Μια καθυστερημένη μεν, αλλά πολύτιμη, παρέμβαση της Τράπεζας της Τουρκίας, που προ ημερών αύξησε τα επιτόκια της τουρκικής λίρας κατά 200 μονάδες βάσης, όπως και η ενεργοποίηση του προγράμματος εκτεταμένων επενδύσεων και κινήτρων για ανάπτυξη, οδήγησαν στις αρχές της εβδομάδας σε ανάκαμψη την τουρκική λίρα. Μόλις λίγες ημέρες πριν, ο οίκος Fitch είχε υποβαθμίσει το χρέος της γείτονος στο επίπεδο των ομολόγων «σκουπιδιών» και η Standard & Poor’s την προοπτική της Τουρκίας σε «αρνητική» από «σταθερή». Ωστόσο, η τουρκική λίρα σημείωσε άνοδο τις τελευταίες ημέρες, έστω κι αν στο σύνολο του Ιανουαρίου η υποχώρησή της έφτασε το 8% καταγράφοντας τη μεγαλύτερη πτώση μηνός των τελευταίων 23 ετών.
Οικονομικοί αναλυτές εκτιμούν πως η κίνηση της Fitch είχε προεξοφληθεί από τις αγορές, που είχαν ήδη οδηγήσει την τουρκική λίρα σε ελεύθερη πτώση σχεδόν στο σύνολο του περασμένου έτους. Και αυτό γιατί η τουρκική οικονομία έχει περιέλθει σε δεινή θέση εν μέσω αλλεπάλληλων τρομοκρατικών επιθέσεων και παρατεταμένης πολιτικής κρίσης. Πρόκειται για ένα εκρηκτικό μείγμα αρνητικών συνθηκών που οδηγούν σε μαζική φυγή το ξένο κεφάλαιο, από το οποίο είναι σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένη η τουρκική οικονομία για την κάλυψη των ελλειμμάτων της.
Οι ίδιοι παράγοντες υπονομεύουν την ανάπτυξη της Τουρκίας, που έχει προ πολλού πάψει να αποτελεί «οικονομικό θαύμα» και, αντιθέτως, κατέγραψε συρρίκνωση 1,8% του ΑΕΠ της το τρίτο τρίμηνο του 2016. Σύμφωνα, μάλιστα, με τον οίκο αξιολόγησης Moody’s η ανάπτυξη της Τουρκίας δεν πρόκειται να σημειώσει ρυθμούς άνω του 2,7% μέσα στην επόμενη τριετία. Οι ασυνήθιστα συστηματικές και επισταμένες πιέσεις που ασκεί στην κεντρική τράπεζα της γείτονος ο Τούρκος πρόεδρος είχαν έως τώρα αποτρέψει κάθε ουσιαστική παρέμβαση της κεντρικής τράπεζας με σκοπό τη στήριξη του νομίσματος. Υπό τις πιέσεις του Ταγίπ Ερντογάν, που επιζητεί την τόνωση της ανάπτυξης μέσω του φτηνού δανεισμού, η Τράπεζα της Τουρκίας διατηρούσε χαμηλά τα επιτόκια της λίρας αφήνοντας, έτσι, εκτεθειμένο το νόμισμα της χώρας σε κάθε είδους κερδοσκοπικές πιέσεις. Τα τελευταία χρόνια, ο Τούρκος πρόεδρος είχε μάλιστα προκαλέσει θυμηδία σε οικονομολόγους κάθε ιδεολογικής αποχρώσεως όταν στο πλαίσιο της ρητορικής του είχε φτάσει στο σημείο να υποστηρίζει ότι για την άνοδο του πληθωρισμού ευθύνονταν τα υψηλά επιτόκια.
Υποχώρηση
Εχοντας ήδη χάσει μέσα στο περασμένο έτος το 17% της αξίας της έναντι του δολαρίου, η τουρκική λίρα υποχώρησε μέσα στις πρώτες οκτώ συνεδριάσεις του νέου έτους κατά 8,5%. Παρά την πρόσφατη ανάκαμψή της εξακολουθεί να εμφανίζει, έτσι, τη χειρότερη εικόνα ανάμεσα σε όλα τα νομίσματα. Εχει, άλλωστε, καταγράψει διπλάσια ποσοστιαία πτώση ακόμη και από το πέσο του Μεξικού, που έχει δεχθεί καίριο πλήγμα από τις εξαγγελίες του Ντόναλντ Τραμπ.
Ο συνεπακόλουθος πληθωρισμός, που τον Δεκέμβριο έφτασε στο 8,53% και σύμφωνα με αναλυτές της τράπεζας UniCredit ενδέχεται να εκτιναχθεί στο 12% εντός του έτους, με τη σειρά του αποθαρρύνει περαιτέρω τους ξένους επενδυτές. Οι επενδυτές έχουν έτσι κι αλλιώς τραπεί σε φυγή ήδη από το 2015, καθώς η χώρα ανοίγει το ένα μέτωπο μετά το άλλο και η μία βομβιστική επίθεση έπεται της άλλης. Το περασμένο έτος η Τουρκία, άλλοτε αγαπημένη των επενδυτών, προσείλκυσε τις λιγότερες άμεσες ξένες επενδύσεις των τελευταίων επτά ετών. Μέσα στο πρώτο εξάμηνο οι άμεσες επενδύσεις ήταν κατά 54% μικρότερες σε σύγκριση με το 2015 και περιορίστηκαν μόλις στα 4,8 δισ. δολάρια από τα 10,5 δισ. δολάρια. Και βέβαια η τάση για εγκατάλειψη της Τουρκίας από το ξένο κεφάλαιο ενετάθη το δεύτερο εξάμηνο του περασμένου έτους, μετά την απόπειρα πραξικοπήματος στα μέσα Ιουλίου και την ατμόσφαιρα πολιτικής αστάθειας και αυταρχισμού που την ακολούθησε.