Αναβαθμίστε τον για να δείτε σωστά αυτό το site. Αναβαθμίστε τον browser σας τώρα!
Οι οικογένειες των Αφγανών πρώην διερμηνέων του Ελληνικού Στρατού, που περιμένουν ένα χρόνο τη βίζα, θρηνούν ήδη το πρώτο τους θύμα.
ΕΡΕΥΝΕΣ 17.05.2016 • ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΟ ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ: ΦΙΛΙΩ Π. ΚΟΝΤΡΑΦΟΥΡΗ • ΒΙΝΤΕΟ: MARK ESPLIN & FARID AZIM • MONTAZ: ΠΑΝΟΣ ΒΟΥΤΣΑΡΑΣ
Όλα ξεκίνησαν με ένα ανατριχιαστικά σύντομο μήνυμα στο κινητό. Ηταν από τον Γουαλί, έναν από τους Αφγανούς πρώην μεταφραστές του Ελληνικού Στρατού στο Αφγανιστάν. «Είμαι στην Τουρκία με την οικογένειά μου. Στις 17 Μαρτίου, στα νερά μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, πέθανε ένα από τα παιδιά μου».
Είχαν περάσει μόλις λίγες ώρες από όταν ο Εσραρουλά, ο 7χρονος γιος του, έπαθε ανακοπή καρδιάς (όπως έδειξε αργότερα η νεκροψία) μέσα στη λαστιχένια βάρκα που τους μετέφερε από την Τουρκία στην Ελλάδα. Η βάρκα έπλεε ακυβέρνητη μέσα στη θαλασσοταραχή όλη τη νύχτα. Πάνω από 50 άνθρωποι, ανάμεσά τους και η υπόλοιπη οικογένεια του Γουαλί, διασώθηκαν από την τουρκική ακτοφυλακή το επόμενο πρωί.
«Δεν ξέρω τι να κάνω. Θα παραλάβω το σώμα του γιου μου τη Δευτέρα και μετά θα το πάω στο νεκροταφείο. Ο γιος μου φοβόταν πολύ τη θάλασσα...», έγραφε το επόμενο μήνυμα.
Οι τουρκικές αρχές αποφάσισαν ο μικρός Εσραρουλά να ταφεί σε ένα ερημικό νεκροταφείο έξω από την Κωνσταντινούπολη. Από τότε ο Γουαλί, η γυναίκα του και τα υπόλοιπα τρία παιδιά τους εγκαταστάθηκαν σε ένα μικρό διαμέρισμα σε μια φτωχική γειτονιά της πόλης, «για να είμαστε κοντά στον γιο μου», λέει.
Στην Τουρκία όμως ως Αφγανοί δεν έχουν πρόσβαση στο άσυλο. Ο τελικός τους προορισμός ήταν και παραμένει η Ελλάδα, η χώρα την οποία έμαθε και αγάπησε, όπως λέει, στα δύο χρόνια που εργάστηκε ως μεταφραστής του Ελληνικού Στρατού στην Καμπούλ υπό την ηγεσία της πολυεθνικής δύναμης του ΝΑΤΟ.
Τον Ιανουάριο του 2015, έπειτα από σχετικό ρεπορτάζ της «Κ», η Ελλάδα υποσχέθηκε ότι θα εκδώσει βίζα για τους Αφγανούς μεταφραστές και τις οικογένειές τους. Ενα χρόνο μετά, αυτή η υπόσχεση δεν έχει εκπληρωθεί και η ζωή τους παραμένει σε κίνδυνο. Η «Κ» ταξίδεψε στην Τουρκία και στο Αφγανιστάν για να τους συναντήσει.
«Αν είχαμε πάρει τη βίζα μας πριν από ενάμιση χρόνο, όλα θα ήταν εντάξει. Δε θα έπρεπε να αντιμετωπίσουμε αυτό το επικίνδυνο ταξίδι, ίσως να μη χάναμε το παιδί μας στη θάλασσα», λέει ο Γουαλί. «Ακόμα δεν μας απαντάνε πώς θα τις πάρουμε. Απλά περιμένουμε...».
