Οι Σονγκ μέσα από τις πορσελάνες Ru

Οι Σονγκ μέσα από τις πορσελάνες Ru

6' 29" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Μετά την πτώση της δυναστείας των Τανγκ το 906 μ.Χ. η Κίνα χωρίστηκε σε διάφορα αντιμαχόμενα βασίλεια. Στα βορειοανατολικά κυβερνούσε μια νομαδική φυλή των Κιτάνων, η οποία δημιούργησε τη δυναστεία των Λιάο.

Την εποχή εκείνη το βόρειο τμήμα της χώρας ήταν μοιρασμένο ανάμεσα σε πέντε ξεχωριστά βασίλεια, τις λεγόμενες πέντε δυναστείες, ενώ ο νότος ήταν χωρισμένος σε δέκα βασίλεια. Μετά τους Τανγκ, τη χρυσή εποχή του κινεζικού πολιτισμού (το άλογο με τον αναβάτη), ήρθε η δυναστεία των Σονγκ (το χρώμα της πορσελάνης) που ήταν επίσης εκλεπτυσμένη.

Ολα συμβαίνουν το 960 όταν ο διοικητής της αυτοκρατορικής φρουράς Τσάο Κουανγκγίν ενώνει την Κίνα και δημιουργεί τη δυναστεία των Σονγκ (960-1279 μ.Χ.). Ηταν μια από τις μακροβιότερες κινεζικές δυναστείες που κυβέρνησε επί 319 χρόνια, σφραγίζοντας με την αισθητική της αναζητήσεις μεταγενέστερων δυναστειών.

Είναι η εποχή που οι αγρότες καλλιεργούν ένα νέο είδος ρυζιού, το οποίο προσφέρει δυο-τρεις σοδειές τον χρόνο. Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού είναι ευχαριστημένο αφού έχει φαγητό, οι πόλεις αναπτύσσονται ραγδαία, ανθούν οι τέχνες, ο πλούτος είναι εμφανής. Η οικονομική σταθερότητα προήγαγε τη λογοτεχνία και τις τέχνες και οι φωτισμένοι αυτοκράτορες και γραφειοκράτες επιζητούσαν την τελειότητα σε κάθε έκφραση της καθημερινότητάς τους. Το 1132 χρησιμοποιείται πυρίτιδα στα όπλα, ενώ κατά την περίοδο αυτής της δυναστείας εφευρέθηκαν τα χαρτονομίσματα, τα οποία είναι ελαφρύτερα από τα νομίσματα άρα ευκολότερα στη μεταφορά. Στην Ευρώπη η χρήση τους άρχισε να διαδίδεται από τον 17ο αιώνα.

Σαν ένα όμορφο κινεζικό παραμύθι η διευθύντρια του Μουσείου Ασιατικής Τέχνης στην Κέρκυρα, η Δέσποινα Ζερνιώτη, μιλάει στην «Κ» για τα χρόνια που ξεκίνησαν οι Σονγκ μέχρι τον Μάρτιο του 1279 όταν η δυναστεία καταλύθηκε.

Την αφορμή έδωσε η έκθεση «Νέος Δρόμος του Μεταξιού. Σύγχρονη Κινεζική Πορσελάνη Βασιλικών κλιβάνων Ru», που εγκαινιάστηκε πριν από λίγες ημέρες στην Κέρκυρα στο πλαίσιο του έτους φιλίας Ελλάδας – Κίνας και θα μείνει ανοικτή μέχρι τις 9/7.  Χάνοντας οι Σονγκ τον έλεγχο της Βόρειας Κίνας παύουν να ελέγχουν τον δρόμο του μεταξιού. Υπήρχε όμως και ο θαλάσσιος δρόμος του μεταξιού. Κατασκευάζουν μεγάλα πλοία, ταξιδεύουν από την Ινδία μέχρι τον Περσικό, αρχίζουν να χρησιμοποιούν πυξίδες. Είναι η εποχή που σε όλη τη χώρα παράγεται ένας μεγάλος αριθμός κεραμικών. Ομως ακόμη και σήμερα οι συλλέκτες θαμπώνονται όταν αντικρίζουν αυτά με την μπλε ή την πράσινη εμφυάλωση. Δεν ήταν μεγάλα αντικείμενα αλλά μικρά, θήκες κυρίως που έφτιαχναν για να πλένουν τα μελάνια τους οι προύχοντες.

«Η κινεζική πορσελάνη από αρχαιοτάτους χρόνους είναι συνυφασμένη με την ομορφιά, τη σπανιότητα και την πολυτέλεια. Γνωστή και ως “Λευκός Χρυσός”, η σπουδαία αυτή εφεύρεση του κινεζικού πολιτισμού άσκησε βαθιά επιρροή στην τέχνη της κεραμικής σε παγκόσμιο επίπεδο», λέει η Δέσποινα Ζερνιώτη, που μας εισάγει σχεδόν κινηματογραφικά στην καινούργια περιοδική έκθεση.

