Ο Μίχαελ Ροτ, Γερμανός υφυπουργός Eυρώπης, ήταν φανερά ενοχλημένος όταν την περασμένη Δευτέρα έγραψε στο Twitter: «Περιμένουμε ακόμη τον οικοδεσπότη μας» (τον Βρετανό υπουργό Εξωτερικών Μπόρις Τζόνσον) στη σύνοδο, που πραγματοποιούνταν στο Λονδίνο για τα Δυτικά Βαλκάνια. «Μήπως έχασε τις αρχές του στον δρόμο;» ήταν το πικρόχολο σχόλιο χρήστη του μέσου κοινωνικής δικτύωσης, υπονοώντας ότι ο ευρωσκεπτικιστής Τζόνσον αποδέχθηκε τον συμβιβασμό στο Τσέκερς, την πρωθυπουργική εξοχική κατοικία, που επετεύχθη μεταξύ του διχασμένου υπουργικού συμβουλίου της Τερέζα Μέι για ένα «μαλακό» Brexit και τη διατήρηση μιας στενής εμπορικής σχέσης με την Ε.Ε.
Λίγο αργότερα ο Τζόνσον φαίνεται πως ξαναβρήκε τις αρχές του και παραιτήθηκε, αν και η θέση του ήταν ήδη ιδιαίτερα δύσκολη μετά τις παραιτήσεις των ομοϊδεατών του, του υπουργού υπεύθυνου για το Brexit Ντέιβιντ Ντέιβις και του υφυπουργού του Στιβ Μπέικερ.
Δύσκολα θα μπορούσε να παραμείνει στη θέση του, ειδικά μετά τη διαρροή της αποστροφής του ότι η προσπάθεια της Μέι να εξωραΐσει το σχέδιό της για το Brexit ήταν «σαν να επιχειρεί κάποιος να γυαλίσει τη σβουνιά» (polish the turd στα αγγλικά).
Στην επιστολή παραίτησής του ο Τζόνσον κατηγόρησε τη Μέι πως ευθύνεται για το γεγονός ότι «το όνειρο του Brexit πεθαίνει, ασφυκτιώντας κάτω από το βάρος της αυτοαμφισβήτησης».
Ο σκόπελος της Ιρλανδίας
Τρεις ημέρες αργότερα, δημοσιοποιήθηκε η 98σέλιδη Λευκή Βίβλος για το Brexit, που καλύπτει όλες τις πτυχές της εξόδου του Λονδίνου από την Ε.Ε., από το εμπόριο μέχρι τη μετανάστευση. Με στόχο να υπερπηδηθεί ένας από τους βασικότερους σκοπέλους, τα σκληρά σύνορα ανάμεσα στη Βόρεια Ιρλανδία και τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας, η Βρετανία προτείνει μια ζώνη ελεύθερου εμπορίου με την ηπειρωτική Ευρώπη σε ό,τι αφορά τα βιομηχανικά και αγροτικά προϊόντα, όχι όμως και για τον τομέα των υπηρεσιών. Το κείμενο μοιράσθηκε στη Βουλή των Κοινοτήτων σε κλίμα χάους, καθώς οι βουλευτές άρχισαν να διαμαρτύρονται και να φωνασκούν για το γεγονός ότι δεν είχαν λάβει εγκαίρως ένα αντίτυπο, προτού ο διάδοχος του Ντέιβις, Ντόμινικ Ράαμπ, αρχίσει να το παρουσιάζει.
Διακοπή
Η ένταση που επικράτησε ήταν τόσο μεγάλη, ώστε ο πρόεδρος του σώματος Τζον Μπέρκοου διέκοψε τις εργασίες για να ηρεμήσουν τα πνεύματα και να διανεμηθούν τα φυλλάδια.
Χαρακτηριστικός ήταν ο διάλογος του Ράαμπ με τον σκιώδη υπουργό για το Brexit, Κιρ Στάρμερ: «Είμαι βέβαιος ότι η συμφωνία είναι εφικτή», είπε χαρακτηριστικά, για να λάβει την απάντηση από τον Εργατικό συνάδελφό του: «Για να το πω ευγενικά: Δεν ξεκίνησες καλά τη θητεία σου.
Το χάος των τελευταίων 20 λεπτών, που οδήγησαν στη διακοπή των εργασιών της Βουλής, είναι απόδειξη της κατάστασης στην οποία βρίσκεται η κυβέρνηση».
Η Μέι ισχυρίστηκε ότι η Λευκή Βίβλος της είναι το σημαντικότερο έγγραφο που συντάχθηκε μετά το δημοψήφισμα του 2016. Μόνο που ελάχιστοι μέχρι στιγμής δείχνουν ανάλογο ενθουσιασμό.
Οι οπαδοί της παραμονής του Λονδίνου στην Ε.Ε. θεωρούν το κείμενο πολύ σκληρό, οι φανατικοί του σκληρού Brexit υπερβολικά χαλαρό και προδοτικό για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου είναι πιθανό να διεκδικήσει περαιτέρω χαλάρωση, εξωθώντας τη βρετανική κυβέρνηση σε μια λύση τύπου Νορβηγίας, το Σίτι έχει σοβαρές ενστάσεις και η Eυρωπαϊκή Ενωση, διά στόματος Μισέλ Μπαρνιέ, διαμηνύει πως δεν μπορεί η Βρετανία να επιλέγει όσους κοινοτικούς κανόνες τής αρέσουν και να απορρίπτει όσες ρυθμίσεις τη δυσαρεστούν.