Πριν από μερικούς μήνες εγκατέλειψε τη δουλειά του στο ανταλλακτήριο όπου δούλευε και έφυγε από την Καμπούλ. Κάποιοι με στενές διασυνδέσεις με τους Ταλιμπάν –οι οποίοι έχουν στιγματίσει οποιονδήποτε Αφγανό έχει συνεργαστεί με το ΝΑΤΟ ως προδότη– είχαν μάθει πως συνεργάστηκε με τους Ελληνες.
«Μου είπαν “δούλεψες για τους ξένους, δεν είσαι καλός μουσουλμάνος”. Εκεί κατάλαβα πως αν έμενα παραπάνω στο Αφγανιστάν, θα ήταν επικίνδυνο για την οικογένειά μου», λέει.
Πίσω στην Καμπούλ όμως έμειναν οι πέντε φίλοι του Γουαλί που επίσης εργάστηκαν με τον Ελληνικό Στρατό. Ενας έκτος, πρώην μεταφραστής, ο Ζαχίρ, έχει εξαφανιστεί εδώ κι ένα χρόνο.
«Για δύο μήνες ή παραπάνω τρέξαμε όλοι μαζί για τα χαρτιά (που μας ζήτησαν για τις βίζες). Ολοι. Παιδάκια, μεγάλοι, γυναίκες, όλοι μαζί. Γι’ αυτό τον λόγο έχουμε γίνει τώρα σαν οικογένεια», λέει σε άπταιστα ελληνικά ο Βάις, ένας εκ των μεταφραστών.
Το μεσημέρι μιας Τετάρτης, οι περισσότεροι, μαζί με τις γυναίκες και τα παιδιά τους, έχουν μαζευτεί για ακόμη μία φορά στο σπίτι του Ομάρ, ο οποίος εργάστηκε με τον Ελληνικό Στρατό για 10 χρόνια. «Μια ολόκληρη ζωή», λέει χαμογελώντας στα ελληνικά. «Εγώ όταν πήγα στους Ελληνες είχα μαύρα μαλλιά και τώρα έχουν ασπρίσει!», αστειεύεται ο Μουχτάρ δίπλα του. Καθώς οι γυναίκες τους ετοιμάζουν παραδοσιακό καμπουλί στην κουζίνα και τα παιδιά παίζουν στον κήπο, οι άνδρες αρχίζουν δειλά να συζητάνε για την Ελλάδα.
Ένας ρωτάει διστακτικά αν θα μπορούσε να πουλήσει το σπίτι του και με τα λεφτά να ανοίξουν ένα μαγαζάκι στην Ελλάδα. Κάποιος άλλος αναρωτιέται αν θα μπορούσαν να πουλάνε αφγανικό φαγητό. «Η αλήθεια είναι πως περιμέναμε καιρό (τη βίζα) και αυτά που είχαμε στο μυαλό να κάνουμε, αυτά τα όνειρα, έφυγαν», λέει ο Βάις. «Πέρυσι εγώ ήθελα να φτιάξω ένα μαγαζί στην Ελλάδα με πολύτιμους λίθους, αφγανικές πέτρες. Μου αρέσει αυτή η δουλειά. Τώρα το όνειρο είναι να πάρουν τηλέφωνο, να πάμε στο Πακιστάν να πάρουμε τη βίζα».
Ο Ραμίν, ένας εκ των μεταφραστών, λέει ότι αγαπάει τη χώρα του, όμως ανησυχεί ότι μπορεί να μην έχει άλλη επιλογή. «Αν δεν πάρουμε τη βίζα, πρέπει να βρούμε κάποιο τρόπο μόνοι μας», τονίζει.
«Τουλάχιστον να προσπαθήσουμε να σώσουμε τη ζωή μας. Είναι καλύτερο να προσπαθήσουμε απ’ το να πεθάνουμε εδώ».
Πέρυσι στο Αφγανιστάν καταγράφηκε η μεγαλύτερη αύξηση θυμάτων από οποιαδήποτε άλλη ένοπλη σύρραξη στον κόσμο. Οι νεκροί έφτασαν τις 15.000, διπλάσιοι σε σύγκριση με το 2014 οπότε αποσύρθηκαν οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ, σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών (IISS). Οι Ταλιμπάν απλώνουν με ταχύ ρυθμό τον έλεγχό τους στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας, αναγκάζοντας όσους Αφγανούς εργάστηκαν με την πολυεθνική δύναμη του ΝΑΤΟ τα προηγούμενα χρόνια είτε να προσπαθούν να εγκαταλείψουν τη χώρα είτε να ζούνε κρυμμένοι.
