Το πραξικόπημα αφάνισε κάθε ίχνος αντίθεσης στην Πόλη

Το πραξικόπημα αφάνισε κάθε ίχνος αντίθεσης στην Πόλη

3' 20" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Στη συνοικία του Τοπχανέ έφτασα με τα πόδια πριν από δυο χρόνια, σέρνοντας τη βαλίτσα μου στα φιδωτά, πλακόστρωτα σοκάκια. Εξω από το καινούργιο μου σπίτι, ένα ψηλό ξύλινο κτίριο με αριθμούς στα αραβικά –απομεινάρι της Οθωμανικής εποχής– ένα σωρό ξύλινα καλάθια κρεμασμένα από σκοινιά κατέβαιναν να συναντήσουν τα ξυπόλυτα παιδιά της γειτονιάς.

Οι μητέρες, τυλιγμένες όλες με μαντίλα, με κοιτούσαν καχύποπτα από τα παράθυρα. Με το ζόρι ανέβηκα πέντε ορόφους και έφτασα στη σοφίτα, σε ένα υπέροχο, μοντέρνα διακοσμημένο διαμέρισμα με τεράστια παράθυρα και θέα. Οι ιδιοκτήτες, ένα νεαρό ζευγάρι ακαδημαϊκών, με υποδέχθηκαν χαμογελαστοί με χιλιάδες προτάσεις και συμβουλές για τη ζωή στην Πόλη. «Παλιά ο δρόμος αυτός λεγόταν Kâfir Sokak, Δρόμος των Απίστων, γιατί ήταν γεμάτος Ελληνες», μου είπε ο Can και, βλέποντας το χαμόγελο του γεμάτο υπαινιγμό, του απάντησα περιπαικτικά: «Οπως βλέπετε, ερχόμαστε να τον πάρουμε πίσω». «Μακάρι να ερχόσασταν», μου απάντησε σοβαρά η Cagla. «Τον δρόμο μας τον χάσαμε από τους υποστηρικτές του Ερντογάν. Δεν νιώθουμε ότι ανήκουμε πλέον εδώ».

Οι αντιθέσεις είναι αναπόσπαστο κομμάτι της Κωνσταντινούπολης, αλλά πουθενά δεν είναι τόσο χαοτικές όσο στο ιστορικό της κέντρο. Από τη μία πλευρά του δρόμου χανόμουν για ώρες σε ένα λαβύρινθο από τζαμιά, καφενέδες και gecekondu, πολύχρωμα σπίτια χτισμένα «σε ένα βράδυ», από τενεκέδες και τυχαία υλικά. Από την άλλη μεριά, ο δρόμος ανηφορικός, με διάσπαρτες γκαλερί, κοσμοπολίτικα μπαράκια με θέα και ψαγμένα παλαιοπωλεία ώς τον πύργο του Γαλατά.

Ενα μωσαϊκό από απότομες εναλλαγές, σε πρώτη ματιά απίστευτα γοητευτικό. Σύντομα αντιλήφθηκα πως κρύβει πίσω του ένα βαθύ διχασμό. Το πρωί έπινα τον καφέ μου αφουγκραζόμενος τους ντόπιους να παραπονιούνται για τους νεαρούς «μεθύστακες» που αναστατώνουν τα ήθη της γειτονιάς, το βράδυ έπινα το ποτό μου ακούγοντας φοιτητές να διηγούνται ιστορίες για το πώς, κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων στην πλατεία Ταξίμ, οι γέροντες του Τοπχανέ τους είχαν αρπάξει για να τους παραδώσουν στην αστυνομία. Ανεξαρτήτως πεποιθήσεων ή αντιλήψεων, σχεδόν κάθε Τούρκος ανήκε σε κάποιο «εμείς» και πολεμούσε κάποιο «εκείνοι», δίχως συμβιβασμό η όραμα συμβίωσης.

Ο διχασμός απλωνόταν τριγύρω σε ολόκληρη την Πόλη, εξαφανιζόταν όμως απότομα στο Bogazici, το Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου, όπου έκανα την έρευνά μου τα απογεύματα. Σε έναν καταπράσινο λόφο στην «κόρη του ματιού του Βοσπόρου», όπως την έλεγαν παλιά οι Πολίτες, φοιτητές από κάθε γωνιά και κοινωνική τάξη της Τουρκίας, κεμαλιστές ή βαθιά θρησκευόμενοι, συμβίωναν αρμονικά σε ένα φιλελεύθερο περιβάλλον που τροφοδοτούνταν από τις διαφορές τους. Την πρώτη μου εβδομάδα έλαβα ένα μέιλ από τη διεύθυνση του πανεπιστημίου στο οποίο κατακρινόταν κάθε είδος ύβρεως λόγω θρησκοληψίας ή διαφορετικών πολιτικών και κοινωνικών πεποιθήσεων.

Το βράδυ στα στέκια του πανεπιστημίου άκουγες εξαιρετικές συζητήσεις για ευρωπαϊκό κινηματογράφο ή φεμινισμό και Ισλάμ. Παρακολούθησα διαλέξεις για τον ελληνισμό της Πόλης με λεπτομέρεια και σέβας που ποτέ δεν είχα συναντήσει στην Ελλάδα. Τόσο ανοικτή ήταν η φοιτητική κοινότητα, που ένα απόγευμα, στο δασάκι στα νότια του πανεπιστημίου υπό τη σκιά του Ρουμελί Χισάρ, ένας φίλος από το πανεπιστήμιο παρομοίασε το Bogazici με ακαδημαϊκό φρούριο.

Κάθε φρούριο περιτριγυρίζεται από ένα τείχος, έτσι και το Bogazici ήταν αποκομμένο από την τουρκική πραγματικότητα. Στη γειτονία μου, το αντιμετώπιζαν με εχθρότητα, με καχυποψία και ιστορίες για υπόγεια ξένα συμφέροντα. Τα λόγια αυτά δεν ήταν μίσος, αλλά παράνοια, χρόνια αντίδρασης μια γενιάς φτωχών μουσουλμάνων καταπιεσμένων από τον κεμαλισμό και τη διαφθορά της κοσμοπολίτικης τουρκικής ελίτ. Η καταπίεση οδηγεί σε ευάλωτα ένστικτα και θεωρίες συνωμοσίας, και το Bogazici, ως ακαδημαϊκή ελίτ, ανήκει στο «εκείνοι» και όχι στο «εμείς».

Ενα χρόνο και ένα αποτυχημένο πραξικόπημα μετά, κάθε σχεδόν ίχνος αντίθεσης φαίνεται να έχει εξαφανιστεί από την Πόλη. Οι πρυτάνεις του Bogazici αναγκάστηκάν ένας προς έναν να παραιτηθούν. Οι φοιτητές από κάθε γωνιά και κοινωνική τάξη της Τουρκίας ψάχνουν τρόπο να φύγουν στο εξωτερικό. Αλλοι σβήνουν τα tweets τους από φόβο μήπως κληθούν για ανάκριση – μια φίλη αντιμετωπίζει δικαστήριο γιατί ένα meme που ανάρτησε θεωρήθηκε προσβλητικό. Στη συνοικία του Τοπχανέ, έπειτα από τα επεισόδια, η γκαλερί δίπλα στο σπίτι μου αναγκάστηκε να κλείσει και προσφάτως έμαθα ότι στη θέση της θα χτιστεί ένα τζαμί.

* Ο κ. Νίκος Ευσταθίου είναι μεταπτυχιακός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο Columbia.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή