Η ανάδειξη του ακροδεξιού Κόμματος της Ελευθερίας σε δεύτερη μεγαλύτερη δύναμη στην Αυστρία και η πιθανή συμμετοχή του στην επόμενη κυβέρνηση διέψευσαν τις ανοιξιάτικες ελπίδες ότι το Brexit και η εκλογική νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ αφύπνισαν την Ευρώπη και έβαλαν φρένο στις φιλοδοξίες των αντικαθεστωτικών, λαϊκίστικων σχηματισμών της Γηραιάς Ηπείρου.
Αντίθετα, η επιρροή τόσο της αυστριακής όσο και της γερμανικής Ακροδεξιάς στην προεκλογική ατζέντα στις δύο αυτές χώρες συνιστούν ενδείξεις ότι τα ακραία κόμματα «κανονικοποιούνται» και ενσωματώνονται σταδιακά πλήρως στο κομματικό σύστημα.
Κατά των μεταναστών
Το πιο ανησυχητικό φαινόμενο είναι ότι τα συντηρητικά κόμματα αισθάνονται υποχρεωμένα να υιοθετήσουν στοιχεία της ακροδεξιάς ιδεολογίας, για να επιβιώσουν εκλογικά. Αυτό συνέβη στην Αυστρία, όπου ο ηγέτης του Λαϊκού Κόμματος και μελλοντικός καγκελάριος Σεμπάστιαν Κουρτς ανέδειξε σε κυρίαρχο θέμα αυτό της ταυτότητας, με έντονα στοιχεία ξενοφοβίας και ισλαμοφοβίας.
Αντίστοιχα, στη Γερμανία το μεγάλο ποσοστό που εξασφάλισε η AfD (12,6%) ανάγκασε την καγκελάριο Αγκελα Μέρκελ να αποδεχθεί τις «αντιμεταναστευτικές ευαισθησίες» των Βαυαρών συμμάχων της, των Χριστιανοκοινωνιστών (CSU), που νιώθουν ότι απειλούνται από την AfD. Ηρε έτσι τη σθεναρή αντίστασή της για επιβολή ετήσιου πλαφόν στην υποδοχή μεταναστών και υποσχέθηκε στο CSU τον μαγικό αριθμό 200.000.
Η ευρωπαϊκή άνοιξη ξεκίνησε τον Απρίλιο με την ελπιδοφόρα νίκη του Εμανουέλ Μακρόν στη Γαλλία και πάνω από όλα την ήττα του Εθνικού Μετώπου και της Μαρίν Λεπέν στις προεδρικές εκλογές – αν και με το διόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό 33,9%. Είχε προηγηθεί άλλωστε τον Μάρτιο η σαφής επικράτηση του Μαρκ Ρούτε και ο αποκλεισμός του ευρωφοβικού και ισλαμοφοβικού Χερτ Βίλντερς. Ηταν τα πρώτα καλά νέα για την Ευρώπη μετά τη δύσκολη χρονιά του Brexit, του ιταλικού δημοψηφίσματος και της ανάδειξης του Τραμπ στον Λευκό Οίκο.
Αναλυτές άρχισαν να θριαμβολογούν ότι η Ευρώπη αντιστέκεται στη λαίλαπα των fake news, της ρητορικής μίσους και του γενικευμένου ρατσισμού. Ο ενισχυμένος και ανανεωμένος λόγω Μακρόν γαλλογερμανικός άξονας ανέλαβε την ευθύνη να εμφυσήσει νέα έμπνευση στο ευρωπαϊκό εγχείρημα, κόντρα στις Κασσάνδρες, που ήθελαν το μεταναστευτικό ζήτημα να υπονομεύει οιαδήποτε προσπάθεια περαιτέρω ενοποίησης. Κι ύστερα ήρθε το φθινόπωρο του ρεαλισμού, ειδικά μετά τις πρόσφατες αναμετρήσεις στη Γερμανία και την Αυστρία.
Υπάρχουν λοιπόν ακόμη περιθώρια αισιοδοξίας για το μέλλον της Ευρώπης; Η Αν Απελμπομ, καθηγήτρια Διεθνών Σχέσεων στο LSE, γράφει στο τελευταίο τεύχος του New York Review of Books: «Ο αναπάντεχος θρίαμβος του Μακρόν, η απόλυτη ενσάρκωση του σθεναρού φιλελευθερισμού, σε μια αναμέτρηση μιας από τις σημαντικότερες χώρες της Ευρώπης, προκάλεσε ένα κύμα σεναρίων: Μήπως υπάρχουν και άλλοι εν αναμονή Μακρόν, ίσως στην Πολωνία ή την Ιταλία, που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν τα χνάρια του;».
Και καταλήγει: «Αν η Μέρκελ και ο Μακρόν προωθήσουν μεγάλες μεταρρυθμίσεις, επενδύουν σε μια υπόθεση που δεν έχει δοκιμαστεί ακόμη. Για την ακρίβεια, αυτό που απεχθάνονται οι πολίτες στην Ευρώπη δεν είναι ότι υποκαθιστά τις εθνικές κυβερνήσεις αλλά ότι η ίδια η Ευρώπη είναι ανίσχυρη» και άρα χρειάζεται περαιτέρω εξουσίες.
Ο Τσέχος Τραμπ
Στην Τσεχία ένας μίνι Τραμπ, ο 63χρονος δισεκατομμυριούχος Αντρέι Μπάμπις, ο δεύτερος πλουσιότερος άνθρωπος της χώρας, διεκδικεί την πρωθυπουργία μετά τις χθεσινές εκλογές. Το κεντρώο, αντισυστημικό και αντιευρωπαϊκό κόμμα του ΑΝΟ (ΝAI) παρουσίαζε προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις. Παράλληλα, κέρδη αναμένονταν να έχουν τα ακραία κόμματα, τόσο στα δεξιά όσο και στα αριστερά του πολιτικού φάσματος.
Αν και το βασικό σύνθημα του Μπάμπις ήταν η μάχη κατά της διαφθοράς, ο ίδιος έχει εμπλακεί σε σκάνδαλα, ενώ έχει κατηγορηθεί ως πράκτορας της κομμουνιστικής αστυνομίας. «Ενα μέρος των ψηφοφόρων, των πολιτικών και των δημοσιογράφων τείνει να παρουσιάζει αυτές τις εκλογές ως ένα είδος δημοψηφίσματος για τον Αντρέι Μπάμπις. Αλλά το χειρότερο και το πιο επικίνδυνο είναι ότι το θέμα της μεταναστευτικής κρίσης και η κριτική κατά της Ευρωπαϊκής Ενωσης κερδίζουν όλο και περισσότερο έδαφος», προειδοποιεί ο πολιτικός επιστήμονας Γιόζεφ Μπλέγνεκ. Εκμεταλλεύεται την ισχυρή αποστροφή των ψηφοφόρων για τα πολιτικά κόμματα που πλήττονται από σκάνδαλα διαφθοράς, σύμφωνα με τον Γιόζεφ Μπλέγνεκ. Και αυτό παρά τις περιπέτειες που έχει και ο ίδιος με τη Δικαιοσύνη εξαιτίας κατηγοριών για υπεξαίρεση ευρωπαϊκών κονδυλίων.