«Η Καμπούλ για μένα είναι μια μεγάλη φυλακή», λέει ο Ζαχαρία. Ο νεαρός μεταφραστής ανήκει στη φυλή των Χαζάρα, κατά της οποίας οι Ταλιμπάν διαπράττουν θηριωδίες εδώ και χρόνια. «Εγώ και όλοι όσοι δούλεψαν με τις συμμαχικές δυνάμεις, κανείς μας δεν μπορεί να πάει πουθενά. Κανείς. Δεν μπορώ καν να πάω στο χωριό μου, που βρίσκεται μία ώρα έξω από την Καμπούλ».
Το 2015, μετά τη δημοσίευση σειράς ρεπορτάζ της «Κ», το θέμα των Αφγανών μεταφραστών προσείλκυσε την προσοχή της Διεθνούς Ενωσης Διερμηνέων Συνεδρίων (AIIC), η οποία έχει ένα πρόγραμμα για την προστασία των μεταφραστών σε εμπόλεμες ζώνες. «Επικοινώνησα με τον άνθρωπο στο ΥΠΕΞ που προφανώς είναι υπεύθυνος για την υπόθεση για να ρωτήσω γιατί δεν έχουν δοθεί οι βίζες που υποσχέθηκαν», λέει η περιφερειακή γραμματέας της AIIC για την Ελλάδα και την Κύπρο, Jennifer Fearside - Bitsios.
«Η μόνη απάντηση που πήρα ήταν “γιατί με ενοχλείτε γι’ αυτό το θέμα; Κανένας άλλος δεν έχει ενοχληθεί (για το ζήτημα)”. Ηταν πολύ απογοητευτικό. Αυτοί οι άνθρωποι αξίζουν τουλάχιστον μια απάντηση – θα πάρουν τη βίζα ή όχι;». Τόσο το διεθνές όσο και το περιφερειακό γραφείο του AIIC για την Ελλάδα και την Κύπρο απέστειλαν επιστολές για το θέμα των Αφγανών στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και σε αρκετούς υπουργούς, χωρίς ωστόσο να λάβουν απάντηση.
Έρευνα της «Κ» σε ΥΠΕΞ και ΥΕΘΑ κατέληξε πως για πάνω από ένα χρόνο, την υπόθεση των Αφγανών μεταφραστών στο ΥΠΕΞ χειρίζεται ο Πέτρος Μαυροειδής, πρώην πρεσβευτής στο Πακιστάν και νυν γενικός διευθυντής Πολιτικών Υποθέσεων του υπουργείου. Η «Κ» επιχείρησε να επικοινωνήσει μαζί του, όμως παραπέμφθηκε στο γραφείο Τύπου του υπουργείου Εξωτερικών, το οποίο δεν έκανε οποιοδήποτε επίσημο σχόλιο για τις βίζες των Αφγανών. Διπλωματικές πηγές ανέφεραν μόνο πως το θέμα είναι «περίπλοκο».
Ως υπουργός Εθνικής Αμυνας ο Νίκος Δένδιας είχε δώσει στις 16 Ιανουαρίου 2015 εντολή να ξεκινήσει η διαδικασία μεταφοράς και παραμονής στην Ελλάδα όσων Αφγανών είχαν διατελέσει μεταφραστές στην ελληνική δύναμη στο Αφγανιστάν, όπως και των οικογενειών τους, εφόσον βέβαια το επιθυμούσαν.
«Ο λόγος ήταν τα προβλήματα ασφάλειας που αντιμετώπιζαν στο Αφγανιστάν, μετά την αποχώρηση της ελληνικής δύναμης», δηλώνει στην «Κ» ο κ. Δένδιας. «Πίστευα και συνεχίζω να πιστεύω ότι έχουμε το καθήκον, ως ελάχιστη ηθική υποχρέωση, να προστατεύσουμε τη σωματική ακεραιότητα όσων προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στις ένοπλες δυνάμεις της χώρας μας. Πολύ περισσότερο, δε, όταν αυτό συνέβη στις ιδιαίτερες και εξαιρετικά επικίνδυνες συνθήκες που επικρατούσαν στο Αφγανιστάν».
