Μετά τον Τραμπ και τον Μακρόν, ήταν η σειρά των Βρετανών ψηφοφόρων να εκπλήξουν τους εαυτούς τους και τον κόσμο με ένα εκλογικό αποτέλεσμα που εθεωρείτο αδιανόητο μέχρι πριν από λίγες εβδομάδες.
Πέρυσι, ο Ντέιβιντ Κάμερον πίστευε ότι δεν μπορούσε παρά να κερδίσει το κυνικό του δημοψήφισμα για την Ευρώπη. Φέτος η Τερέζα Μέι πίστευε ότι η οπορτουνιστική προσφυγή της στις κάλπες θα οδηγούσε στη συντριβή του Εργατικού Κόμματος. Ποτέ δύο Βρετανοί πρωθυπουργοί δεν υπέπεσαν σε τέτοια λάθη σε διάστημα μόλις 12 μηνών.
Η κ. Μέι υπέστη μια ταπείνωση μετά μόλις έντεκα μήνες στην εξουσία. Σε ποσοστό 48% οι Βρετανοί ψηφοφόροι που είπαν «Ναι» στην Ευρώπη πέρυσι όρθωσαν το ανάστημά τους και είπαν στους Συντηρητικούς ότι δεν μπορούν να τους αγνοούν. Η Βρετανία σήμερα θυμίζει την ηπειρωτική Ευρώπη περισσότερο από ποτέ: δεν έχει σταθερή κυβέρνηση, έχει πολυκομματικό Κοινοβούλιο και μπορεί να χρειαστεί εκ νέου εκλογές.
Η πρωθυπουργός είναι τρομακτικά αποδυναμωμένη. Η απόφασή της να υιοθετήσει την αντιευρωπαϊκή ιδεολογία του UKIP και να συμπεριλάβει στο υπουργικό της συμβούλιο δημαγωγούς, όπως ο υπουργός Εξωτερικών Μπόρις Τζόνσον, της γύρισε μπούμερανγκ.
Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι Βρετανοί δεν υποστηρίζουν την αποχώρηση από την κοινή αγορά και την τελωνειακή ένωση και θέλουν να διατηρήσουν το δικαίωμα να ζουν, να εργάζονται και να συνταξιοδοτούνται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η κ. Μέι επέλεξε μια σκληρή γραμμή στο θέμα του Brexit, αλλά δεν διαθέτει πλέον την πλειοψηφία στη Βουλή των Κοινοτήτων γι’ αυτή την πολιτική. Η Βρετανία είναι πλέον εγκλωβισμένη μεταξύ του περυσινού «Οχι» στην Ευρώπη και του «Οχι» της Πέμπτης στο σκληρό Brexit.
Ο Τζέρεμι Κόρμπιν, ο αριστεριστής αρχηγός των Εργατικών, διέσωσε την τιμή του. Η έμφαση που έδωσε σε εσωτερικά θέματα, όπως η λιτότητα και οι περικοπές στις δημόσιες υπηρεσίες, είχε απήχηση. Η κ. Μέι και ο ευρωσκεπτικιστικός Τύπος προσπάθησαν να τον παρουσιάσουν ως έναν εξτρεμιστή και συνοδοιπόρο τρομοκρατών (ακόμα και φίλο του Γιάνη Βαρουφάκη!). Οι ψηφοφόροι, αντ’ αυτού, είδαν έναν ηλικιωμένο άνθρωπο με άσπρη γενειάδα να μιλάει για τις περικοπές στην Υγεία και στην αστυνομία, για τις ανισότητες και το έλλειμμα δικαιοσύνης στη Βρετανία και διεθνώς. Το μήνυμα έγινε θετικότατα αποδεκτό από τους νέους, που τον στήριξαν.
Ωστόσο, ο ηγέτης των Εργατικών πρόσθεσε μόλις 31 βουλευτές και το κόμμα εξακολουθεί να απέχει πολύ από την πλειοψηφία στη Βουλή. Στο Λονδίνο, πολλοί υποψήφιοι των Εργατικών αψήφησαν τη στροφή του Κόρμπιν υπέρ της αποχώρησης από την κοινή αγορά και την επιβολή ορίων στη μετανάστευση Ευρωπαίων, και είχαν πολύ καλές επιδόσεις.