Οι 40 κινεζικές πορσελάνες που βλέπει ο επισκέπτης είναι μεν σύγχρονες, κατασκευάζονται όμως όπως οι βασιλικές Ru σε ειδικούς κλιβάνους, με την ίδια τεχνική. Η αδελφοποίηση της πόλης της Κέρκυρας με την πόλη Ruzhou τον Σεπτέμβριο του 2016 έδωσε την ευκαιρία γι’ αυτή τη διοργάνωση, που επιδιώκει να προβάλει το κοινωνικό και καλλιτεχνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο αναπτύσσεται η σύγχρονη κινεζική εικαστική δημιουργία στην τέχνη της πορσελάνης.

Γαλάζια εμφυάλωση

«Τα αγγεία Ru είναι ένα εξαιρετικά σπάνιο είδος κινεζικής κεραμικής από τη δυναστεία των Σονγκ (960-1279) που παραγόταν για μια σύντομη περίοδο: από το 1085 έως το 1115.  Τα κεραμικά της δυναστείας των Σονγκ είναι κατά κύριο λόγο πηλός υψηλής όπτησης που παρήχθησαν αποκλειστικά και μόνο για την αυτοκρατορική αυλή. Τα αγγεία αυτά ψήθηκαν σε  κλιβάνους τόσο στη Βόρεια όσο και στη Νότια Κίνα κατά την επικράτεια της δυναστείας των Βορείων Σονγκ (960-1127) και της δυναστείας των Νοτίων Σονγκ (1128-1279)», εξηγεί η κ. Ζερνιώτη.

Κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Βορείων Σονγκ η αυτοκρατορική αυλή βρισκόταν στην περιοχή Kaifeng στη Β. Κίνα. Γι’ αυτήν τη συγκεκριμένη αυλή παρήχθησαν τα πρώτα αυτοκρατορικά κεραμικά: τα αγγεία που είναι γνωστά ως Ru. Κατασκευάστηκαν κοντά στη σημερινή πόλη Ruzhou στην επαρχία της Χενάν. 

Τα Ru, οι πορσελάνες με την ανοικτή γκρι-γαλάζια εμφυάλωση, έφθασαν στο αποκορύφωμά τους κατά την ύστερη δυναστεία των Σονγκ, αλλά μειώθηκε η φήμη τους όταν επικράτησε η δυναστεία των Τζιν (1115-1234).

Σε όλον τον κόσμο σήμερα υπάρχουν μόνον 60 με 70 Ru

Σίγουρα δεν ήταν πορσελάνη για πολλούς. Οι βασιλικοί κλίβανοι Ru που προμήθευαν τότε την αυτοκρατορική αυλή ήταν συγκεκριμένοι και λίγοι, λέει στην «Κ» η διευθύντρια του Μουσείου Ασιατικής Τέχνης κ. Ζερνιώτη, του μοναδικού μουσείου στην Ελλάδα που είναι αφιερωμένο αποκλειστικά στην τέχνη και τις αρχαιότητες της Απω Ανατολής και της Ινδίας. Γιατί ήταν εξαιρετικά σπάνια πορσελάνη; «Στα σημεία παραγωγής υπήρχε πάντα ο ειδήμων που επέλεγε ποιο αντικείμενο θα φτάσει στη βασιλική αυλή. Τα υπόλοιπα τα κατέστρεφαν. Ο λαός άλλωστε είχε τα δικά του αγγεία, πιο ταπεινά».

Σήμερα, παγκοσμίως, υπάρχουν μόνον 60 με 70 Ru που έχουν διασωθεί από τα αρχαία χρόνια, τα οποία βρίσκονται στο Εθνικό Μουσείο Παλατιού στην Ταϊπέι, στο Μουσείο Παλατιού του Πεκίνου, στο Μουσείο της Σαγκάης και στη Συλλογή Percival David στο Βρετανικό Μουσείο. Τα υπόλοιπα βρίσκονται σε αμερικανικά και ιαπωνικά μουσεία, καθώς και σε ιδιωτικές συλλογές. «Μιλάμε για έναν σπάνιο τύπο πορσελάνης που η παραγωγή της διήρκεσε μόνον 20 χρόνια!».

