Η φούσκα των δισ. και η «βασίλισσα»
Το υποτιθέμενο ψηφιακό νόμισμα OneCoin, η δίωξη στις ΗΠΑ και οι χιλιάδες Έλληνες επενδυτές.
ΕΡΕΥΝΕΣ 8.12.2019 • ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
«Πάρε τα χρήματα, τρέχα και κατηγόρησε κάποιον άλλον». Με αυτά τα λόγια η Ρούγια Ιγκνάτοβα φέρεται να περιέγραφε σε email προς συνεργάτη της τι θα έκανε εάν ναυαγούσαν τα επιχειρηματικά σχέδιά της. Ώσπου στις 25 Οκτωβρίου 2017 η Βουλγάρα που προσείλκυσε επενδυτές από κάθε γωνιά της Γης διατρανώνοντας ότι θα κατατρόπωνε το bitcoin, εξαφανίστηκε. Επιβιβάστηκε σε πτήση της Ryanair στη Σόφια με προορισμό την Αθήνα και έκτοτε αγνοείται. Το FBI και εξαπατημένοι πολίτες αναζητούν μέχρι και σήμερα τα ίχνη της γυναίκας που συστηνόταν ως «βασίλισσα των κρυπτονομισμάτων».
Το 2014 η Ιγκνάτοβα δημιούργησε το OneCoin υποστηρίζοντας ότι θα γινόταν το μεγαλύτερο ψηφιακό νόμισμα στον κόσμο. Είχε σπουδάσει στην Οξφόρδη, ήταν κάτοχος διδακτορικού στη Νομική και διαφήμιζε το προϊόν της με φαντασμαγορικές εκδηλώσεις. Μιλούσε σε συνέδρια από τη Φρανκφούρτη μέχρι την Κουάλα Λουμπούρ ντυμένη με ακριβές τουαλέτες. Εμφανίστηκε στη σκηνή της Wembley Arena στο Λονδίνο πλάι σε πίδακες φωτιάς. Σε πριβέ πάρτι γενεθλίων της τραγούδησε ο Τομ Τζόουνς. Οικογένειες από την Ευρώπη μέχρι την Αφρική και την Ασία πούλησαν τα ακίνητα τους, πήραν δάνεια, ή παρακίνησαν συγγενείς και φίλους να εμπιστευτούν τις αποταμιεύσεις τους στο όραμά της. Χιλιάδες επενδυτές έχουν ως βάση τους και την Ελλάδα.
Για τις αμερικανικές εισαγγελικές αρχές, όμως, η Ιγκνάτοβα φέρεται να είχε στήσει μια «πυραμίδα» δισεκατομμυρίων δολαρίων προωθώντας ένα ψεύτικο κρυπτονόμισμα. Κατηγορείται από τις ΗΠΑ για ξέπλυμα χρήματος και οικονομική απάτη. Τον περασμένο μήνα ο αδερφός της Κονσταντίν αποδέχτηκε παρόμοιες κατηγορίες εναντίον του και ενδέχεται να μπει σε πρόγραμμα προστασίας μαρτύρων. Ακόμη ο Αμερικανός δικηγόρος Μαρκ Σκοτ, πρώην συνεργάτης της Ιγκνάτοβα, κρίθηκε ένοχος σε δικαστήριο της Νέας Υόρκης για «ξέπλυμα 400 εκατομμυρίων δολαρίων από τα κέρδη της απάτης του OneCoin». Στις 21 Φεβρουαρίου 2020 πρόκειται να ανακοινωθεί η ποινή που θα του επιβληθεί.
Βίντεο: Το πάρτι γενεθλίων της Ιγκνάτοβα στο Λονδίνο, όπου τραγούδησε ο Τομ Τζόουνς.
Μέχρι και σήμερα από τα κεντρικά της εταιρείας στη Σόφια αρνούνται όλες τις κατηγορίες. Υποστηρίζουν ότι πληρούν όλες τις νόμιμες προδιαγραφές. Από τις αρχές Δεκεμβρίου η επίσημη ιστοσελίδα τους δεν ήταν διαθέσιμη και λίγες ημέρες αργότερα επανεμφανίστηκε αλλάζοντας πάροχο.
Μιλώντας με Έλληνα που είχε γνωρίσει τη «βασίλισσα των κρυπτονομισμάτων», με ανθρώπους που προσεγγίστηκαν για να επενδύσουν τα χρήματά τους, ή συμμετείχαν σε εκδηλώσεις προώθησης του κρυπτονομίσματος, η «Κ» ερευνά την απήχηση του OneCoin στη χώρα μας.
Το αποτύπωμα στην Ελλάδα
Σύμφωνα με αμερικανικά δικαστικά έγγραφα που είναι σε γνώση της «Κ», από το 2014 μέχρι το 2016 η εταιρεία OneCoin είχε κέρδη 2,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Το 60% των επενδυτών βρίσκονταν στην Κίνα, 18% στην Ευρώπη και 15% στην Αυστραλία. Ο Βρετανός δημοσιογράφος Τζέιμι Μπάρτλετ, ο οποίος ερεύνησε την ιστορία της Ιγκνάτοβα στο ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ του BBC «The missing cryptoqueen» («Η αγνοούμενη βασίλισσα των κρυπτονομισμάτων»), παραχώρησε στην «Κ» στοιχεία που διέρρευσαν στον ίδιο και δείχνουν τις επενδύσεις που έγιναν από την Ελλάδα το πρώτο εξάμηνο του 2016. Εκείνη την περίοδο συνολικά 211.970 ευρώ επενδύθηκαν στο υποτιθέμενο κρυπτονόμισμα από τη χώρα μας. Το ποσό μπορεί να μην είναι μεγάλο συγκριτικά με τα εκατομμύρια που δαπανήθηκαν το ίδιο διάστημα σε άλλα κράτη, δεν είναι όμως αμελητέο.
«Πάρτε μέρος στην οικονομική επανάσταση!» ήταν το κεντρικό μήνυμα σε αφίσα συνεδρίου για την προώθηση του OneCoin στην Αθήνα. Η εκδήλωση επρόκειτο να πραγματοποιηθεί στο ξενοδοχείο President στις 27 Αυγούστου 2016. Παρόμοιες ενέργειες έγιναν και τα επόμενα χρόνια.
Όσοι είχαν ήδη επενδύσει προσπαθούσαν να πείσουν άλλους. Αρχικά στόχευαν στον περίγυρό τους. «Η συνάδελφός μου με προσέγγισε την άνοιξη του 2018. Δεν ήξερα εάν ήταν θύτης ή θύμα. Μου είπε ότι ο άντρας της έχει επενδύσει σε ένα κρυπτονόμισμα που θα γίνει πιο μεγάλο από το bitcoin. Μου έδειξε φωτογραφίες από συνέδρια. Εάν ρωτούσα κάτι παραπάνω, όπως για τους σέρβερ της εταιρείας, έλεγε εξωφρενικά πράγματα. Αρνήθηκα την κατήχηση», λέει στην «Κ» εργαζόμενη σε εταιρεία της Αθήνας. Μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας γιατί παραμένει συνάδελφος με τη γυναίκα που αποπειράθηκε να τη στρατολογήσει.
Το μάρκετινγκ
Η διάδοση του OneCoin βασίστηκε στις πρακτικές του πολυεπίπεδου μάρκετινγκ συστάσεων, γνωστού και ως δικτυακού μάρκετινγκ. Ο Κωνσταντίνος Μπακάλης λέει ότι είχε βρει την ιδέα μιας εναλλακτικής οικονομίας «εξαιρετική». Έγινε ανεξάρτητος συνεργάτης του δικτύου προώθησης OneLife το 2016. Διοργάνωναν εβδομαδιαία ενημερωτικά και μηνιαία εκπαιδευτικά σεμινάρια. Λέει ότι το προϊόν τους ήταν μια εκπαιδευτική ακαδημία για τα χρηματοοικονομικά. Οι συμμετέχοντες αγόραζαν εκπαιδευτικά πακέτα αξίας από 140 έως 5.500 ευρώ. Με κάθε πακέτο λάμβαναν ως «δώρο» έναν αριθμό «tokens», τα οποία τους έδιναν πρόσβαση στη δημιουργία του ιδιωτικού νομίσματος. Τα μέλη τους στην Ελλάδα έφταναν τις 3.500.
