Η Αθήνα εκτιμά ότι μετά τις εκλογές στην Τουρκία οι επιθετικοί τόνοι εκ μέρους της Αγκυρας θα μειωθούν και, σταδιακά, θα προχωρήσουν οι δρομολογημένες επαφές ανάμεσα στις δύο χώρες, με σκοπό τη μείωση της έντασης.
Αυτή όμως είναι μία, η επίσημη εκδοχή των πραγμάτων. Παράλληλα, στην Αθήνα υπάρχει προετοιμασία και για την ορατή πιθανότητα μιας παρατεταμένης περιόδου αστάθειας στην Τουρκία, που οφείλεται σε τέσσερις βασικούς παράγοντες: Πρώτον, στην οικονομική κρίση που έχει αρχίσει να ανησυχεί και τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, παρά τις περί του αντιθέτου δηλώσεις του. Δεύτερον, στις δυσκολίες των αμερικανοτουρκικών σχέσεων που τείνουν να λάβουν χαρακτήρα χάσματος σε περιπτώσεις όπως η προμήθεια ρωσικών πυραύλων S-400 από την Αγκυρα. Τρίτον, στην αναβίωση και ενίσχυση του συνδρόμου περικύκλωσης, το οποίο χαρακτηρίζει πάγια την Αγκυρα, μετά τη δημιουργία του άξονα Ελλάδας, Κυπριακής Δημοκρατίας και Ισραήλ με την πολιτική υποστήριξη των ΗΠΑ. Και, τέταρτον, στους κλυδωνισμούς που αναμένεται να υπάρξουν στο κυβερνών κόμμα ΑΚΡ λόγω των δημοτικών εκλογών που πραγματοποιούνται σήμερα, τα αποτελέσματα των οποίων δεν προοιωνίζονται θετικά.
Το πρώτο βήμα
Στον σχεδιασμό της Αθήνας ένα πρώτο σημαντικό βήμα είναι η συνάντηση του γ.γ. του υπουργείου Εξωτερικών Δημήτρη Παρασκευόπουλου με τον μόνιμο υφυπουργό Εξωτερικών Σεντάτ Ονάλ στις 12 Απριλίου. Τα αποτελέσματα αυτής της συνάντησης θα κρίνουν τα επόμενα βήματα. Οπως π.χ. αν ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Ευάγγελος Αποστολάκης ανταποκριθεί στην πρόσκληση του Τούρκου ομολόγου του Χουλουσί Ακάρ να επισκεφθεί την έκθεση αμυντικού υλικού που πραγματοποιείται στην Κωνσταντινούπολη από τις 30 Απριλίου έως τις 4 Μαΐου. Ενδιαμέσως θα συναντηθούν και τα τεχνικά κλιμάκια για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ). Από την ελληνική πλευρά δεν συμμετέχουν σε αυτά αποκλειστικά στρατιωτικοί αλλά και στελέχη του υπουργείου Εξωτερικών. Η παρενόχληση του ελικοπτέρου που μετέφερε τον πρωθυπουργό στο Αγαθονήσι και, με αυτό τον τρόπο, η έμμεση ανακίνηση ζητήματος «γκρίζων ζωνών» στο Ανατολικό Αιγαίο, αλλά και η ρητορική του κ. Ερντογάν περί μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, ή η επιμονή του κ. Ακάρ στα περί «Γαλάζιας Πατρίδας» δημιουργούν στην Αθήνα προβληματισμό για τις επόμενες κινήσεις της Τουρκίας. Τη γενικότερη ατμόσφαιρα πολιτικής πόλωσης που καλλιεργείται στην Αγκυρα αναδίνουν και τα δημοσιεύματα του φιλοκυβερνητικού Τύπου, που αλιεύουν σενάρια αμερικανοτουρκικού πολέμου στο Αιγαίο με τη συμμετοχή της Ελλάδας.
Πάντως, πηγές αναφέρουν ότι παρά τον ασυνήθιστα αυστηρό τόνο του διαβήματος που επιδόθηκε στον Τούρκο πρέσβη Μπουράκ Οζουγκέργκιν για την παρενόχληση του Σινούκ που μετέφερε τον κ. Τσίπρα, ο διπλωμάτης εμφανίστηκε καθησυχαστικός στις επαφές που είχε με τους Ελληνες συναδέλφους του.
Στο χρονικό διάστημα που ανοίγεται μετά τις εκλογές στην Τουρκία, θα ληφθούν και οι τελικές αποφάσεις για την επέκταση των χωρικών υδάτων από 6 σε 12 ναυτικά μίλια και την ανακήρυξη Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) στα δυτικά (Ιόνιο και νότια της Πελοποννήσου). Υπάρχουν πληροφορίες που φέρουν τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα να είναι έτοιμος να προχωρήσει σε αυτή την κίνηση το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Οι εξελίξεις αυτές υπαγορεύονται, μεταξύ άλλων, και από τις πιέσεις των ενεργειακών κολοσσών για έναρξη των ερευνών και γεωτρήσεων ειδικά στα νότια της Κρήτης. Φαίνεται ότι υπάρχουν και ορισμένες σκέψεις στο Μέγαρο Μαξίμου για ανακήρυξη ΑΟΖ, μετά τις ευρωεκλογές, ωστόσο είναι σαφές πως σε αυτή την περίπτωση εμπλέκονται και άλλοι, αστάθμητοι παράγοντες.
