«Η βασική ιδέα του πατριωτισμού δεν είναι να λες ‘‘ναι’’ σε όλα, ή να συμφωνείς απλώς με την κυβέρνησή σου», ανέφερε χθες ο πρώην αναλυτής των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών Εντουαρντ Σνόουντεν μέσω τηλεδιάσκεψης στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Αθήνας, στο πλαίσιο του Athens Democracy Forum. Μιλώντας από τη Ρωσία, όπου ζει αυτοεξόριστος, ο 33χρονος Αμερικανός υποστήριξε ότι οι διαρροές απόρρητων πληροφοριών για μαζικές παρακολουθήσεις της NSA οδήγησαν σε νομοθετικές βελτιώσεις με σκοπό την προστασία της ιδιωτικότητας.
Η ομιλία του πραγματοποιήθηκε λίγες ώρες μετά τη δημοσιοποίηση έκθεσης της αμερικανικής Βουλής, στην οποία αναφέρεται ότι ο Σνόουντεν «προκάλεσε μεγάλη ζημιά στην εθνική ασφάλεια της χώρας». Την ίδια ημέρα ωστόσο, με άρθρο τους στους New York Times, ο διευθυντής της μη κυβερνητικής οργάνωσης Human Rights Watch, Κένεθ Ροθ, και ο γενικός γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας Σαλίλ Σέτι, ζητούσαν από τον πρόεδρο των ΗΠΑ να απαλλάξει από τις κατηγορίες για κατασκοπεία τον Σνόουντεν.
«Είμαι ευγνώμων και τυχερός που έχω την υποστήριξή τους», είπε ο πρώην αναλυτής και υποστήριξε ότι σε περίπτωση επιστροφής του στις ΗΠΑ δεν είναι σίγουρο ότι θα έχει δίκαιη δίκη. Οπως εξήγησε, βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, εάν δικαστεί στην πατρίδα του δεν θα του δοθεί η δυνατότητα να απευθυνθεί άμεσα στους ενόρκους για να υπερασπιστεί τον εαυτό του και να εξηγήσει το κίνητρο που τον οδήγησε στη δημοσίευση απόρρητων πληροφοριών. «Αυτό δεν είναι δημοκρατικό», είπε και πρόσθεσε ότι πρέπει να θεσπιστούν διεθνείς μηχανισμοί για την προστασία των πληροφοριοδοτών.
Ο επικεφαλής του γραφείου των New York Times στο Λονδίνο, Στίβεν Ερλάνγκερ, που συντόνιζε χθες τη συζήτηση στην Εθνική Βιβλιοθήκη, ρώτησε αρκετές φορές τον Σνόουντεν για τις σχέσεις του με τη Ρωσία και εάν μετανιώνει που κατέφυγε εκεί. «Σε χρησιμοποίησαν προπαγανδιστικά, είτε το ήθελες είτε όχι, για να δείξουν πόσο γενναιόδωροι είναι σε αντίθεση με τις ΗΠΑ», είπε σε μία από τις ερωτήσεις του. Ο Σνόουντεν ανέφερε ότι παραμένει στη Μόσχα γιατί δεν έχει άλλη επιλογή. Επανέλαβε ότι είχε ζητήσει άσυλο σε 21 χώρες και ότι πρωταρχικός του σκοπός ήταν να μεταβεί στην Ισλανδία, αλλά εγκλωβίστηκε στη Ρωσία μετά την ακύρωση του διαβατηρίου του από τις ΗΠΑ.
Ερωτηθείς για το αν αυτολογοκρίνεται στη Ρωσία, ο Σνόουντεν απάντησε λακωνικά ότι στο παρελθόν έχει κάνει σχόλια για τη χώρα που τον φιλοξενεί. Ωστόσο, υποστήριξε ότι δεν υπάρχει λόγος να εστιάσει την προσοχή του εκεί. Εκτιμά ότι ως πρώην μέλος των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών και επειδή δεν είναι καλός γνώστης της ρωσικής γλώσσας οποιαδήποτε τοποθέτησή του δεν θα είχε σημαντικό αντίκτυπο στην κοινή γνώμη της Ρωσίας.
Προτού μεταβεί στο αεροδρόμιο της Μόσχας, το 2013, ο Σνόουντεν φυγαδεύτηκε με τη βοήθεια δικηγόρων για τουλάχιστον δύο εβδομάδες σε σπίτια προσφύγων στο Χονγκ Κονγκ. Χθες μίλησε για αυτούς τους ανθρώπους, τους ευχαρίστησε για τη βοήθειά τους και τόνισε ότι ακόμη δεν έχουν λάβει πολιτικό άσυλο όπως δικαιούνται. «Εμφανίστηκε στην πόρτα του σπιτιού τους ο Νο1 καταζητούμενος των ΗΠΑ και εκείνοι με προστάτευσαν», είπε.
50λεπτη ομιλία
Καθ’ όλη τη διάρκεια της 50λεπτης ομιλίας, μέλη του ακροατηρίου κατέγραφαν με τα κινητά τους τηλέφωνα τη φιγούρα του Σνόουντεν στην οθόνη που είχε στηθεί στην Εθνική Βιβλιοθήκη, ενώ χιλιάδες άλλοι παρακολουθούσαν ζωντανά την εκδήλωση στο Facebook. Το συνέδριο διοργανώθηκε από τους New York Times σε συνεργασία με την «Καθημερινή», το Ταμείο Δημοκρατίας του ΟΗΕ και τον Δήμο Αθηναίων. Ο Σνόουντεν είπε ότι θα ψηφίσει στις αμερικανικές εκλογές (χωρίς να αποκαλύψει ποιον θα υποστηρίξει), υπερασπίστηκε την ελευθερία του Τύπου και την ανάγκη για έλεγχο των κρατικών αρχών. «Δεν πιστεύω ότι ένας άνθρωπος μπορεί να αλλάξει τον κόσμο», είπε.