ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. Υστερα από 70 και πλέον χρόνια εκδόθηκε στην αγγλική γλώσσα το αριστουργηματικό ημερολόγιο της 18χρονης Πολωνοεβραίας Ρένια Σπίγκελ με θέμα τη ζωή στην κατεχόμενη από τους ναζί Πολωνία.
Το γραπτό της νεαρής κοπέλας ξεκινά τον Ιανουάριο του 1939, όταν η Ρένια ήταν 15 ετών και ολοκληρώνεται την τελευταία ημέρα της ζωής της, στις 30 Ιουλίου 1942. Η Ρένια εκτελέστηκε στον δρόμο του γκέτο του Πρεμίσλ από Γερμανούς στρατιώτες, δύο μόλις εβδομάδες μετά τον εγκλεισμό των Εβραίων της περιοχής σε αυτό, όπως αναφέρει σε άρθρο της με αφορμή την κυκλοφορία του ημερολογίου, η εφημερίδα The Guardian.
«Οι αναγνώστες θα συγκρίνουν –όπως είναι άλλωστε λογικό– το ημερολόγιο της Σπίγκελ με αυτό της Αννας Φρανκ. Η Ρένια, όμως, ήταν λίγο μεγαλύτερη και πιο μορφωμένη, γράφοντας συχνά σε έμμετρο λόγο, καθώς και σε πεζό. Σε αντίθεση με την έγκλειστη Αννα, η Ρένια ζούσε στην κοινωνία. Η ανάγνωση του ημερολογίου της μας υπενθυμίζει ότι κάθε ένα από τα εκατομμύρια θύματα του Ολοκαυτώματος βίωσε μοναδική και δραματική εμπειρία», λέει ο Ρόμπιν Σούλμαν του περιοδικού Smithsonian.
Το ημερολόγιο διέσωσε ο φίλος τής Ρένια, Ζίγκμουντ Σβάρστερ, ο οποίος ήταν μάρτυρας της δολοφονίας της. Παρότι ο Ζίγκμουντ συνελήφθη την ίδια ημέρα από τον γερμανικό στρατό, επιβιώνοντας σχεδόν τρία χρόνια σε διάφορα στρατόπεδα εξόντωσης, διέσωσε το πολύτιμο ημερολόγιο, για να το παραδώσει στη μητέρα της Ρένια, Ρόζα Σπίγκελ, η οποία επιβίωσε του Ολοκαυτώματος μαζί με την μικρή της κόρη, την 87χρονη σήμερα Αριάνα. Η συναισθηματική φόρτιση της μητέρας ήταν όμως τέτοια, που ουδέποτε μπόρεσε να διαβάσει το γραπτό της κόρης της, κρύβοντάς το επιμελώς σε συρτάρι της κατοικίας της στις ΗΠΑ.
Η Αλεξάνδρα, κόρη της Αριάνα, όμως, επέμεινε ότι το κείμενο έπρεπε να εκδοθεί και ανέλαβε τη μετάφρασή του από τα πολωνικά. «Η Ρένια πρέπει να έκρυβε το ημερολόγιο, γιατί ποτέ δεν την είδα να γράφει σε αυτό. Η αδελφή μου ήταν ένας σπάνιος και ευφυής άνθρωπος. Υπήρξε πρόεδρος της λογοτεχνικής λέσχης του σχολείου της και είχε το χάρισμα της οξείας παρατηρητικότητας», λέει η Αριάνα Σπίγκελ.
Στο μεταξύ, τη μνήμη των θυμάτων της Νύχτας των Κρυστάλλων, στις 9 Νοεμβρίου 1938, τίμησε χθες η καγκελάριος της Γερμανίας Αγκελα Μέρκελ, με ομιλία της σε εβραϊκή συναγωγή του Βερολίνου.
Ντυμένη στα μαύρα, η κ. Μέρκελ είπε ότι «αν και η εβραϊκή ζωή ανθίζει και πάλι στη Γερμανία, παρατηρούμε μία ανησυχητική ενίσχυση του αντισημιτισμού», καλώντας σε πολιτική μηδενικής ανοχής απέναντι στο ακροδεξιό και στο ρατσιστικό μίσος. Λίγο πριν από την ομιλία της κ. Μέρκελ, όμως, δικαστήριο του Βερολίνου απέρριψε αίτημα της αστυνομίας για απαγόρευση συγκέντρωσης ακροδεξιάς οργάνωσης. Η δικαστική απόφαση υπογράμμιζε ότι η ελευθερία της έκφρασης –ακόμη και όταν πρόκειται για νεοναζί– αποτελεί θεμελιώδη λίθο της δημοκρατίας.