Με διπλωματική πρωτοβουλία για την επίλυση της συριακής κρίσης, αλλά και την αποκλιμάκωση της έντασης στις σχέσεις μεταξύ των χωρών τους, σφράγισαν τη συνάντησή τους στο Σότσι αυτή την εβδομάδα ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν και ο Τούρκος ομόλογός του, Ταγίπ Ερντογάν.
Το σχέδιο, που εγκρίθηκε την Παρασκευή στις συνομιλίες στην Αστάνα του Καζαχστάν, αφορά την επιβολή εκεχειρίας στη Συρία, καθώς και τη δημιουργία ασφαλών «ζωνών αποκλιμάκωσης», με ξένα στρατεύματα να αναλαμβάνουν τον ρόλο της διαμεσολάβησης μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών. Πρόκειται για την πιο σαφή και συγκεκριμένη πρόταση που προκύπτει από τις περίπλοκες ειρηνευτικές συνομιλίες για τον εμφύλιο στη Συρία.
Σε δηλώσεις του την Τετάρτη, ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν είπε ότι η πρόταση απολαμβάνει τη στήριξη της Ρωσίας, του Ιράν και της Τουρκίας. «Εμείς ως εγγυητές -Τουρκία, Ιράν, Ρωσία- θα καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για την επιτυχία της πρότασης», είπε ο κ. Πούτιν, μετά τη συνάντησή του με τον πρόεδρο Ερντογάν στο Σότσι.
Η πρόταση κατατέθηκε την ώρα που οι ΗΠΑ έμοιαζαν έτοιμες να επανέλθουν στο διαπραγματευτικό τραπέζι, ύστερα από πολύμηνη αποχή.
Ο Στιούαρτ Τζόουνς, υπηρεσιακός υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, μετέβη στην Αστάνα, για να γίνει ο πλέον υψηλόβαθμος Αμερικανός αξιωματούχος στις συνομιλίες, μετά την ανάληψη της προεδρίας από τον Ντόναλντ Τραμπ. Το ταξίδι του κ. Τζόουνς αποφασίστηκε την Τρίτη, μετά την τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν ο πρόεδρος Πούτιν και ο Ντόναλντ Τραμπ, κατά τη διάρκεια της οποίας δεσμεύθηκαν να ενισχύσουν τις προσπάθειες για επίλυση της συριακής κρίσης.
Το σχέδιο προτείνει τη δημιουργία «ζωνών αποκλιμάκωσης», που θα δημιουργηθούν σε τέσσερις γεωγραφικές ζώνες. Την επαρχία Ιντλίμπ, που ελέγχεται σχεδόν εξ ολοκλήρου από τζιχαντιστές και άλλες ανταρτικές ομάδες, στην ανατολική Γκούτα, σύμπλεγμα προαστίων της Δαμασκού τα οποία πολιορκούνται από τον καθεστωτικό στρατό, τον επίσης πολιορκημένο θύλακο βόρεια της Χομς και στη νότια Συρία, κατά μήκος των συνόρων με την Ιορδανία, προπύργιο ανταρτικών οργανώσεων, που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ.
Σύμφωνα με την πρόταση αυτή, σημεία ελέγχου γύρω από τις περιοχές θα στελεχώνονται από κυβερνητικά αλλά και ανταρτικά στρατεύματα, επιτρέποντας την απρόσκοπτη μετακίνηση αμάχων και οργανώσεων αρωγής. Οι ανταρτικές ομάδες θα υποχρεούνται να πολεμούν εναντίον του Ισλαμικού Κράτους και της προσκείμενης στην Αλ Κάιντα, ισλαμικής οργάνωσης Μέτωπο αλ Νούσρα, που μετονομάστηκε σε Ταχρίρ αλ Σαμ. Οι δύο παραπάνω οργανώσεις δεν συμμετέχουν στις ειρηνευτικές συνομιλίες.
Προσχέδιο της ειρηνευτικής πρότασης προέβλεπε την επιβολή περιοχών απαγόρευσης πτήσεων για τη συριακή κυβερνητική αεροπορία, στις «ζώνες αποκλιμάκωσης». Η πρόταση αυτή αφαιρέθηκε, όμως, από το τελικό κείμενο. Συμμετέχοντες στις συνομιλίες της Αστάνα ανέφεραν ότι το εδάφιο αυτό αφαιρέθηκε κατόπιν απαίτησης της συριακής κυβέρνησης. Χωρίς την επιβολή ζώνης απαγόρευσης πτήσεων, όμως, οι αντάρτες αναμένεται να απορρίψουν την πρόταση.
Φιλοκαθεστωτικοί αναλυτές στη Δαμασκό αποκαλύπτουν, όμως, ότι η κυβέρνηση Ασαντ έχει εκ προοιμίου απορρίψει τον -έστω και προσωρινό- έλεγχο εδαφών από ανταρτικές οργανώσεις. Η κυβέρνηση της Δαμασκού επιμένει ότι πρόθεσή της παραμένει η ανακατάληψη του συνόλου της χώρας, αρνούμενη πεισματικά κάθε εδαφική ή πολιτική υποχώρηση απέναντι στους αντιπάλους της.
Προσκόμματα αντιμετωπίζει, όμως, η ρωσοτουρκική πρόταση και σε ό,τι αφορά το ενδεχόμενο αποστολής ειρηνευτικής δύναμης στα συριακά πεδία μαχών. Εκπρόσωποι των ανταρτών έχουν δηλώσει ότι δεν θα αποδεχθούν την παρουσία ειρηνευτικών δυνάμεων από το Ιράν ή τη Ρωσία.
Σε δημοσίευμά του νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, το ρωσικό ειδησεογραφικό δίκτυο Interfax ανέφερε ότι αυτές ειρηνευτικές δυνάμεις θα μπορούν να προέρχονται από χώρες της πρώην ΕΣΣΔ, όπως το Καζαχστάν ή μέλη της ομάδας αναπτυσσόμενων κρατών BRICS, όπως η Βραζιλία ή η Ινδία, ενώ πρόθυμη να συμμετάσχει στην αποστολή εμφανίστηκε η Αίγυπτος.
Η υποχώρηση του Ισλαμικού Κράτους και οι αλλεπάλληλες ήττες του στο πεδίο της μάχης επέτρεψαν αυτή την εβδομάδα σε φιλοκυβερνητικές πολιτοφυλακές να ανοίξουν «διάδρομο» μεταξύ κατεχόμενων από τον καθεστωτικό στρατό και από φιλικές ανταρτικές οργανώσεις περιοχές της νότιας Συρίας.
Επιφυλάξεις για τη ρωσοτουρκική πρόταση εξέφραζε, όμως, ο εκπρόσωπος αντικαθεστωτικής ανταρτικής οργάνωσης στο Χαλέπι, Χισάμ Σκεΐφ: «Η ρωσική πρόταση χρειάζεται αποσαφήνιση γύρω από τα ακριβή γεωγραφικά όρια των ζωνών εκεχειρίας και την ταυτότητα των επιθεωρητών. Την πρότασή αυτή “πέταξαν” οι Ρώσοι, ως μεταβατική λύση, η οποία δεν σημαίνει την αναστολή των βομβαρδισμών. Βρισκόμαστε έτσι στο σημείο εκκίνησης».