ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ. Εκστρατεία για τη διάσωση του ετοιμόρροπου Ελληνορθόδοξου Ορφανοτροφείου στην Πρίγκηπο, που είναι το μεγαλύτερο ξύλινο κτίσμα στην Ευρώπη και δεύτερο μεγαλύτερο στον κόσμο, έχει εγκαινιάσει η μη κυβερνητική οργάνωση Europa Nostra.
Τον κίνδυνο κατάρρευσης του επιβλητικού κτίσματος επισημαίνει ο φύλακάς του, Ερόλ Μπαϊτάς: «Δεν πιστεύω να επιζήσει άλλο χειμώνα. Το ότι στέκεται ακόμη αποτελεί πραγματικό θαύμα».
Το εξαώροφο κτίριο κατασκευάστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα στη νήσο Πρίγκηπο, όπου λειτούργησε ως ορφανοτροφείο για την κοινότητα των Ρωμιών της Πόλης μέχρι το κλείσιμό του τη δεκαετία του 1960. Η κατασκευή του ολοκληρώθηκε το 1898, αρχικά ως πολυτελές καζίνο και ξενοδοχείο, από την εταιρεία σιδηροδρόμων Compagnie des Wagons-Lits, ιδιοκτήτρια του φημισμένου Οριάν Εξπρές. Στόχος της εταιρείας ήταν η προσέλκυση εύπορων Ευρωπαίων ταξιδιωτών, οι οποίοι έσπευδαν να επισκεφθούν την Κωνσταντινούπολη και τα αξιοθέατά της.
Το εξαώροφο κτίριο του ορφανοτροφείου κατασκευάστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και μέχρι το κλείσιμό του λειτούργησε για την κοινότητα των Ρωμιών της Πόλης.
Σχεδιασμένο από τον αγαπημένο στην Υψηλή Πύλη, Γάλλο αρχιτέκτονα Αλεξάντρ Βαλορί, δημιουργό του ξενοδοχείου «Πέρα Παλάς», το ξύλινο κτίσμα ολοκληρώθηκε μεν το 1898, αλλά ουδέποτε εξασφάλισε άδεια λειτουργίας από τις υπηρεσίες του σουλτάνου Αβδουλχαμίτ Β΄. Ο ευσεβής σουλτάνος θεωρούσε ότι τα καζίνο ήταν κέντρα αμαρτίας και έκκλητου βίου.
Το κτίριο πωλήθηκε έτσι σε εύπορο Ρωμιό τραπεζίτη, ο οποίος με τη σειρά του το δώρισε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Το 1903, το ξύλινο μέγαρο έγινε ορφανοτροφείο, που φιλοξένησε συνολικά 5.800 ορφανά, μέχρι τη διακοπή της λειτουργίας του το 1964. «Ηταν, χωρίς αμφιβολία, το ωραιότερο σημείο της Πόλης και το πιο επιβλητικό κτίριο που έχω δει», λέει σήμερα ο 83χρονος συνταξιούχος δάσκαλος Γιάννης Καλαμάρης, που υπηρέτησε σε αυτό μεταξύ 1955 και 1961. Μετά τη διακοπή λειτουργίας του, το ορφανοτροφείο έπαψε να συντηρείται και αφέθηκε στα στοιχεία της φύσης και στους λυσσαλέους ανέμους της Θάλασσας του Μαρμαρά. Παρά τις καταστροφές στην πρόσοψή του, πολλά από τα 220 δωμάτια του ορφανοτροφείου διατηρούν στοιχεία της εποχής του μεγαλείου του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η μεγαλοπρεπής αίθουσα χορού, με τα θεωρεία, τον εξώστη και τους κίονες.
Οι τουρκικές αρχές έκλεισαν το ορφανοτροφείο τον Απρίλιο του 1964, σε εποχή όξυνσης των εντάσεων μεταξύ Αθηνών και Αγκυρας, με αφορμή το Κυπριακό. Σήμερα, η ορθόδοξη μειονότητα της Πόλης, που αριθμεί μόλις 3.000 κατοίκους, εμφανίζεται αποφασισμένη να διασώσει το ορφανοτροφείο στην Πρίγκηπο, πριν αυτό καταρρεύσει ολοκληρωτικά.
Αίτημα από Βαρθολομαίο
Τον περασμένο Απρίλιο, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος κατέθεσε επίσημο αίτημα προς την κυβέρνηση της Αγκυρας για διάσωση του ορφανοτροφείου, κατά τη διάρκεια συνάντησής του με τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν.