«Ηταν σε ένα δείπνο γύρω στις 8.40, νωρίς για τα παρισινά δεδομένα, στο Prunier – ένα εστιατόριο με θαλασσινά κοντά στην Αψίδα του Θριάμβου. Με τον θόρυβο των συζητήσεων, το άνοιγμα των στρειδιών με τον ειδικό κόφτη και τα “εις υγείαν” τσουγκρίσματα των ποτηριών, ο Yves Bigot δεν άκουσε το κουδούνισμα του κινητού του. Αργότερα, βρήκε πολλές αναπάντητες κλήσεις, μηνύματα SMS, emails και γενικώς έναν ορυμαγδό ειδοποιήσεων και στα δύο κινητά που χρησιμοποιούσε. Μανιωδώς, το προσωπικό του γαλλικού καναλιού TV5Monde προσπαθούσε να επικοινωνήσει με τον επικεφαλής του. Κάτι δεν πήγαινε καθόλου καλά. Ηταν Απρίλιος του 2015 και όλα τα κανάλια του TV5, του μεγαλύτερου γαλλόφωνου δικτύου, σταματούσαν να εκπέμπουν, το ένα μετά το άλλο.
Στις οθόνες της τηλεόρασης, από την είσοδο των κεντρικών γραφείων μέχρι τα γραφεία παραγωγής, έπεφτε μαύρο. Στο υπόγειο οι servers έσβηναν συστηματικά κομμάτι-κομμάτι όλα τα δεδομένα. Καθώς ο γενικός διευθυντής Yves Bigot κοιτούσε με απόγνωση όλα τα πανικόβλητα μηνύματα άνοιξε μια φωτογραφία στο κινητό του: στη θέση της συνηθισμένης μπλε οθόνης υπήρχε η σημαία του Ισλαμικού Κράτους. Επάνω έγραφε: “Κυβερνοχαλιφάτο. Είμαι ISIS”», σημειώνει ο δημοσιογράφος Sam Jones στον πρόλογο ενός σχετικού κειμένου που δημοσιεύθηκε πριν από λίγες ημέρες στους Financial Times.
Οι επόμενες ημέρες ήταν ένας εφιάλτης: βαριά οπλισμένες ομάδες της αντιτρομοκρατικής υπηρεσίας περιπολούσαν έξω και μέσα στα γραφεία, πράκτορες της εθνικής υπηρεσίας πληροφοριών προσπαθούσαν για εβδομάδες να βρουν την άκρη του νήματος. Η επιβεβαίωση από το Ισλαμικό Κράτος για την ανάληψη της ευθύνης δεν έφτασε ποτέ. Δύο μήνες αργότερα, η ANSSI, η γαλλική υπηρεσία ασφαλείας κυβερνοχώρου, ενημέρωσε τον κ. Bigot ότι το ISIS δεν είχε καμιά ανάμειξη σε αυτήν την επίθεση. Ηταν σχεδόν βέβαιοι ότι υπεύθυνοι για την καταστροφή ήταν οι Ρώσοι. Για την ακρίβεια η ομάδα APT28. Η ομάδα που αρχικώς ονομαζόταν Fancy Bear και στη συνέχεια έγινε γνωστή με διάφορα άλλα ονόματα όπως APT28, Pawn Storm, Sofacy Group, Sednit και Strondium συνδέεται με τη ρωσική στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών GRU και χρηματοδοτείται από τη ρωσική κυβέρνηση. Θεωρείται η ελίτ των Ρώσων χάκερ, που χρησιμοποιούν κυρίως τη μέθοδο zero-day. Υποκλέπτουν κάθε είδους δεδομένα, αλλάζουν προορισμούς και περιεχόμενο δεδομένων και το επιτυγχάνουν είτε σε έναν υπολογιστή είτε σε ολόκληρο δίκτυο, χωρίς να δίνουν με δημόσια ανακοίνωση ούτε ένα λεπτό περιθώριο αντίδρασης στο «θύμα», εξ ου και το όνομα του συστήματος zero day ή zero hour. Εκτός από το TV5, μέλη του γερμανικού Κοινοβουλίου τον περασμένο Αύγουστο και νωρίτερα το επίσημο σύστημα του γερμανικού Κοινοβουλίου, το ΝΑΤΟ, ο Λευκός Οίκος και άλλοι αμερικανικοί και ευρωπαϊκοί θεσμοί έχουν υποστεί τέτοιου είδους επιθέσεις.
Τώρα πλέον, η δημοσιογραφική έκφραση-κλισέ «τόνοι μελάνης έχουν χυθεί» είναι μάλλον η καταλληλότερη για να περιγράψει τον αμέτρητο αριθμό άρθρων που έχουν δει το φως της δημοσιότητας (άλλο ωραίο κλισέ) και αφορούν στην κλιμακούμενη ανάπτυξη του κυβερνοπολέμου που έχει κηρύξει η Ρωσία απέναντι στη Δύση, προκειμένου να αναμειχθεί δραστικά στις πολιτικές εξελίξεις των δυτικών χωρών. Σύμφωνα με αυτά τα δημοσιεύματα, όχι μια ομάδα επιλέκτων αλλά ένας στρατός κυβερνοτρόλ έχει αναλάβει εκ μέρους του Κρεμλίνου τη διασπορά πλαστών ειδήσεων (fake news) προκειμένου να επηρεάσει τους δυτικούς πολίτες-ψηφοφόρους προς την επιλογή αποφάσεων οι οποίες ευνοούν τη ρωσική πλευρά. Το Brexit και η προεδρία Τραμπ σημειώνονται ως τα δύο πρώτα, νικηφόρα για τις ρωσικές επιδιώξεις, αποτελέσματα αυτού του κυβερνοπολέμου, ενώ δημοσιογράφοι και πολιτικοί εκφράζουν με κάθε δημόσιο τρόπο την αγωνία τους για τα αποτελέσματα των γαλλικών και γερμανικών εκλογών: «Φίλοι Γερμανοί, είστε οι επόμενοι στη λίστα της ρωσικής ανάμειξης στις εκλογές σας. Φίλοι Γάλλοι σας παρακολουθούν και έρχονται και για σας. Εμείς καταφέραμε να θωρακιστούμε, έστω και κατόπιν εορτής. Φίλε Λαβρόφ, ελπίζω κάποια στιγμή να πληρώσετε τις συνέπειες για ό,τι το καθεστώς σας προσπαθεί να κάνει στις δημοκρατίες μας», δήλωσε ο γερουσιαστής Lindsey Graham στη Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια πριν από λίγες ημέρες.
Είχε προηγηθεί η ανάλογη τοποθέτηση Ομπάμα-Μέρκελ στην τελευταία κοινή τους συνέντευξη Τύπου σχετικά με την αποτελεσματικότητα των fake news και η παραδοχή της CIA ότι ήταν ρωσικοί παράγοντες αυτοί που χορήγησαν «στα WikiLeaks χιλιάδες μηνύματα ηλεκτρονικής αλληλογραφίας που αποκτήθηκαν παράνομα από την εθνική επιτροπή του Δημοκρατικού Κόμματος και από άλλους λογαριασμούς, όπως του επικεφαλής της προεδρικής εκστρατείας της Κλίντον» (http://www.kathimerini.gr/887228/article/epikairothta/kosmos/washington-post-h-cia-ektima-oti-h-rwsia-parenevh-yper-toy-tramp-stis-amerikanikes-ekloges).
Και για όποιον αμφιβάλλει ακόμα, σύμφωνα με δημοσίευμα του BBC, ο υπουργός Αμυνας της Ρωσίας, Sergei Shoigu, παραδέχθηκε για πρώτη φορά την ύπαρξη και την αξία «Στρατού πληροφοριών – information troops», επιτρέποντας έτσι στον προηγούμενο αρχηγό Gen Yuri Baluyevsky να δηλώσει ότι «μια νίκη σε επίπεδο κυβερνοπολέμου μπορεί να αποδειχθεί πολύ πιο σημαντική από μια νίκη σε στρατιωτική σύρραξη, επειδή είναι αναίμακτη και ταυτόχρονα μπορεί να παραλύσει όλες τις κρατικές δομές του εχθρού». Το καταλάβαμε.
Δυστυχώς καταλάβαμε και κάτι άλλο…
Τα 520.000 αποτελέσματα της Google στο «russian disinformation» και τα 1.420.000 αποτελέσματα και πάλι μόνο στη μηχανή αναζήτησης της Google για το «russian intervention in election», όπου δημοσιογράφοι, πολιτικοί επιστήμονες, αναλυτές και ηγέτες ακολουθούν το trendy «Η Ρωσία επιτίθεται στη Δύση», υποδεικνύουν έλλειμμα νηφαλιότητας εκ μέρους της Δύσης. Αποδίδοντας στο αποτέλεσμα τη βαρύτητα της αιτίας και καθορίζοντας τα πάντα με βάση αυτό το μπέρδεμα αιτίας-αποτελέσματος, οδηγείται σε διαπιστώσεις και άμυνες, αλλά επουδενί σε μια ανάλυση που θα βοηθούσε την επανασύνταξη των ευρωπαϊκών δυνάμεων, πολιτικών και πνευματικών και στον επαναπροσδιορισμό της θέσης μας απέναντι σε μια χώρα που έχει δέκα διαφορετικούς λόγους για να κάνει αυτό που κάνει, μεταξύ των οποίων: α) το ενσωματωμένο στη συλλογική συνείδηση αυτοκρατορικό αφήγημα, β) τη στάση της Δύσης μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, οπότε και θεώρησε ότι όλοι θα έτρεχαν στην αγκαλιά της ή ότι σωστά όλοι έτρεχαν στην αγκαλιά της, αναγνωρίζοντας την αξία των ιδεών και των συστημάτων της ταπεινώνοντας έτσι τη ρωσική νομενκλατούρα και αγνοώντας την ανασφάλεια των απλών ανθρώπων, που μετά την πρώτη αυθόρμητη χαρά για την ελευθερία έρχονται αντιμέτωποι με την ατομική ευθύνη και την άγνωστη ανάγκη δημοκρατικών διαδικασιών. Διαδικασίες που στη Δύση διαμορφώθηκαν εντός… αιώνων, όχι εντός μερικών ετών.
Αδυναμία της Ε.Ε.
Η τοποθέτηση των Ρώσων στη θέση των εχθρών και η σύσσωμη ενασχόληση της Ε.Ε. με αυτούς αναδεικνύει την αδυναμία της Ε.Ε. αφενός μεν να προβλέψει και να αντιδράσει εγκαίρως απέναντι στους Ρώσους, αφετέρου να ασχοληθεί με τη συγκρότηση του ίδιου της του εαυτού. Κόντρα στις ίδιες τις αρχές της ευρωπαϊκής σκέψης η διαφωτιστική Ευρώπη κυνηγάει έναν εχθρό υποκύπτοντας μαζικά σε μια αντιρωσική υστερία και ακολουθώντας ουσιαστικά τον δρόμο που της χάραξε ο Βλαντιμίρ Πούτιν. Και όλοι ξέρουμε πόσο τραγικά αποτελέσματα είχε για τον κόσμο η μαζική, τυφλή συσπείρωση απέναντι σε ΕΝΑΝ εχθρό, κατασκευασμένο ή όχι. Αντί λοιπόν να κλαίγονται επειδή ο Πούτιν ξαμόλησε τα τρολ του, θα ήταν πιο αποτελεσματικό αλλά και πιο αξιοπρεπές και αρμόζον στις αστικές δημοκρατίες που βασίζονται στους θεσμούς και όχι στο συναίσθημα, εάν είχαν προβλέψει ή δεν είχαν ξεχάσει να συγκροτηθούν σε σώμα αντί να κάνουν συνεχείς προσθαφαιρέσεις στα λογιστικά τεφτέρια ελέγχοντας μόνον τα οικονομικά μεγέθη και τη διεύρυνση της αγοράς. Και μ’ αυτό δεν εννοούμε τη Μέρκελ, η οποία σε κάθε διασταύρωση των δυτικών αξιών με την πολιτική αναγκαιότητα πήρε θέση υπέρ των πρώτων πληρώνοντας και το πολιτικό κόστος.
Εκ των πραγμάτων οι ανοιχτές κοινωνίες είναι πιο ευάλωτες από τις κλειστές (έτσι όπως τις ορίζει ο Καρλ Πόπερ στο «Η ανοιχτή κοινωνία και οι εχθροί της», εκδ. Παπαζήση) και με αυτήν την έννοια η Δύση έπρεπε να έχει σκεφτεί, προβληματιστεί, συμπεράνει και ετοιμάσει τη «Μετα-Δύση» πριν αναγνώσει ακόμα μια ρωσική απειλή στην αναφορά του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών Λαβρόφ, εκεί που θα έπρεπε να αναζητήσει τις ευθύνες και τις αξίες που την οδήγησαν στην ηγεσία του ελεύθερου κόσμου. Δεν ξύπνησε η Ρωσία – η Δύση κοιμόταν πάνω στις δάφνες της και, όπως οι υπνοβάτες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, δημιουργεί τις καταστροφικές συνθήκες μιας μανιχαϊστικής πρόσληψης της πραγματικότητας που κανείς δεν ξέρει πού θα οδηγήσει και από ποιον θα οδηγηθεί.
Διαβάστε: Καρλ Πόπερ, «Η ανοιχτή κοινωνία και οι εχθροί της», μτφρ. Ειρήνη Παπαδάκη, εκδ. Παπαζήση, σελ. 578.