Λίγες μέρες πριν επισκεφθεί ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ το Βελιγράδι στο πλαίσιο της περιοδείας του στα Δυτικά Βαλκάνια, είχε σπεύσει στη σερβική πρωτεύουσα ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ. Προ μηνών επισκέφθηκε το Βελιγράδι ο Ταγίπ Ερντογάν και τώρα συζητιέται επίσκεψη του Πάπα Φραγκίσκου.
Το Βελιγράδι είναι βέβαια μια όμορφη πόλη που αξίζει να επισκεφθεί κανείς, αλλά η Σερβία είναι ακόμα πιο ελκυστική για τους γεωπολιτικούς παίκτες στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Εκεί, στο (παλιό) Βελιγράδι, όπου σμίγουν ο Δούναβης και ο Σάβα, παίζεται το πιο σκληρό τούτη την εποχή παιχνίδι επιρροής, με εμπλοκή πρωτίστως της Ρωσίας και της Δύσης, ενώ «θέσεις μάχης» διεκδικούν Κίνα και Τουρκία. Γιατί η Σερβία είναι το εφαλτήριο που έχει απομείνει στα Βαλκάνια για τη ρωσική εξάπλωση και η Μόσχα προσπαθεί να το κρατήσει με «νύχια και με δόντια».
Οι Ρώσοι, έχοντας χάσει από την ομπρέλα τους τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και το Μαυροβούνιο που έγιναν ήδη μέλη του ΝΑΤΟ (οι δύο πρώτες και της Ε.Ε.), αλλά και τον σύμμαχό τους Γκρούεφσκι στα Σκόπια, μάχονται να κρατήσουν τη Σερβία ως ύστατο προγεφύρωμα στις βλέψεις προς την Αδριατική αλλά και ως «σφήνα» στον νατοϊκό κλοιό των συνόρων τους από τα δυτικά.
Σε αυτό το παιχνίδι η Μόσχα έχει ως όπλα το ομόθρησκο, τους ιστορικούς δεσμούς αλλά και τη στήριξή της στο ζήτημα του Κοσόβου, την παροχή όπλων και φυσικού αερίου, όπως και την απορρόφηση σερβικών γεωργικών προϊόντων. Εχει όμως να αντιπαλέψει την προοπτική ένταξης της Σερβίας στην Ε.Ε., τον πακτωλό των δυτικών επενδύσεων στη σερβική οικονομία και βεβαίως το μοντέλο δημοκρατίας που δείχνει να εμφανίζεται όλο και πιο ελκυστικό στους Σέρβους πολίτες από τον αυταρχισμό του Πούτιν.
Δράση και αντίδραση
Κάθε φορά που η μια πλευρά κάνει μια κίνηση, η άλλη δεν την αφήνει αναπάντητη. Με το που μαθεύτηκε ότι ο Γιούνκερ πάει στο Βελιγράδι για να πει στους Σέρβους ότι οι Βρυξέλλες θα τους δεχθούν μαζί με τους Μαυροβούνιους στην Ε.Ε. έως το 2025, οι Αλβανοί της Πρίστινας ζήτησαν να συμμετάσχουν και οι Αμερικανοί στον διάλογο με τη Σερβία γύρω από το εκκρεμές θέμα του Κοσόβου. Αμέσως, ο Σεργκέι Λαβρόφ έτρεξε να δηλώσει πως στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, πλάι στη σερβική πλευρά, θα καθίσει και η Μόσχα.
Ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάντερ Βούτσιτς προσπαθεί να ισορροπήσει τη χώρα μεταξύ των δύο ισχυρών μνηστήρων αλλά αυτό δεν είναι πάντα εύκολο. Ετσι, όταν πριν από λίγο καιρό επισκέφθηκε το Βελιγράδι ο τότε αναπληρωτής βοηθός ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, αρμόδιος για τα Βαλκάνια Χόιτ Γι, ο Βούτσιτς βρέθηκε σε διασταυρούμενα πυρά Μόσχας και Ουάσιγκτον. Αφορμή ένα «ρωσικό ανθρωπιστικό κέντρο», που η Μόσχα έχει εγκαταστήσει στη σερβική πόλη Νις, για να βοηθήσει σε περίπτωση φυσικών καταστροφών, το οποίο όμως οι Αμερικανοί υποπτεύονται ότι δεν είναι στην πραγματικότητα παρά μιας μορφής στρατιωτική βάση, στο πνεύμα και κατά το πρότυπο του υβριδικού πολέμου στην Κριμαία.
Οι Ρώσοι ζητούν από το Βελιγράδι να περιβάλει το όλο εγχείρημα με διπλωματική ασυλία, αλλά οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι αντιδρούν σφόδρα και μάλιστα, σύμφωνα με δημοσιεύματα του σερβικού Τύπου, διεκδικούν και εκείνοι να δημιουργήσουν παρόμοια «ανθρωπιστικά» κέντρα. Ο Χόιτ Γι, όμως, πήγε το θέμα πιο βαθιά.
Κατσάδιασε τον Βούτσιτς γενικότερα για το φλερτ του Βελιγραδίου με τη Μόσχα, λέγοντας, ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι εμείς οι Δυτικοί σας ταΐζουμε και εσείς ερωτοτροπείτε με τη Μόσχα.
«Η Σερβία δεν μπορεί να κάθεται σε δύο καρέκλες. Τι κάνει η Ρωσία για να βοηθήσει τη Σερβία; Το 2016 οι ρωσικές επενδύσεις ανήλθαν σε 80 εκατ. δολάρια, ενώ την ίδια χρονιά από τις χώρες της Ε.Ε. επενδύθηκαν στη Σερβία 1,5 δισ. δολ.» είπε και αναφερόμενος στα αεροσκάφη MIG-29 που παρέλαβε η Σερβία από τη Ρωσία εξέφρασε την άποψη ότι «αφού η σερβική πολιτική ηγεσία επέλεξε να ακολουθήσει η χώρα ευρωπαϊκή πορεία θα πρέπει να επιλέγει ευρωπαϊκή λύση και στα θέματα της άμυνάς της».
Η Μόσχα αντέδρασε με ανακοίνωση του ΥΠΕΞ που ζητεί να σταματήσουν οι ΗΠΑ να παρεμβαίνουν στις σχέσεις Σερβίας και Ρωσίας. «Καλούμε τις ΗΠΑ να μην επιβάλουν εχθρικά ιδεολογικά στερεότυπα που υπονομεύουν τα θεμέλια της διεθνούς σταθερότητας και συνεργασίας στα Βαλκάνια και συνολικά στην Ευρώπη. Κανένας δεν πρέπει να εμποδίζει τη Σερβία να ακολουθήσει την ίδια προσέγγιση με γνώμονα το εθνικό της συμφέρον».
Και δεν ήταν το μόνο επεισόδιο σε αυτό τον ακήρυκτο πόλεμο για τα μάτια της Σερβίας. Στο Μαυροβούνιο, ο πρόεδρος Τζουγκάνοβιτς κατηγόρησε ανοιχτά τη Μόσχα ότι επιχείρησε μέσω υποκίνησης στρατιωτικού πραξικοπήματος να αποτρέψει την ένταξη του κράτους στο ΝΑΤΟ.
Οι άλλοι παίκτες