Στις 11 Απριλίου με τον προσφιλή του τρόπο, μέσω Twitter, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ προανήγγειλε την παραδειγματική τιμωρία του καθεστώτος Ασαντ για τη χρήση χημικών όπλων στην Ντούμα. Παρόλο που ήταν γνωστό από πέρυσι ότι οι αμερικανικές επιδρομές δεν είναι η ενδεδειγμένη στρατηγική για την αποτροπή νέων χημικών επιθέσεων από τον Σύρο πρόεδρο, ήταν πλέον θέμα γοήτρου για την Ουάσιγκτον να απαντήσει στρατιωτικά στη Δαμασκό. Με δεδομένο, όμως, τον κίνδυνο μιας ρωσοαμερικανικής σύγκρουσης, πολλοί έσπευσαν να προεξοφλήσουν ότι τα χτυπήματα θα ήταν στοχευμένα, χειρουργικά, ιδιαιτέρως προσεκτικά. Οπερ και εγένετο.
Ταυτόχρονα, όμως, είναι σαφές, επτά χρόνια μετά την έναρξη της σύρραξης, ότι καμία δύναμη δεν μπορεί να κερδίσει τον πόλεμο στη Συρία μόνο με στρατιωτικά μέσα. Οχι μόνο επειδή μετά την ανάμειξη της Ρωσίας, ο Ασαντ κερδίζει έδαφος και οι ΗΠΑ δηλώνουν έτοιμες να αποσυρθούν πλήρως. Αλλά επειδή μία ηττοπαθής στάση, όπως επισημαίνει η δρ Λίνα Χατίμπ στην εφημερίδα «Γκάρντιαν», δεν θα σήμαινε επιστροφή στην κατάσταση που επικρατούσε στη χώρα πριν από τη σύρραξη, αλλά παράθυρο για ακόμη πιο αιματηρές εχθροπραξίες στο μέλλον. Γιατί αυτή τη στιγμή η Συρία δεν είναι πια μια χώρα στην οποία η αντιπολίτευση έχει εξεγερθεί κατά ενός αποτρόπαιου, αυταρχικού καθεστώτος. Εχει μετεξελιχθεί σε ένα πεδίο αναμέτρησης παγκόσμιων δυνάμεων από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία μέχρι το Ιράν και το Ισραήλ.
Μεσολάβηση Μακρόν
Οι Δυτικοί σύμμαχοι επιχειρούν, λοιπόν, μετά την εκτόξευση 100 και πλέον πυραύλων να συντονίσουν την ειρηνευτική διαδικασία. Με επικεφαλής τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, η Δύση μοιάζει να έχει συνειδητοποιήσει σήμερα ότι η στάση Πόντιου Πιλάτου, που κληρονόμησε από τον Μπαράκ Ομπάμα, δεν είναι αποτελεσματική. Μιλώντας αυτήν την εβδομάδα στο Ελιζέ, ο Μακρόν προσφέρθηκε να παίξει ρόλο διαμεσολαβητή μεταξύ Δύσης, υποστηρικτών του Ασαντ, ήτοι Ρωσίας και Ιράν, αλλά και της Τουρκίας, η οποία μάχεται τους Κούρδους –συμμάχους των ΗΠΑ– στον Βορρά. «Η ειρήνευση δεν θα έρθει στη Συρία μέχρις ότου βεβαιωθούμε ότι όλες οι μειονότητες εκπροσωπούνται στη λύση», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Η διαδικασία δεν θα είναι εύκολη, αφού πρώτα πρέπει να πειστεί η Ρωσία πως οι διαπραγματεύσεις πρέπει να είναι ουσιαστικές και όχι προσχηματικές. Και για να πειστεί η Ρωσία θα πρέπει και οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους να επιδείξουν ανάλογη ετοιμότητα. Κεντρικό ζήτημα είναι αν η Δύση θα επιμείνει στο αίτημα για απομάκρυνση του Ασαντ ή αν έχει καταλάβει ότι είναι μάταιη η αδιαλλαξία της σε αυτό το σημείο.
