Κατά κανόνα, ανάμεσα στις βουλευτικές εκλογές και στον σχηματισμό κυβέρνησης στη Σουηδία μεσολαβούν το πολύ έξι μέρες. Οχι πλέον. Μετά την αναμέτρηση της περασμένης Κυριακής, το πολιτικό σκηνικό αποπνέει μια πρωτόγνωρη για τα δεδομένα της χώρας αίσθηση χάους, καθώς τα δύο κυρίαρχα μπλοκ, της Κεντροαριστεράς και της Κεντροδεξιάς, είδαν να χάνεται πέρα από τον ορίζοντα η κοινοβουλευτική πλειοψηφία.
Η σουηδική σοσιαλδημοκρατία, αλλοτινό καμάρι των απανταχού σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων, διατήρησε την πρώτη θέση, αλλά το ποσοστό της (28%) μαρτυρά την προοδευτική διάβρωση της επιρροής της, με τους ψηφοφόρους της να φεύγουν είτε προς την Ακροδεξιά, είτε προς τα αριστερά της. Το μεγαλύτερο κόμμα του κεντροδεξιού συνασπισμού έμεινε στάσιμο στο 19%, ενώ το κόμμα με το οποίο ουδείς θέλει να σχετίζεται, οι Σουηδοί Δημοκράτες, ανέβηκε από το 12% στο 17,6%, κατακτώντας την τρίτη θέση που του επιτρέπει να σαμποτάρει τον σχηματισμό κυβέρνησης – ή να υποχρεώσει τα δύο στρατόπεδα σε μια συγκυβέρνηση «μεγάλου συνασπισμού», που θα του επέτρεπε να προβληθεί ως η μόνη αντιπολίτευση.
Ενας στους τέσσερις άνδρες (αλλά πολύ λιγότερες γυναίκες) επέλεξαν ένα κόμμα που αποδίδει στη μετανάστευση την αιτία όλων των δεινών και υπόσχεται επιστροφή σε ένα ιδεατό παρελθόν στο οποίο οι θέσεις εργασίας και οι δρόμοι ήταν ασφαλείς. Αλλάζοντας το έμβλημά του από δαυλό σε λουλούδι που μοιάζει βγαλμένο από παιδική ζωγραφιά και με αρχηγό τον ήπιο, στη φρασεολογία του, Γίμι Οκεσον, το ακροδεξιό κόμμα επιχειρεί να αποστασιοποιηθεί από τις ναζιστικές καταβολές του αλλά, κατά διαβολική σύμπτωση, στις λίστες του ανακαλύπτονται διαρκώς νεοναζί, οι οποίοι εν συνεχεία αποβάλλονται.
Πώς εξηγείται όμως η κρίση των παραδοσιακών κομμάτων τη στιγμή που επισήμως η ανεργία για όσους έχουν γεννηθεί στη χώρα δεν ξεπερνά το 4,4% και η σουηδική οικονομία ανθεί; Η απάντηση είναι ότι στη Σουηδία, μια χώρα με παραδοσιακά μικρότερες από άλλες χώρες διαφορές στο βιοτικό επίπεδο των διαφόρων κοινωνικών στρωμάτων, η ανισότητα αυξάνεται με ταχύτερους ρυθμούς απ’ ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη χώρα, ενώ η είσοδος μεταναστών εκλαμβάνεται ως διεκδίκηση της όλο και μικρότερης πίτας του σουηδικού κράτους πρόνοιας. Πολύ περισσότερο, που οι κοινωνικές παροχές υπέστησαν σοβαρές περικοπές στα χρόνια της διακυβέρνησης από τον συντηρητικό συνασπισμό (2006-2014).
Οι Σουηδοί Δημοκράτες είχαν μια απλή απάντηση, που από ορισμένες απόψεις θύμιζε Τραμπ. Είπαν ότι όλα τα προβλήματα στη Σουηδία δημιουργούνται από μία ελίτ που είναι διεφθαρμένη και κατέστρεψε τη χώρα με τη μετανάστευση και αυτό μπορείς να το διαπιστώσεις από την κακή σου σύνταξη, από τα παιδιά σου που ενηλικιώθηκαν αλλά δεν βρίσκουν φθηνή στέγη και από την εγκληματικότητα στους δρόμους. Είπαν ότι μπορείς να το λύσεις αν σταματήσεις τη μετανάστευση, εξηγεί ο Ντάνιελ Σουχόνεν, επικεφαλής του ερευνητικού ινστιτούτου των Σοσιαλδημοκρατών. Το κόμμα «κατόρθωσε με μεγάλη δεξιοτεχνία να μετατραπεί σε μια παραλλαγή των Σοσιαλδημοκρατών, με πιο εθνικιστικές φιλοδοξίες», υποστηρίζει η πολιτική επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλας, Λι Μπένιχ-Μπιόργκμαν.
Αν αυτή η ανάγνωση ισχύει, τότε το κόμμα του Οκεσον, αλλά και τα αντίστοιχα άλλα ευρωπαϊκά, όπως η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), ήρθαν για να μείνουν. Γιατί η προοδευτική μετατροπή της Σουηδίας σε σοσιαλφιλελεύθερο, αντί για σοσιαλδημοκρατικό παράδεισο συνεχίζεται, οι συγχωνεύσεις νοσοκομείων που τόσο ταλαιπωρούν τους κατοίκους της σουηδικής υπαίθρου δεν πρόκειται να αντιστραφούν, ούτε το πρόβλημα της έλλειψης δημόσιων επενδύσεων στη στέγη πρόκειται να λυθεί, ακόμη και αν η μετανάστευση προς τη χώρα σταματήσει αύριο το πρωί. Για την ακρίβεια, η μετανάστευση έχει ήδη περιοριστεί δραστικά, καθώς, υπό την επιρροή των Σουηδών Δημοκρατών, η Σουηδία πέρασε από τη γενναιοδωρία προς όσους ζητούσαν άσυλο στην εφαρμογή μίας από τις πιο περιοριστικές πολιτικές ασύλου στην Ευρώπη.
Και στο βάθος νέες κάλπες
Ως προς το άμεσο πολιτικό πρόβλημα, την αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης, τα τρία κόμματα της Κεντροαριστεράς και τα τέσσερα της Κεντροδεξιάς επιμένουν ότι δεν πρόκειται να συνεργαστούν ή να υποστηριχθούν από τους Σουηδούς Δημοκράτες, αλλά και ότι δεν πρόκειται να αλλάξουν τα δεδομένα των συνασπισμών, π.χ. με το κόμμα του κέντρου να αφήνει τους Συντηρητικούς για να συμμαχήσει με τους Σοσιαλδημοκράτες. Αν όλοι επιμείνουν στις θέσεις τους, η Σουηδία θα απασχολήσει σύντομα ξανά την επικαιρότητα, γιατί η μόνη διέξοδος θα είναι νέες κάλπες.