«Τα βιολιά επέζησαν και εξακολουθούν να είναι σε χρήση. Πίσω όμως από κάθε βιολί υπάρχει και μια προσωπική ιστορία και όλη η ιστορία του Ολοκαυτώματος». Με αυτά τα λόγια η διευθύντρια του τμήματος για τη διατήρηση της ιστορίας στο Νταχάου, κ. Μπριγκίτα Ούνγκερ Ρίχτερ, προλόγισε το κοντσέρτο που διοργανώθηκε στο ανάκτορο της ομώνυμης πόλης λίγα χιλιόμετρα από το Μόναχο, όπου οι ναζί λειτούργησαν το πρώτο από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στη χιτλερική Γερμανία.
Οι «νότες της φρίκης» ήχησαν και πάλι, 73 χρόνια μετά την απελευθέρωση όσων είχαν επιζήσει από το Αουσβιτς, το Νταχάου, το Μπούχενβαλντ, το Μπέργκεν Μπέλσεν, το Κάουφερινγκ, το Μαουτχάουζεν και άλλα στρατόπεδα του θανάτου. Ηταν οι ίδιες εφιαλτικές μουσικές που υποχρεώνονταν να ακούν οι μελλοθάνατοι προτού ξεκινήσουν το πρωί για τα λατομεία και τις στοές –οι περισσότεροι χωρίς να επιστρέψουν– ή κατ’ ευθείαν για τα κρεματόρια. Βγαλμένες από τις ίδιες χορδές και τα ίδια δοξάρια. Με τη διαφορά ότι τώρα, το περασμένο Σάββατο, τα βιολιά που χρησιμοποιήθηκαν από φυλακισμένους στα γερμανικά στρατόπεδα ακούστηκαν ως «βιολιά της ελπίδας».
Επαιξαν στο Νταχάου για να θυμίσουν, σε μια εποχή που το φάντασμα του νεοναζισμού και του ρατσισμού πλανάται πάνω από την Ευρώπη, ότι οι ανατριχιαστικές αυτές στριγκλιές δεν πρέπει ν’ ακουστούν ποτέ ξανά. Νie Μals, όπως λένε οι Γερμανοί. Ακούστηκαν μουσικά κομμάτια που παίζονταν τότε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπως η «Σερενάτα» του Μότσαρτ, «Μια μικρή μουσική νυκτός», «Τραγούδι του Νταχάου» του Χέρμπερτ Τσίπερ, «Ποιητές και αγρότες» του Σουπέ και βεβαίως συνθέσεις και εκτελέσεις του αγαπημένου του Χίτλερ και σφοδρού πολέμιου των Εβραίων, Ρίχαρντ Βάγκνερ.
Οι ναζί είχαν συγκροτήσει στα στρατόπεδα συγκέντρωσης «ορχήστρες αιχμαλώτων» και τις χρησιμοποιούσαν για διάφορους σκοπούς, όπως στα πρωινά και βραδινά προσκλητήρια ή στις πορείες προς τους χώρους δουλειάς. Τους υποχρέωναν να δίνουν «κοντσέρτα» στους θαλάμους των μελλοθανάτων ή να συνοδεύουν μεταφορές πτωμάτων στους φούρνους…
«Επαιζαν εμβατήρια για να δίνουν βηματισμό στους κρατουμένους που έβγαιναν για δουλειά ή επέστρεφαν, τους ανάγκαζαν να παίζουν για διασκέδαση των φρουρών βαριά κλασική μουσική, κυρίως Βάγκνερ», λέει στην «Κ» ο επιζήσας από το Αουσβιτς Εβραίος της Θεσσαλονίκης κ. Χάιντς Κούνιο.
«Κάποιες φορές κρυφά, γιατί αν το αντιλαμβάνονταν οι φρουροί σήμαινε θάνατο, τολμηροί βιολιστές και ακορντεονίστες έπαιζαν για τους κρατουμένους, αλλά με μεγάλο ρίσκο» προσθέτει, ενώ, όπως αναφέρθηκε από ομιλητές στο κοντσέρτο του Νταχάου, επειδή οι ναζί είχαν απαγορεύσει τη μουσική Εβραίων μουσικοσυνθετών, οι κρατούμενοι έπαιζαν έργα και του ομόθρησκού τους Φέλιξ Μέντελσον Μπαρτόλντι, παραπλανώντας τους φρουρούς ότι δήθεν είναι άλλου συνθέτη.
Οχτώ βιολιά έλαβαν μέρος στο κοντσέρτο του Νταχάου από τα εβδομήντα συνολικά που «επέζησαν» των στρατοπέδων συγκέντρωσης και σήμερα εκτίθενται συντηρημένα και το κάθε ένα με τη δική του τραγική ιστορία, στη συλλογή του Εβραίου κατασκευαστή βιολιών, Αμός Βαϊνστάιν και του γιου του Αβσαλόμ στο εργαστήριό τους στο Τελ Αβίβ. Η αίθουσα στο Νταχάου ήταν κατάμεστη και στο κοντσέρτο, στο οποίο την ελληνική κοινότητα και τη Μητρόπολη Γερμανίας εκπροσώπησαν κατόπιν σχετικής προσκλήσεως των διοργανωτών, ο εφημέριος της ενορίας Αγίου Στεφάνου Νταχάου, πρωτοπρεσβύτερος Αντώνιος Βήχος και ο πρωτοπρεσβύτερος Απόστολος Μαλαμούσης, έπαιξε βιολί και ο γιος ενός Αυστριακού κρατουμένου και βιολιστή του Αουσβιτς Πέσα Σαλμάν, Λόκα, ο οποίος καταχειροκροτήθηκε.