Για τους περισσότερους ανθρώπους, τα τρενάκια του τρόμου είναι, στην καλύτερη περίπτωση, μια παιδική ανάμνηση στο ίδιο πακέτο με το μαλλί της γριάς και τα θλιβερά αρκουδάκια στους πάγκους της σκοποβολής.
Οχι όμως για τον Joel Zika, τον Αυστραλό καλλιτέχνη και πανεπιστημιακό που αγωνίζεται όχι μόνο να αναδείξει τη σημασία αυτών των «ειδών υπό εξαφάνιση», αλλά και να συμβάλει στη διατήρησή τους. Στο πλαίσιο του εγχειρήματος «The Dark Ride Project» ταξιδεύει ανά τον κόσμο αναζητώντας τα τελευταία εναπομείναντα «μουσειακά» τρενάκια και κινηματογραφεί το εσωτερικό τους (εν ώρα λειτουργίας) με ειδικά τροποποιημένες κάμερες. Το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακά πανοραμικά βίντεο εικονικής πραγματικότητας, που ταξιδεύουν τον θεατή στον χώρο και τον χρόνο.
Μεγαλωμένος στην Τασμανία, όπου κάποτε εξορίζονταν οι Βρετανοί εγκληματίες, ο κ. Ζika ήταν εξοικειωμένος με τις επισκέψεις «σε νεκροταφεία και φυλακές όπου είχαν συμβεί φριχτά πράγματα. Αλλά εκεί δεν υπήρχε πολύ δράμα ούτε ψυχαγωγία. Οποτε ταξίδευα, ενθουσιαζόμουν με κάθε είδους τεχνολογία, ιδιαίτερα σε ιστορικές τοποθεσίες», λέει στην «Κ». Σήμερα, με ένα διδακτορικό στην ιστορία των «πάρκων ψυχαγωγίας» και μία θέση διδακτικού προσωπικού στο Πανεπιστήμιο Deakin της Μελβούρνης (διδάσκει οπτική επικοινωνία), είναι ίσως ο κατεξοχήν «ειδικός» σε ό,τι έχει να κάνει με τρένα-φαντάσματα και στοιχειωμένα σπίτια, τα οποία προσεγγίζει ως πρόδρομο των βιντεοπαιχνιδιών. «Η πρώτη πατέντα για τρενάκι του τρόμου χρονολογείται στο 1928 (δεκαετίες μετά τα πρώτα δείγματα) και μοιάζει περισσότερο σαν προσχέδιο για σύγχρονο βιντεοπαιχνίδι παρά σαν μηχανολογικό διάγραμμα. Είναι ένα μοντέλο πολυμεσικής εμπειρίας», υπογραμμίζει. Με την υποστήριξη των χρηστών του Διαδικτύου, που συνεισέφεραν σχεδόν 14 χιλιάδες δολάρια στην καμπάνια για την υλοποίηση του πρότζεκτ, ο κ. Ζika σκοπεύει να ολοκληρώσει την πρώτη σειρά βίντεο και να τα αναρτήσει στο Ιντερνετ, ενώ παράλληλα φιλοδοξεί να δημιουργήσει μια τηλεοπτική σειρά. «To ποσό που συγκεντρώθηκε αρκεί για να κινηματογραφήσω τα τελευταία ιστορικά τρενάκια στην Αμερική, 14 συνολικά σε δέκα πολιτείες», αναφέρει. Παράλληλα, αναζητεί χορηγό για να οργανώσει το ευρωπαϊκό σκέλος του ταξιδιού του. «Ενα από τα παλαιότερα τρένα στον κόσμο βρίσκεται στο Βlackpool της Μεγάλης Βρετανίας και άλλο ένα εξαιρετικό δείγμα στο Gronauld της Στοκχόλμης. Θα ήθελα επίσης να επισκεφθώ τρία ή τέσσερα τρενάκια στη Γερμανία. Είναι πολύ σημαντικό να προβάλλουμε αυτούς τους χώρους, τη σημασία τους και το γεγονός ότι απειλούνται με εξαφάνιση», συνεχίζει. Σύμφωνα με τον Joel Zika, «oι πρώτες ημέρες των τρένων του τρόμου (γύρω στο 1900) συνέπεσαν με την εποχή που οι άνθρωποι ενδιαφέρονταν πραγματικά με την υβριδική τεχνολογία, ενώ ήταν ενθουσιασμένοι με τον ηλεκτρισμό και την επιστημονική φαντασία». Στα τέλη της δεκαετίας του ’30, τα λούνα παρκ είχαν αρχίσει να χάνουν τη δημοτικότητά τους, όχι όμως και τα τρένα-φαντάσματα, που παρέμεναν «ένας φτηνός τρόπος να ψυχαγωγήσεις τα πλήθη χωρίς να προσλάβεις προσωπικό». Καθώς το πρώιμο σινεμά δεν διέθετε τα μέσα για να προσφέρει μια πραγματικά βιωματική εμπειρία στο κοινό, τα τρενάκια κάλυπταν αυτό το κενό συνδυάζοντας την εικόνα με την κίνηση και στο πέρασμα του χρόνου επηρέαζαν αλλά και επηρεάζονταν από τον κινηματογράφο. «Σήμερα, με την πρόοδο της εικονικής πραγματικότητας τα τρενάκια μας αφορούν ακόμα περισσότερο, αφού τα βιντεοπαιχνίδια γίνονται ολοένα και πιο βιωματικά».
Περισσότερα στο darkrideproject.com.