«Ουδέποτε θα υπάρξει ειρήνη στη Συρία όσο ο Μπασάρ αλ Ασαντ παραμένει στην εξουσία. Οσο είναι εκεί, οι αρχικοί λόγοι για τους οποίους ξεσηκώθηκε ο λαός εναντίον του καθεστώτος θα εξακολουθούν να υπάρχουν, μαζί φυσικά με τα δεινά που προκάλεσε το καθεστώς στους κατοίκους της χώρας τα τελευταία επτά χρόνια. Οι παράμετροι αυτής της συμπεριφοράς δεν πρόκειται να αλλάξουν αν κερδίσει το καθεστώς: η ιστορία έχει δείξει πως οι δικτάτορες δεν μπορούν εν μια νυκτί να γίνουν μεταρρυθμιστές», επισημαίνει η δρ Χατίμπ. Ο Μακρόν δεν αναφέρθηκε, πάντως, αυτήν την εβδομάδα σε αποχώρηση του Σύρου προέδρου ως προϋπόθεση για τον διάλογο, ενώ και η Βρετανίδα πρωθυπουργός Τερέζα Μέι είπε ότι ο στόχος δεν είναι η αλλαγή καθεστώτος. Στην ίδια γραμμή φαίνεται ότι κινείται και ο Αμερικανός πρόεδρος. «Η συνεχιζόμενη αμερικανική παρουσία είναι απαραίτητη, αλλά η ταχεία αποπομπή του Ασαντ είναι υπερβολικά φιλόδοξος στόχος», αναγνώρισαν σε πρόσφατο άρθρο τους στην «Ουόλ Στριτ Τζέρναλ» οι Ράιαν Κρόκερ και Μάικλ Ο’ Χάνλον, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στη Συρία και αναλυτής στο Ινστιτούτο Μπρούκινγκς αντίστοιχα.
Χάος στον Λευκό Οίκο
Το πρόβλημα στη συριακή κρίση, ωστόσο, είναι το χάος που επικρατεί αυτή τη στιγμή στον Λευκό Οίκο, όπου ο Ντόναλντ Τραμπ μοιάζει να χαράζει προσωπική πολιτική χωρίς να συμβουλεύεται τους στρατιωτικούς, τους υπουργούς του ή τους συμβούλους του. Το Πεντάγωνο, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και η CIA διαφωνούν με το ενδεχόμενο αποχώρησης των ΗΠΑ από τη Συρία. Ο πρόεδρος είναι μόνος του, διακήρυξε πριν από λίγες μέρες η «Ουάσιγκτον Ποστ».
Δημοσιεύματα του αμερικανικού Τύπου απηχούν τις ανησυχίες βουλευτών και γερουσιαστών ότι ενδεχόμενη αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων θα δημιουργούσε ένα κενό, το οποίο θα έσπευδαν να εκμεταλλευθούν η Ρωσία και το Ιράν. Ο Τραμπ έχει αφήσει να εννοηθεί ότι οι Αραβες σύμμαχοι της Ουάσιγκτον θα μπορούσαν να παίξουν έναν πιο ενισχυμένο ρόλο και είχε αναφέρει ενδεικτικά τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Αίγυπτο και το Κατάρ. Οι δύο πρώτες χώρες, όμως, είναι εξουθενωμένες από τον πόλεμο στην Υεμένη, ενώ δύσκολη είναι η συνεργασία των τριών πρώτων χωρών με το Κατάρ.
Ιδιαίτερα απαισιόδοξη είναι η αποτίμηση των «Τάιμς της Νέας Υόρκης» για την κατάσταση στη Συρία μετά τις αμερικανικές επιδρομές: «Για αύριο και την επόμενη μέρα, τουλάχιστον, η Συρία θα παραμείνει παγιδευμένη στο οδυνηρό στάτους κβο: μια πολυδιάστατη σύρραξη με τους κατοίκους της χώρας εγκλωβισμένους σε συγκρούσεις μεταξύ παγκόσμιων και περιφερειακών δυνάμεων. Ο ΟΗΕ θα συνεχίσει να διοργανώνει συνομιλίες που δεν φέρνουν την ειρήνη και το Συμβούλιο Ασφαλείας θα εξακολουθήσει να είναι τόσο διχασμένο ώστε να αδυνατεί να δώσει ένα τέλος στην αιματοχυσία».
Αψιμαχίες για τους επιθεωρητές
Αψιμαχίες προκαλεί η απροθυμία Ρώσων και Σύρων να επιτρέψουν σε επιθεωρητές χημικών όπλων να επισκεφθούν το προάστιο της Δαμασκού, Ντούμα, όπου έλαβε χώρα η επίθεση με χημικά. Η Ουάσιγκτον ισχυρίζεται πως έχει ενδείξεις ότι Ρωσία και Συρία επιχειρούν να «αποστειρώσουν» το σημείο της χημικής επίθεσης, ενώ ομάδα ασφαλείας του ΟΗΕ που είχε στόχο να διευκολύνει την πρόσβαση των ελεγκτών στο σημείο δέχθηκε πυρά την περασμένη Τρίτη ενώ βρισκόταν στην Ντούμα. Η Δύση διαμαρτύρεται πως, με δεδομένο ότι οι Ρώσοι ελέγχουν την περιοχή, θα μπορούσαν εύκολα να απομακρύνουν κρίσιμα στοιχεία που επιβεβαιώνουν την επίθεση. Από την πλευρά της, η Μόσχα κάνει λόγο για σκηνοθετημένο επεισόδιο, αφού ο Σύρος πρόεδρος δεν είχε λόγο να πραγματοποιήσει τέτοιου είδους επίθεση σε μια χρονική στιγμή που οι κυβερνητικές δυνάμεις κερδίζουν έδαφος.