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της «Κ» πριν από αρκετούς μήνες, το ΥΠΕΞ είχε ζητήσει από το ΓΕΕΘΑ την επανεξέταση της αρχικής λίστας των ονομάτων των Αφγανών που είχε αποστείλει. Το γραφείο Τύπου του ΓΕΕΘΑ μετά την επανεξέταση είχε πει στην «Κ» πως από την πλευρά του έχει ολοκληρώσει όλες τις απαιτούμενες ενέργειες και ελέγχους που πιστοποιούν την ταυτότητα των συγκεκριμένων Αφγανών και η έκδοση της βίζας είναι πλέον αρμοδιότητα του ΥΠΕΞ.
«Το γεγονός ότι 16 μήνες μετά δεν έχει επιτευχθεί η άφιξη των μεταφραστών στην Ελλάδα, παρότι τα πλήρη και εξακριβωμένα από τις ένοπλες δυνάμεις –με βάση τουλάχιστον την πληροφόρηση που έχω– στοιχεία τους διαβιβάστηκαν από τότε στο υπουργείο Εξωτερικών, προκειμένου να εκδοθεί βίζα και να γίνει οποιαδήποτε άλλη απαραίτητη ενέργεια, μου προκαλεί κατάπληξη», επισημαίνει ο κ. Δένδιας. «Θέλω να πιστεύω ότι, έστω και τώρα, θα γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες για την εκπλήρωση του ηθικού καθήκοντος της χώρας μας να προστατεύσει αυτούς τους ανθρώπους».
Από εδώ και μπρος όμως, για τον Γουαλί και την οικογένειά του πάντα κάτι θα λείπει. Αυτό όμως που δεν έχει χαθεί, «ποτέ, όσο είμαστε ακόμη ζωντανοί» όπως τονίζει, είναι η ελπίδα πως μια μέρα ο ίδιος, η οικογένειά του και οι πρώην συνάδελφοι που άφησε στο Αφγανιστάν θα πάρουν τελικά τη βίζα που περιμένουν.
«Οταν προσγειωθούμε στην Αθήνα, θα είναι σαν να επιστρέφουμε στη ζωή», λέει.
Οι Αφγανοί του ελληνικού στρατού θρηνούν το πρώτο θύμα
Ρεπορτάζ: ΦΙΛΙΩ Π. ΚΟΝΤΡΑΦΟΥΡΗ
Η Φιλιώ Π. Κοντραφούρη είναι δημοσιογράφος που ταξιδεύει στο Αφγανιστάν από το 2005. Γνώρισε τον Βάις το 2006 μέσω ενός προγράμματος εθελοντικού επαναπατρισμού Αφγανών στην Ελλάδα και ακολουθώντας τον πίσω στην πατρίδα του κατέγραψε την ιστορία του στο ντοκιμαντέρ του ΣΚΑΪ, «Αφγανιστάν: Εκεί που Ξέχασε ο Θεός». Έκτοτε και μέχρι σήμερα παρακολουθεί και την πορεία των μεταφραστών. Τον Οκτώβριο του 2014 είχε δημοσιεύσει το πρώτο ρεπορτάζ της στην «Κ» για τους Αφγανούς μεταφραστές και τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν στην πατρίδα τους. Έπειτα από εκείνη την έρευνα η Ελλάδα υποσχέθηκε ότι θα εκδόσει βίζα στους Αφγανούς διερμηνείς και στις οικογένειές τους. Μέχρι σήμερα όμως αυτό δεν έχει πραγματοποιηθεί.
Κάμερα: MARK ESPLIN & FARID AZIM
Μοντάζ: ΠΑΝΟΣ ΒΟΥΤΣΑΡΑΣ
Σχεδίαση σελίδας: VALENTINA VILLEGAS NIKAS
Για την Kαθημερινή και το Kathimerini.gr.
17.05.2016