Στο δημοψήφισμα της περασμένης Δευτέρας, οι Κούρδοι του Ιράκ τάχθηκαν με ποσοστό 93,7% υπέρ της απόσχισης από τη Βαγδάτη. Από την ψηφοφορία υπέρ της ανεξαρτησίας, όμως, έως την ίδρυση κουρδικού κράτους ο δρόμος είναι μακρύς και τα εμπόδια πολλά και ενδεχομένως ανυπέρβλητα.
Ο πρόεδρος της Κουρδικής Περιφερειακής Κυβέρνησης Μασούντ Μπαρζανί αντιστάθηκε στις πιέσεις για αναβολή του δημοψηφίσματος, αλλά κατέστησε σαφές ότι δεν σκοπεύει να προχωρήσει σε διακήρυξη ανεξαρτησίας. Χρησιμοποίησε το δημοψήφισμα περισσότερο ως μοχλό διεθνούς ανάδειξης του κουρδικού ζητήματος και ενίσχυσης της δικής του πολιτικής επιρροής ενόψει των εκλογών του Νοεμβρίου και λιγότερο ως βήμα σε ένα σφιχτό χρονοδιάγραμμα απόσχισης.
Τα γεγονότα, ωστόσο, έχουν τη δική τους δυναμική και, παρά την αυτοσυγκράτηση των πρώτων ημερών, μια σπίθα θα ήταν αρκετή για να βάλει φωτιά. Πιο «εύφλεκτο» είναι το πλούσιο σε πετρέλαιο Κιρκούκ, το οποίο βρίσκεται υπό κουρδικό έλεγχο, παρότι δεν ανήκει στη συνταγματικά αναγνωρισμένη έκταση της αυτόνομης κουρδικής περιοχής. Οι Κούρδοι πεσμεργκά (μαχητές) κατέλαβαν το Κιρκούκ το 2014, εκδιώκοντας το Ισλαμικό Κράτος, στο έλεος του οποίου είχε αφήσει την πόλη η Βαγδάτη.
Πανηγυρισμοί
Δεκατέσσερα χρόνια μετά την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ και τον εμφύλιο που ακολούθησε, το Κιρκούκ παραμένει μία από τις λίγες πόλεις της χώρας στις οποίες συνυπάρχουν διαφορετικές εθνοτικές και θρησκευτικές ομάδες: Κούρδοι, σιίτες, Τουρκμένιοι, χριστιανοί. Η μοναδική από τις ομάδες αυτές που επιθυμούσε το δημοψήφισμα ήταν οι Κούρδοι, οι οποίοι την ημέρα εκείνη πανηγύριζαν, βέβαιοι για το αποτέλεσμα, ενώ τα μέλη των άλλων εθνοτικών ομάδων προτίμησαν να κλειστούν στα σπίτια τους.
Πιεζόμενος από τη συμμαχία με το εθνικιστικό MHP, ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν εμφανίστηκε ως προστάτης των Τουρκμένιων και απείλησε τους Κούρδους του Ιράκ ότι θα κλείσει τη στρόφιγγα του αγωγού μέσω του οποίου εξάγουν έως και 700.000 βαρέλια ημερησίως στο λιμάνι Τσεϊχάν. Παράλληλα, διακόπηκε η λειτουργία της μικρής βάσης στην οποία ο τουρκικός στρατός εκπαίδευε πεσμεργκά (η συνεργασία της Αγκυρας με τους Κούρδους του Ιράκ είναι ένα από τα παράδοξα της περιοχής και βασίζεται στον ανταγωνισμό των Κούρδων του Ιράκ με τον υπ’ αριθμόν 1 εχθρό του τουρκικού κράτους, το ΡΚΚ).
Το πιο ορατό ενδεχόμενο ανάφλεξης δεν προκύπτει από την Αγκυρα αλλά από τον άξονα Βαγδάτης-Ιράν. Λίγες ημέρες πριν από το δημοψήφισμα, εντοπίστηκε να εισέρχεται στην πόλη του Κιρκούκ φορτηγό που μετέφερε μέλη σιιτικής πολιτοφυλακής, πυρομαχικά και καλάσνικοφ «του κουτιού». Οι Κούρδοι θεωρούν ότι πολλά αντίστοιχα φορτία έχουν περάσει στην πόλη και ότι κάθε δική τους κίνηση προς την κήρυξη ανεξαρτησίας θα συναντήσει ένοπλη σιιτική αντίδραση.
Δεύτερο σημείο τριβής: Μετά τις νίκες κατά του Ισλαμικού Κράτους, οι Κούρδοι ελέγχουν 40% περισσότερα εδάφη από αυτά που αναφέρει το ιρακινό σύνταγμα, περιλαμβανομένης και της μεθορίου Ιράκ-Συρίας, εξέλιξη που επιτρέπει εδαφική συνέχεια ανάμεσα στις κουρδικές περιοχές του Ιράκ και της Συρίας. Αυτό αποτελεί εφιάλτη για την Αγκυρα, ιδίως δεδομένης της στάσης της Ρωσίας, η οποία τάσσεται υπέρ της διευρυμένης αυτονομίας των κουρδικών περιοχών της Συρίας και είναι η μόνη μεγάλη δύναμη που δεν καταδίκασε το δημοψήφισμα των Κούρδων του Ιράκ.
Σημειωτέον, τέλος, ότι η ρωσική πετρελαϊκή εταιρεία Rosneft έχει συνάψει συμφωνία με την κυβέρνηση Μπαρζανί για εξαγωγή κουρδικού αργού, προσφέροντας στη μαστιζόμενη από βαθιά οικονομική κρίση περιοχή μια πολύτιμη γραμμή συναλλάγματος. Το πετρέλαιο θα διυλίζεται στη Γερμανία, η οποία έχει στείλει στους πεσμεργκά τόσους αντιαρματικούς πυραύλους «Μίλαν», ώστε το όνομα Μίλαν να έχει μετατραπεί σε δημοφιλές όνομα νεογέννητων Κούρδων.