Ο εθνικισμός συγκαταλέγεται στους ηττημένους των εκλογών, τόσο στην Αγγλία όσο και στη Σκωτία. Η ψήφος του UKIP εξανεμίστηκε και οι φιλοευρωπαίοι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες απέσπασαν έδρες από τους Συντηρητικούς στο Λονδίνο. Στη Σκωτία, το Εθνικιστικό Κόμμα της Σκωτίας (SNP) έχασε έδρες από τους Συντηρητικούς, τους Εργατικούς και τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες. Ο τέως αρχηγός του κόμματος, Αλεξ Σάλμοντ, ήταν μεταξύ εκείνων που έχασαν την έδρα τους, καθώς οι Σκωτσέζοι απέρριψαν το κάλεσμα του SNP για απόσχιση από το Ηνωμένο Βασίλειο.
Ολα τα αξιώματα σχετικά με τη βρετανική πολιτική αποδείχθηκαν λανθασμένα. Η κ. Μέι ήταν μια τυχαία πρωθυπουργός που εισήλθε στην Ντάουνινγκ Στριτ ως η μοναδική υποψήφια που είχε απομείνει μετά τα αλληλομαχαιρώματα μεταξύ των σημαντικότερων υποστηρικτών του Brexit. Δεν διαθέτει κάποιο σαφές κυβερνητικό πρόγραμμα. Τον Απρίλιο του 2016 είχε εκφωνήσει μια δυνατή ομιλία υπέρ της παραμονής στην Ε.Ε. αλλά στη συνέχεια ακολούθησε τη γραμμή του UKIP. Αρνήθηκε να εξηγήσει στην κοινή γνώμη τους κινδύνους ενός σκληρού Brexit, με αποτέλεσμα οι ψηφοφόροι να της αρνηθούν την ισχυρή εντολή που ζήτησε.
Λανθασμένη αποδείχθηκε επίσης η εκτίμηση ότι ο αριστερισμός του Κόρμπιν θα κατέστρεφε τους Εργατικούς, όπως και η αντίληψη ότι ο ευρωσκεπτικιστικός Τύπος, με την καθημερινή, ψευδή του προπαγάνδα κατά της Ε.Ε., απηχούσε τη φωνή της Βρετανίας.
Από το 2014, έχουν λάβει χώρα στη Βρετανία δύο δημοψηφίσματα (για την ανεξαρτησία της Σκωτίας και για την παραμονή στην Ε.Ε.) και δύο εθνικές εκλογές. Τίποτα όμως δεν έχει κριθεί οριστικά. Οι αντι-Ευρωπαίοι Συντηρητικοί ήλπιζαν ότι θα διογκωθούν οι δυνάμεις τους με δεκάδες νέους βουλευτές που υποστηρίζουν το Brexit· συνέβη όμως το αντίθετο. Μια καθαρή πλειοψηφία των βουλευτών επιθυμεί να παραμείνει η Βρετανία στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό εντός των ευρωπαϊκών δομών. Οι υποστηρικτές της Ευρώπης στη Βρετανία ηττήθηκαν στο περυσινό δημοψήφισμα αλλά κέρδισαν στις εκλογές.
Οταν η κ. Μέι συναντήθηκε με τον πρόεδρο Τραμπ –πρώτη από όλους τους Ευρωπαίους ηγέτες–, φωτογραφήθηκε να του κρατάει το χέρι. Τώρα η καλύτερη φίλη του Τραμπ στην Ευρώπη έχει δεχθεί ένα θανάσιμο πολιτικό πλήγμα. Οπως στην Ολλανδία, την Αυστρία και τη Γαλλία, η Ευρώπη ήταν στην πλευρά των νικητών στις βρετανικές εκλογές.
* Ο κ. Ντένις Μακσέιν ήταν υπουργός Ευρώπης του Ηνωμένου Βασιλείου (2002-5) και έχει γράψει τρία βιβλία για το Brexit.