Οι αποψινές «μάχες»
Ως προς τους παράγοντες οι οποίοι είναι εντελώς εκτός του ελέγχου της Αθήνας, μια από τις ενδιαφέρουσες παραμέτρους θα διαμορφωθεί απόψε. Ο Μπιναλί Γιλντιρίμ, πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης και πρώην πρωθυπουργός, δίνει μάχη στήθος με στήθος για την Κωνσταντινούπολη με τον Εκρέμ Ιμάμογλου (CHP) που μέχρι πρότινος ήταν άγνωστος.
Στην Αγκυρα ο Μεχμέτ Ετζασέκι του ΑΚΡ είναι πιθανόν να χάσει από τον υποψήφιο του CHP Μανσούρ Γιαβάς, ενώ ανάλογες «μάχες» καταγράφονται σε πόλεις όπως το Εσκί Σεχίρ. Ο κ. Ερντογάν γνωρίζει πολύ καλά από προσωπική εμπειρία (όταν εξελέγη δήμαρχος Κωνσταντινούπολης το 1994), αλλά και από προηγούμενα έτη (όπως το 1989), ότι τα τραύματα στις δημοτικές εκλογές είναι πολλές φορές βαθύτερα απ’ όσο φαίνεται και μετατρέπονται σε πρόκριμα εξελίξεων.
Την κατάσταση στην περιοχή θα έχει τη δυνατότητα να συζητήσει με Αμερικανούς συνομιλητές ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Κατρούγκαλος, ο οποίος βρίσκεται στις ΗΠΑ με αφορμή την επετειακή υπουργική σύνοδο του ΝΑΤΟ για τα 70 χρόνια από την ίδρυση του Βορειοατλαντικού Συμφώνου. Αν και επίκεντρο των ομιλιών που θα παραχωρήσει ο κ. Κατρούγκαλος στη Νέα Υόρκη θα είναι η συμφωνία των Πρεσπών (επίκειται η επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα στα Σκόπια, ενώ ο ΥΠΕΞ θα συναντηθεί και με τον ομόλογό του Νίκολα Ντιμιτρόφ και τον Μάθιου Νίμιτς) αναμένονται και ευρύτερες επαφές. Ο κ. Κατρούγκαλος θα συναντηθεί την Παρασκευή και με την ειδική απεσταλμένη του γ.γ. του ΟΗΕ για το Κυπριακό, Τζέιν Χολ Λουτ. Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, ένα από τα θέματα που θα συζητηθούν αφορά τις εξαιρετικά καλές σχέσεις της Αθήνας με το Πεκίνο, κάτι που είχε προξενήσει ορισμένες απορίες στην Ουάσιγκτον. Από την Αθήνα θα διευκρινιστεί ότι η Κίνα είναι εταίρος πολύ μεγάλης σημασίας για την Ελλάδα στην οικονομία, όχι όμως και στο σκέλος της ασφάλειας.
Αλβανική πρόκληση στη Χειμάρρα
Η ανησυχία ότι η εθνικιστική έξαρση στην Αλβανία θα έχει επιπτώσεις στα μέλη της ελληνικής εθνικής μειονότητας στη γειτονική χώρα, επιβεβαιώθηκε αργά το βράδυ της Παρασκευής, όταν στο υπουργείο Εξωτερικών έφθασαν πληροφορίες ότι προωθείται νόμος για την δήμευση των περιουσιών των Ελλήνων της Χειμάρρας, προκειμένου να ανεγερθούν τουριστικά ακίνητα προς όφελος Αλβανών.
Από το Βουκουρέστι όπου βρισκόταν για την τετραμερή Σύνοδο Κορυφής Ελλάδας, Βουλγαρίας, Ρουμανίας και Σερβίας, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας προειδοποίησε ευθέως την Αλβανία με διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων στην Ευρωπαϊκή Ενωση εάν «επαληθευτούν αυτές οι πληροφορίες».
Διπλωματικό παρασκήνιο
Ο κ. Τσίπρας έκανε ευθέως λόγο για «μια αρνητική εξέλιξη σε σχέση με την ελληνική μειονότητα στην Αλβανία», που «δεν μας δίνει αισιοδοξία για τις ενταξιακές προοπτικές αυτής της χώρας».
Ο κ. Τσίπρας εκδήλωσε την ευχή να διαψευστεί, ωστόσο είναι σαφές ότι από την Παρασκευή άρχισε ένα διπλωματικό παρασκηνιακό παιχνίδι προκειμένου να αποφευχθεί η προώθηση του νόμου για δήμευση των περιουσιών των Ελλήνων της Χειμάρρας στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Αλβανίας. Μια τέτοια εξέλιξη θα έθετε σε ισχύ την απόφαση που έλαβε το υπουργικό συμβούλιο υπό τον Έντι Ράμα τον προηγούμενο Δεκέμβριο, σε περίοδο πολύ ομαλότερη για την Αλβανία από σήμερα, όπου η κυβέρνηση αντιμετωπίζει καθημερινές διαδηλώσεις και εκ των έσω αμφισβήτηση. Πάντως, πιθανό μπλόκο της Αθήνας στην ενταξιακή προοπτική της Αλβανίας θα συμπαρέσυρε εκ των πραγμάτων και τη Βόρεια Μακεδονία. Τα Τίρανα και τα Σκόπια διεκδικούν από κοινού την εξασφάλιση ημερομηνίας έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Η προσπάθεια για αποσύνδεση (decoupling) των υποψηφιοτήτων Αλβανίας και Βόρειας Μακεδονίας είχε ναυαγήσει πέρυσι το καλοκαίρι.