Ο τόνος του Μεχμέτ Τσαβούσογλου μετά την επιστροφή του από τη Ρωσία ήταν δραματικός: «Αν κάποια μέρα η Δύση χάσει την Τουρκία», είπε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, «θα φταίει εκείνη». Παρά τις ηχηρές δηλώσεις, όμως, η συνάντηση του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν με τον Τούρκο ομόλογό του Ταγίπ Ερντογάν στην ελληνική αίθουσα των ανακτόρων Κονσταντινόφσκι της Αγίας Πετρούπολης την Τρίτη ήταν μια κίνηση με αμφίβολο στρατηγικό βάθος.
Μόλις πριν από οκτώ μήνες, ο Βλαντιμίρ Πούτιν κατηγορούσε ευθέως την «κλίκα του Ερντογάν» για συμμετοχή στο λαθρεμπόριο του πετρελαίου των τζιχαντιστών, ενώ ο Ερντογάν αρνούνταν πεισματικά να ζητήσει συγγνώμη για την κατάρριψη ρωσικού μαχητικού από την τουρκική αεροπορία στα σύνορα με τη Συρία. Τα δεδομένα άλλαξαν μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου, στη διάρκεια του οποίου, σύμφωνα με τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης, η Ρωσία «έσωσε» τον Ερντογάν. Ομως η ρωσοτουρκική προσέγγιση έχει όρια – και όχι μόνο εξαιτίας της καχυποψίας της ρωσικής κοινής γνώμης, η οποία θεωρεί την Τουρκία τρίτο μεγαλύτερο εχθρό της χώρας μετά τις ΗΠΑ και την Ουκρανία.
Η Τουρκία, προκεχωρημένο φυλάκιο του ΝΑΤΟ στο μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας εδώ και 64 χρόνια, φιλοξενεί από το 2014 και την εξαιρετικής σημασίας βάση ραντάρ στο Κιουρετσίκ της Νοτιοανατολικής Τουρκίας – τμήμα της νέας αντιβαλλιστικής ασπίδας του ΝΑΤΟ, που έχει προξενήσει βαθύτατη ανησυχία στη Ρωσία. Επίσης, η τουρκική πολεμική βιομηχανία είναι απολύτως ενταγμένη στη νατοϊκή, με τις ΗΠΑ να λαμβάνουν εξαρτήματα από δέκα τουρκικές βιομηχανίες για την κατασκευή του μαχητικού νέας γενιάς F-35. Οι πρόσφατες δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών για την ανάγκη να αποκτήσει η Τουρκία «ανεξάρτητη αμυντική βιομηχανία» και οι εξαγγελίες συνεργασίας με τη Μόσχα στον τομέα της άμυνας μπορούν να διαβαστούν και ως πίεση προς την Ουάσιγκτον για πιο εκτεταμένη μεταφορά τεχνολογίας.
Αναλυτές επισημαίνουν ότι μετά το τουρκικό πραξικόπημα και τις εκκαθαρίσεις στρατιωτικών που ανήκαν στις τουρκικές νατοϊκές δυνάμεις, έχουν αυξηθεί στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις οι οπαδοί της συνεργασίας με τη Ρωσία. Το βασικότερο χαρακτηριστικό αυτής της περιόδου, όμως, δεν είναι η ανάδυση μιας σαφούς γραμμής αλλά η αναστάτωση και η αβεβαιότητα στους κόλπους ενός στρατεύματος που προσπαθεί να αναδιοργανωθεί μετά τις αποτάξεις χιλιάδων στελεχών όλων των βαθμίδων.
Η ρωσοτουρκική προσέγγιση προϋποθέτει ένα γιγάντιο βήμα από την πλευρά της Τουρκίας: την εγκατάλειψη του ρόλου υποστηρικτή του σουνιτικού τόξου στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. «Παρουσιάσαμε πολλά στοιχεία που δείχνουν ότι η τουρκική επικράτεια χρησιμοποιείται ευρέως για τη χρηματοδότηση τρομοκρατών και την αποστολή ενόπλων στη Συρία. Τώρα που αποκαθίστανται οι σχέσεις μας, οι Τούρκοι εταίροι μας θα πρέπει να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα», είχε δηλώσει ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ στα τέλη Ιουλίου.
Οσο όμως κι αν έχει ενισχυθεί η εσωτερική πολιτική θέση του Ερντογάν, όσο κι αν έχει αυξηθεί η ανάγκη του για εξωτερικές συμμαχίες, θα ήταν μια εντυπωσιακή εξέλιξη αν ο Τούρκος πρόεδρος έφθανε μέχρι του σημείου να εγκαταλείψει τους σουνίτες αντάρτες της Συρίας, απογοητεύοντας την ισλαμιστική βάση του και τους συμμάχους του στον Περσικό, για χάρη της Ρωσίας. Τότε θα μπορούσε κανείς να μιλήσει για στρατηγικής σημασίας αναδιατάξεις.