Προτού ακόμη υπάρξει επίσημη απάντηση των Βρυξελλών, αναλυτές προέβλεπαν ότι εάν δεν υπάρξει θετική ανταπόκριση εκ μέρους της Ε.Ε., δεν αποκλείεται να σημειωθούν νέες διαρροές από το υπουργικό συμβούλιο της Μέι. Αν το πρωτοσέλιδο της ταμπλόιντ «Ντέιλι Μέιλ» συνιστά κριτήριο για το επίπεδο αποδοχής του κειμένου, ο τίτλος της ήταν σαφής: «Οι Τόρις εξεγείρονται – οργή για το σχέδιο της Μέι που προβλέπει ότι οι εργαζόμενοι της Ε.Ε. θα μπορούν “προσωρινά” να ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο μετά το Brexit, ενώ τουρίστες, νέοι και φοιτητές θα μπορούν να ταξιδεύουν στη χώρα χωρίς βίζα».
Δεύτερο δημοψήφισμα;
Μία από τις εμπειρότερες αρθρογράφους, η Πόλι Τόινμπι, περιέγραψε στον «Γκάρντιαν» τις προοπτικές για τη Βρετανίδα πρωθυπουργό μετά τη Λευκή Βίβλο: «Εφερε στη Βουλή μια τελική πρόταση για το Brexit που δεν ικανοποιεί κανέναν: το κείμενο είναι υπερβολικά ήπιο για τους φανατικούς αλλά παρ’ όλα αυτά υπερβολικά απειλητικό για το καλό της χώρας. Δύσκολα θα συγκεντρώσει την υποστήριξη αρκετών βουλευτών. Οσο κι αν επιχειρεί να περιορίσει τη ζημιά, η συμφωνία μάς υποχρεώνει να υφιστάμεθα τους κοινοτικούς κανόνες, να συνεισφέρουμε στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, χωρίς ευρωβουλευτές, ούτε έδρα στα ευρωπαϊκά συμβούλια, αποκαλύπτοντας με βίαιο τρόπο πόσα χάνουμε σε σχέση με αυτά που διαθέτουμε σήμερα. Αρα τι; Αδιέξοδο. Αυτοί που μετρούν κεφάλια δεν βλέπουν να συγκεντρώνεται πλειοψηφία υπέρ της συμφωνίας. Οι Εργατικοί και τα άλλα κόμματα θα ψηφίσουν κατά, μαζί με τους υποστηρικτές του Brexit. Αυτό θα φέρει σε δύσκολη θέση όσους ήταν υπέρ της παραμονής, από τον φόβο μήπως η απόρριψη μιας νορβηγικού τύπου λύσης οδηγήσει σε κάτι χειρότερο για τη Βρετανία.
Εκτός από τους εντελώς παλαβούς, δεν θα υπάρχει άλλωστε πλειοψηφία στη Βουλή για μια άτακτη έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ενωση άνευ συμφωνίας». Και σε αυτήν την περίπτωση η Τόινμπι δεν αποκλείει τη διενέργεια ενός δεύτερου δημοψηφίσματος.
Τορπίλη Τραμπ
Κάπως αλλιώς πρέπει να είχε φανταστεί η Τερέζα Μέι την επίσημη επίσκεψη του Ντόναλντ Τραμπ στη χώρα της, αμέσως μετά την επεισοδιακή σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες. Η Βρετανίδα πρωθυπουργός φιλοδοξούσε να δρομολογήσει μια διμερή εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ, κάτι που θα μπορούσε να «πουλήσει» στην κοινή γνώμη της χώρας της και στους διεθνείς επενδυτές ως ένα από τα μεγαλύτερα οφέλη από το Brexit και ως πρότυπο για ανάλογες, διμερείς συμφωνίες με άλλες μεγάλες οικονομίες.
Εκείνο που δεν θα μπορούσε να περιμένει η Μέι ήταν ένα πισώπλατο χτύπημα από τον πιο ισχυρό και τον πιο σταθερό, θεωρητικά, σύμμαχό της – και μάλιστα τη στιγμή της μεγάλης δοκιμασίας της. Παραβιάζοντας κάθε διπλωματικό πρωτόκολλο, ο Αμερικανός πρόεδρος παραχώρησε, την πρώτη μέρα της παραμονής του στη Βρετανία, συνέντευξη στην εφημερίδα Sun, όπου όχι μόνο αποδοκίμαζε το σχέδιο της Μέι για «ήπιο Brexit», αλλά και την προειδοποιούσε ότι με αυτή την πολιτική της απειλεί να «σκοτώσει» την εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ. Ακόμη χειρότερα, δεν δίστασε να πλέξει το εγκώμιο στον παραιτηθέντα υπουργό Εξωτερικών και οπαδό του «σκληρού Brexit» Μπόρις Τζόνσον, λέγοντας μάλιστα ότι θα ήταν «ένας σπουδαίος πρωθυπουργός».
Η αλήθεια είναι ότι την επομένη, Παρασκευή, τα προσχήματα σώθηκαν καθώς ο Τραμπ, ένας πολιτικός πιο ευμετάβλητος και από τον καιρό του Λονδίνου, εμφανίστηκε με τελείως διαφορετικό πρόσωπο. Στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τη Μέι, ύστερα από τη συνάντησή τους στην εξοχική κατοικία της Βρετανίδας πρωθυπουργού, στο Τσέκερς, δεν είχε παρά μόνο εγκώμια για την οικοδέσποινα, ενώ εμφανίστηκε έτοιμος για διμερή συμφωνία με τη Βρετανία, όποιο δρόμο κι αν επιλέξει ως προς το Brexit. Οπως το ΝΑΤΟ, έτσι και η «ειδική σχέση» Αμερικής – Βρετανίας εμφανίστηκε πολύ ανθεκτική, ώστε να μπορεί να αντέξει μια τετραετία Τραμπ. Οι πάντες αμφιβάλλουν, ωστόσο αν, ο μη γένοιτο, θα μπορούσε να αντέξει και δεύτερη.