Georges Bataille: «Η μητέρα μου». Πρόλογος – Μετάφραση: Αγγελική Πέτρα – Συρινιώτη. Εκδόσεις «Αγρας», 2001, σελ. 169.
Οταν ο άνθρωπος φτάνει στο σημείο να κάνει πράξη τις φαντασιώσεις του, ξεπερνά το όριο της αποδεκτής κοινωνικής συμπεριφοράς και περιθωριοποιείται ως νοσηρή περίπτωση. Στην τέχνη, όμως, αλλά και στον καναπέ του ψυχαναλυτή, όλα επιτρέπονται.
Η αποδέσμευση των φαντασιώσεων δρα λυτρωτικά στο άτομο και οι εικόνες που αναδύονται από το υποσυνείδητο έχουν τη γοητεία του παραδόξου.
Ο Ζορζ Μπατάιγ (Γαλλία, 1897- 1962), ο οποίος είχε ασχοληθεί με την ψυχανάλυση και τη φιλοσοφία -μάλιστα είχε προσχωρήσει στο κίνημα του σουρεαλισμού- με αφορμή τη μορφή της μητέρας -στη σκιά της κινείται η σκιά του πατέρα- αναδιπλώνει σκηνές ερωτικών φαντασιώσεων, αλλά και ποιητικού ρεαλισμού.
Μέσα στη δίνη σαδομαζοχιστικών σχέσεων το άτομο, αν και σε σχέση με τον έτερο αλλά στην ουσία μόνο, οδηγείται σε ακραίες καταστάσεις, στις οποίες η ενοχή είναι αμυδρή και ανίκανη, για να δημιουργηθούν αντιστάσεις.
Στην πραγματικότητα η απόλυτη υποχώρηση στις επιθυμίες κάνει το άτομο ανυπόφορα αδύναμο, το βυθίζει στην παράνοια και την παρακμή, αν και μόνο όταν περάσει κανείς το όριο και οδηγηθεί στον κόσμο πέραν του καλού και του κακού μπορεί να δει την άλλη, την παράδοξη όψη των πραγμάτων. Η χαλαρή, ωστόσο, ελεύθερη καταβύθιση στο υποσυνείδητο ανασύρει εικόνες βίαιες, αντιφατικές, πότε εξαγνισμένες και πότε ρυπαρές.
Το κείμενο «Η μητέρα μου», που προς το τέλος έχει την τόλμη των κειμένων του Μαρκήσιου ντε Σαντ, ενώ στο πρώτο μέρος του είναι αβίαστα και αυθεντικά γραμμένο, γίνεται αργότερα εγκεφαλικό και «εργαστηριακό».
Ο Πιέρ φαντασιώνει τις πιο διεστραμμένες ερωτικές επαφές επιθυμεί τη μητέρα του κι εκείνη τον γιο της, ενώ ευχαριστείται, επίσης, να την βλέπει να κυνηγά την ηδονή στον ομόφυλο έρωτα.
Η μητέρα είναι παρούσα και δημιουργός των πιο απίθανων τολμηρών καταστάσεων. Μυεί τον γιο της στη διαστροφή και το κακό, φαίνεται, άλλωστε, ότι αυτό καθώς και η νοσηρή πρόκληση της ηδονής προέρχονται από τη γυναίκα, την οποία ο άντρας δέχεται παθητικά, πρόθυμος να παίξει το παιχνίδι που του έχει στήσει.
Η μητέρα γίνεται για τον ήρωα το πρώτο και ύψιστο αντικείμενο του πόθου, αυτή η οποία επιθυμεί να τον παρασύρει και να του γνωρίσει την ακολασία και έπειτα τον θάνατο. Η μητέρα-ζωή-ήλιος ταυτίζονται με τον θάνατο, πλησιάζουν το θεϊκό στοιχείο (άραγε το μυστήριο;) και απομακρύνονται από τα γήινα από τα οποία προέρχονται και στα οποία ανήκουν.
Υπερβολή; Πάντως, το ακατανόητο της ζωής παραμένει, αφού όπως είχε διατυπώσει εύστοχα ο Λα Ροσφουκό: «Μήτε ο ήλιος μήτε ο θάνατος μπορούν να κοιταχτούν κατάματα».
Το βιβλίο κυκλοφόρησε στις εκδόσεις Gallimard το 1987, διευρύνοντας το αντικείμενο των ερευνών της Κρίστεβα στον χώρο της ψυχανάλυσης από τη μελέτη της αποστροφής («Δυνάμεις της φρίκης», «Δοκίμιο για την αποστροφή», Seuil 1980) ώς τη σημασία του ιδεώδους του ερωτικού αντικειμένου («Ιστορίες αγάπης» Denoel 1983) και της σχέσης αγάπης και πίστης («Στην αρχή ήταν η αγάπη» Ψυχανάλυση και πίστη», Αγρα 1988).