλειας πριν τον Σερόφ, ο οποίος κατά την ανάκρισή του είχε αποκαλύψει ότι η διαταγή για τη θανάτωση του Βάλενμπεργκ είχε έρθει από τον ίδιο τον Στάλιν και τον υπουργό Εξωτερικών Μολότοφ.
Τα ημερολόγια του Σερόφ τιτλοφορούνται «Σημειώματα από μία αποσκευή. Τα μυστικά ημερολόγια του πρώτου αρχηγού της KGB, που βρέθηκαν 25 χρόνια μετά τον θάνατό του». Πριν από τέσσερα χρόνια, η μοναδική εγγονή του Σερόφ, η Βέρα Σέροβα, 57 ετών, πρώην μπαλαρίνα, ανακαίνισε το γκαράζ της ντάτσας που κληρονόμησε από τον παππού της στη βορειοδυτική Μόσχα. Οι εργάτες, γκρεμίζοντας τους εσωτερικούς τοίχους, βρέθηκαν μπροστά σε κάποιες παλιές αποσκευές. «Πιστεύαν ότι μέσα υπήρχαν χρήματα ή χρυσός, αλλά η αλήθεια είναι ότι το μοναδικό που υπήρχε στο εσωτερικό ήταν παλιά χαρτιά», λέει. Ο Σερόφ άφησε την KGB για τις υπηρεσίες στρατιωτικής κατασκοπείας και τελικά έπεσε σε δυσμένεια όταν ένας από τους υφισταμένους του αποκαλύφθηκε ως δυτικός κατάσκοπος.
Στις σελίδες που αφιερώνει στην υπόθεση Βάλενμπεργκ ο Σερόφ υποστηρίζει ότι ο Νικίτα Χρουστσόφ του είχε ζητήσει να ερευνήσει τι συνέβη, να απαντήσει στη Σουηδία και να βοηθήσει στην εκκαθάριση του Μολότοφ. Ο Σερόφ απάντησε ότι δεν κατάφερε να μάθει τις συνθήκες θανάτου του και ότι δεν βρήκε στοιχεία που να υποδεικνύουν ότι ήταν κατάσκοπος.
Το πιο σπουδαίο έγγραφο, που μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί, είναι μία επιστολή από τον Αμπακούμοφ στον Μολότοφ στις 17 Ιουλίου 1947 που, σύμφωνα με τους ερευνητές, αφορά τις λεπτομέρειες του θανάτου του Βάλενμπεργκ.