Τα αντικείμενα της έκθεσης στην Κέρκυρα είναι σύγχρονα κομμάτια, που όμως κατασκευάζονται με τις ίδιες μεθόδους των αρχαίων Σονγκ, οι οποίοι έφτιαχναν τη Ru. Σήμερα η τοπική κυβέρνηση Ruzhou ενισχύει την παραγωγή πορσελάνης Ru και τους σύγχρονους καλλιτέχνες δημιουργώντας ισχυρό μηχανισμό βιομηχανικής ανάπτυξης. Στην πόλη λειτουργούν 200 εταιρείες παραγωγής πορσελάνης Ru και ερευνητικά ιδρύματα που παράγουν περισσότερα από δύο εκατομμύρια πορσελάνες Ru. Ομως τον πρώτο λόγο στον έλεγχο της ποιότητάς τους έχει η Ενωση Μεγάλων Δημιουργών της Τέχνης της Πορσελάνης (Μaster Alliance of Art Ceramic in China), οργανισμός που λειτουργεί υπό την αιγίδα του Διεθνούς Κέντρου Επιστημονικών και Τεχνολογικών Πολιτιστικών Ανταλλαγών στο Πεκίνο και απαρτίζεται από κορυφαίους κεραμείς, καθηγητές, επιχειρηματίες και συλλέκτες. Οι καλλιτέχνες επιλέγονται από φοιτητές και περνούν από συμβούλια και εξετάσεις τακτικά.

Στέλνουμε στην Κίνα

Το Μουσείο Ασιατικής Τέχνης θα στείλει επίσης δικά του έργα στην Κίνα μετά την έκθεση που εγκαινιάστηκε πριν από λίγες ημέρες. Πρόκειται για 35 αρχαία από τη Συλλογή της Κίνας που θα ταξιδέψουν τον Σεπτέμβριο στην πόλη Yuzhou. Ανάμεσα στα έργα που θα στείλει η ελληνική πλευρά είναι ένα αγγείο φαγητού τύπου li-ding (Δυτικοί Zhou, 12ος-10ος αιώνας π.Χ.) από τη συλλογή Γρηγορίου Μάνου, όπως άλλωστε και το ταφικό ειδώλιο έφιππης γυναίκας (δυναστείες Sui και Tang, ύστερος 6ος-8ος αιώνας), ένας ταφικός κύαθος σε σχήμα λουλουδιού με τρίχρωμη εφυάλωση Tang (δυναστεία Tang, μέσα 8ου αιώνα), αλλά και ο εξαιρετικά σπάνιος ωοειδής πίθος με δύο περιστρεφόμενες σειρές ανθικού διακόσμου που χρονολογείται στον 14ο-15ο αιώνα.

Επισκέπτες στην Κέρκυρα

Το διευρυμένο ωράριο (8 π.μ. – 8 μ.μ.) στο Μουσείο Ασιατικής Τέχνης της Κέρκυρας φέρνει 45.000 επισκέπτες το καλοκαίρι στα Ανάκτορα των Αρχαγγέλου Μιχαήλ και Αγίου Γεωργίου. Το μουσείο δεν έχει ανασκαφές για να πλουτίσει τις συλλογές του ούτε είναι εποχή για αγορές έργων από δημοπρασίες. «Προσπαθώ να φέρνω καινούργιους συλλέκτες με πολύ αξιόλογες συλλογές, ώστε να εξοικειώνεται το κοινό με την ανατολίτικη τέχνη», λέει η Δ. Ζερνιώτη, που διευθύνει το μουσείο από το 2006. Στους χώρους του υπάρχουν συλλογές κινεζικής τέχνης, ιαπωνικής, έργα της ΝΑ Ασίας με αντικείμενα από την Ινδία, την Γκαντάρα, το Σιάμ, την Καμπότζη, το Νεπάλ και το Θιβέτ, η νεοαποκτηθείσα Συλλογή Γιάννη Σαρτζετάκη και Ιάσονα Ντέιτον – Σαρτζετάκη με χειροποίητα χαλιά, κιλίμια των νομάδων Baluch και των γειτονικών τους φυλών, μεταξωτά ενδύματα ikat, κεντήματα, κοσμήματα, μεταξωτά Suzani, ινδοελληνικά νομίσματα, ευρωπαϊκές εφημερίδες του 19ου αιώνα με εικονογραφημένα αφιερώματα στους νομάδες της Κεντρικής Ασίας, επιστημονικές εκδόσεις κ.ά. Η έκθεση με τίτλο «Λευκάδιος Χερν. Η άγνωστη Ιαπωνία», δωρεά του συλλέκτη Τάκη Ευσταθίου, συνεχίζει με επιτυχία έως το τέλος Ιουλίου, οι «Απαγορευμένες απολαύσεις στην ιαπωνική τέχνη», από τις αγαπημένες του κοινού, επαναλαμβάνεται φωτίζοντας τη ζωή της γκέισας στην Ιαπωνία, ενώ η οργάνωση της βιβλιοθήκης Ασιατικών Σπουδών ξεκίνησε έπειτα από τη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Oμως έτσι κι αλλιώς μια επίσκεψη στο μουσείο είναι και μια βόλτα σε ένα εξαιρετικό οικοδόμημα, τα παλαιά ανάκτορα, κατασκευασμένα από μαλτέζικο πωρόλιθο και τεχνίτες που ήρθαν ειδικά από τη Μάλτα.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή