Η αμερικανική υποστήριξη στους Κούρδους αντάρτες που μάχονται το Ισλαμικό Κράτος στη Συρία και η αξίωση της Aγκυρας για απέλαση του ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν από τις ΗΠΑ ήταν οι βασικές πηγές έντασης στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις επί προεδρίας Ομπάμα.
Τα δύο αυτά θέματα κυριάρχησαν και κατά τις χθεσινές συνομιλίες του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον με την τουρκική πολιτική ηγεσία, στην πρώτη επίσκεψη ανώτατου αξιωματούχου της νέας κυβέρνησης Τραμπ στην Aγκυρα.
Το αίτημα για έκδοση του Γκιουλέν έθεσε ο ίδιος ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν στον Ρεξ Τίλερσον, στη διάρκεια της συνάντησης των δύο ανδρών, στο προεδρικό μέγαρο της Aγκυρας. Στο θέμα επανήλθε ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Αμερικανό ομόλογό του, μετά την ολοκλήρωση της συνάντησής τους.
Μάλιστα, ο κ. Μεβλούτ Τσαβούσογλου προσέθεσε ότι η Αγκυρα ζητάει άμεσα διοικητικά μέτρα από την Ουάσιγκτον, όπως το να τεθεί ο Φετουλάχ Γκιουλέν υπό κράτηση μέχρι να ληφθούν οριστικές αποφάσεις. Ο Αμερικανός αξιωματούχος δεν απάντησε στις τουρκικές αξιώσεις. Η Αγκυρα θεωρεί τον αυτοεξόριστο στις ΗΠΑ ισλαμιστή ιεροκήρυκα ιθύνοντα νου του αποτυχημένου πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου.
Την καχυποψία της Αγκυρας για τον ρόλο των ΗΠΑ στα γεγονότα της 15ης Ιουλίου υπογραμμίζουν και οι δηλώσεις του πρωθυπουργού Μπιναλί Γιλντιρίμ για την πολύκροτη υπόθεση του Αντίλ Οκσούζ. Η Αγκυρα ζήτησε εξηγήσεις από την Ουάσιγκτον όταν ανακάλυψε ότι το αμερικανικό προξενείο στην Κωνσταντινούπολη επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον Οκσούζ, εκ των πρωτεργατών του στρατιωτικού κινήματος, έξι ημέρες μετά την εκδήλωσή του. Η αμερικανική πρεσβεία εξέδωσε ανακοίνωση, όπου αναγνωρίζεται ότι υπήρξε η επίμαχη τηλεφωνική επικοινωνία, αλλά διευκρινίζεται ότι αντικείμενό της ήταν να γνωστοποιηθεί στον Οκσούζ ότι ακυρώθηκε η βίζα του για τις ΗΠΑ. «Αυτή είναι η επίσημη τοποθέτηση, κι αν θέλετε την πιστεύετε», σχολίασε ο Γιλντιρίμ, προσθέτοντας ότι «χρειάζεται μια πιο ικανοποιητική εξήγηση».
Το Κουρδικό
Ασαφές παραμένει και το κατά πόσον, στις χθεσινές συναντήσεις του Ρεξ Τίλερσον, υπήρξε κάποια προσέγγιση στο ακανθώδες κουρδικό πρόβλημα. Ο Ταγίπ Ερντογάν κάλεσε τους Αμερικανούς να συνεργαστούν με τους «σωστούς και νόμιμους παίκτες» στη Συρία, προφανώς εννοώντας τη χώρα του και αποκλείοντας την κουρδική πολιτοφυλακή YPG, την οποία ο Τσαβούσογλου χαρακτήρισε και πάλι «τρομοκρατική» οργάνωση, ταυτόσημη με το ΡΚΚ.
Μάλιστα, ο Τούρκος αξιωματούχος ισχυρίστηκε ότι οι ΗΠΑ αποδέχονται πλέον πως δεν υπάρχει διάκριση μεταξύ ΡΚΚ και YPG, κάτι που δεν επιβεβαιώνεται μέχρι στιγμής. Ο Ρεξ Τίλερσον απέφυγε κάθε δημόσιο σχολιασμό επί του θέματος, αρκούμενος να υπογραμμίσει τον ρόλο της σύμμαχης, νατοϊκής Τουρκίας στον αγώνα εναντίον του Ισλαμικού Κράτους και τη σύμπτωση Ουάσιγκτον – Αγκυρας στην ανάγκη περιορισμού του Ιράν.
Πάντως, ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ μετέφερε τη βούληση του νέου Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για βελτίωση των σχέσεων της χώρας του με την Τουρκία. Αναφορικά με το συριακό πρόβλημα, ο Ρεξ Τίλερσον τόνισε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους «θα αναγκαστούν να κάνουν δύσκολες επιλογές», ενώ συζήτησε με τον Τούρκο ομόλογό του τρόπους για τη δημιουργία ζωνών σταθεροποίησης στη Συρία, κάτι που αποτελεί πάγιο στόχο της Αγκυρας.
Αίσθηση προκάλεσε, τέλος, η τοποθέτησή του για το μέλλον του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Ασαντ. Ο Αμερικανικός αξιωματούχος απέφυγε να θέσει την απομάκρυνση του Ασαντ ως προϋπόθεση για την επίλυση της κρίσης, δηλώνοντας ότι για το θέμα αυτό αρμόδιος να αποφασίσει είναι μόνον ο συριακός λαός – τοποθέτηση που φαίνεται να προσεγγίζει την πάγια ρωσική θέση και μάλλον δεν ικανοποίησε τους Τούρκους οικοδεσπότες του.
Aλλο ένα «αγκάθι» στην επίσκεψη Τίλερσον ήρθε να προσθέσει η σύλληψη, στις ΗΠΑ, του αναπληρωτή γενικού διευθυντή της μεγάλης τουρκικής τράπεζας Halkbank Χακάν Ατίλα. Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου επανέλαβε παρουσία του Τίλερσον τη θέση της κυβέρνησής του για «καθαρά πολιτική» δίωξη, προσθέτοντας ότι η χώρα του θα λάβει τα αναγκαία μέτρα. Ο Ατίλα κατηγορείται από τις αμερικανικές αρχές ότι συνωμότησε με τον Τουρκοϊρανό έμπορο χρυσού Ρεζά Ζαράμπ για παράνομες συναλλαγές που παραβίαζαν τις κυρώσεις εναντίον του Ιράν.
Aπεργία πείνας
Στο μεταξύ, ο συμπρόεδρος του αριστερού, φιλοκουρδικού κόμματος HDP Σελαχατίν Ντεμιρτάς ανακοίνωσε ότι θα αρχίσει σήμερα Παρασκευή απεργία πείνας, καταγγέλλοντας τις «απάνθρωπες συνθήκες» κράτησής του. Ο Ντεμιρτάς και άλλοι 12 βουλευτές του HDP –τρίτη δύναμη στην τουρκική Βουλή– έχουν φυλακιστεί με κατηγορίες περί διασυνδέσεων με το παράνομο ΡΚΚ.