Η άνοδος του ΦΠΑ στο 24% και η φυγή πολλών ελληνικών επιχειρήσεων στη Βουλγαρία και στην Κύπρο για φορολογικούς λόγους έδωσε «ώθηση» σε εμπόρους που κάνουν απάτες με τον ΦΠΑ σε μία σειρά νέων «ευφάνταστων κατασκευών», σύμφωνα με στοιχεία που προκύπτουν από περιπτώσεις τις οποίες έχει διαλευκάνει η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ). Το θέμα συζητήθηκε πρόσφατα στη Σουηδία, σε συνάντηση εκπροσώπων των φορολογικών αρχών των χωρών-μελών. Η Ε.Ε. φαίνεται να βρίσκεται μπροστά σε μια μείζονα αλλαγή στην απόδοση του ενδοκοινοτικού ΦΠΑ, καθώς 26 χρόνια το καθεστώς αυτό εξακολουθεί, παρά τις προσπάθειες των κρατών-μελών, να παραμένει ιδιαίτερα φιλικό… σε απάτες, οδηγώντας στην απώλεια δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως, και προκαλώντας πονοκέφαλο για όλες τις χώρες.
Στην επιτροπή αλλά και στο συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών συζητείται το ενδεχόμενο ο ΦΠΑ να επιστρέφεται μόνο εφόσον έχει καταβληθεί, αφαιρώντας έτσι το κίνητρο από εμπόρους να «εξαφανίζονται», εφόσον έχουν εισπράξει μεγάλα ποσά ΦΠΑ.
Οι κίνδυνοι
Το καθεστώς απόδοσης ΦΠΑ στις ενδοκοινοτικές συναλλαγές θεσπίστηκε το 1993, καταργώντας τους συνοριακούς ελέγχους για το ενδοκοινοτικό εμπόριο. Καθώς οι εξαγωγές των αγαθών και υπηρεσιών από και προς άλλα κράτη-μέλη απαλλάσσονται από τον ΦΠΑ, ελλοχεύει ο κίνδυνος να παραμένουν αφορολόγητα τόσο στο κράτος παράδοσης όσο και στο κράτος κατανάλωσης. Η διοικητική συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών διενεργείται μέσω ανταλλαγής πληροφοριών κατόπιν αιτημάτων, ανταλλαγής πληροφοριών μέσω του συστήματος VIES και με τη διεξαγωγή πολυμερών ελέγχων.
Οι έμποροι που χρησιμοποιούν απάτες σχετικές με τον ΦΠΑ χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Στην πρώτη ανήκουν εκείνοι που κατεβάζουν τις τιμές επειδή δεν είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν φόρους και έτσι κάποια στιγμή εξαφανίζονται για να «στήσουν» νέα επιχείρηση στο όνομα άλλου μετόχου. Πρόκειται για την απάτη του αφανούς ή εξαφανισμένου εμπόρου. Η απάτη του εμπόρου αυτού συνίσταται στο ότι χρεώνει ΦΠΑ τους πελάτες του, αλλά ουδέποτε τον αποδίδει στις φορολογικές αρχές.
Ο δεύτερος τρόπος, καλούμενος καρουζέλ, αφορά τον πελάτη του αφανούς εμπόρου, ο οποίος πωλεί τα αγαθά διεκδικώντας από τις φορολογικές αρχές επιστροφή του ΦΠΑ που εμφανίζεται ότι πλήρωσε στον εξαφανισμένο έμπορο. Η ίδια συναλλαγή μπορεί να επαναλαμβάνεται με κυκλικό τρόπο (καρουζέλ).
Απο το 2015 μέχρι σήμερα η ΑΑΔΕ έχει εντοπίσει 511 εξαφανισμένους εμπόρους (79 το 2015, 134 το 2016, 129 το 2017 και 169 το 2018). Από τις περιπτώσεις των αφανών εμπόρων που έχει διαλευκάνει η Αρχή, αφού «μπλόκαρε» τα ΑΦΜ των σχετικών εταιρειών (εμπόρων) και έχει παραπέμψει στην Εισαγγελία την τελευταία τριετία, ξεχωρίζουν ορισμένες περιπτώσεις:
• Ελληνική επιχείρηση εισήγαγε από την Κίνα το 2017 είδη ένδυσης αξίας 400.000 ευρώ για τα οποία κατέβαλε ΦΠΑ στο τελωνείο. Τα αγαθά αποθηκεύτηκαν σε εταιρεία Logistics. Στη συνέχεια φέρεται να πωλήθηκαν προς διάφορες χώρες της Ευρωπαϊκής Eνωσης με «εικονικά» πιστοποιητικά διεθνών μεταφορών (CMR). Στην πραγματικότητα, τα αγαθά ουδέποτε έφυγαν από τη χώρα, αλλά διοχετεύτηκαν στην εγχώρια αγορά χωρίς την έκδοση φορολογικών στοιχείων.
• Ελληνική επιχείρηση πραγματοποίησε το 2017 ενδοκοινοτικές αγορές ύψους 900.000 ευρώ. Οι αγορές αφορούσαν ηλεκτρονικά είδη τα οποία διέθετε στην εγχώρια λιανική αγορά. Για να μην αποδοθεί ο ΦΠΑ που αναλογεί κατά την πώληση των ειδών αυτών, η επιχείρηση χρησιμοποίησε εικονικά παραστατικά δαπανών ισόποσης περίπου αξίας, από ανύπαρκτες επιχειρήσεις του εσωτερικού.
• Επιχείρηση με έδρα την Ελλάδα, η Α, με αντικείμενο το λιανικό εμπόριο ηλεκτρικών ειδών, έχει συστήσει σε άλλη χώρα της κοινότητας θυγατρική εταιρεία, τη Β, η οποία πραγματοποιεί ενδοκοινοτικές αποκτήσεις από άλλες χώρες της κοινότητας (πλην Ελλάδος). Το 2018, η ως άνω θυγατρική Β πραγματοποίησε ενδοκοινοτικές παραδόσεις ύψους 1,7 εκατ. περίπου στην επιχείρηση εξαφανισμένου εμπόρου Γ στην Ελλάδα, η οποία στη συνέχεια τα μεταπώλησε στη μητρική επιχείρηση Α έναντι του ποσού περίπου του 1,8 εκατ., δηλαδή στην επιχείρηση που είχε συστήσει τη θυγατρική. Με τον τρόπο αυτό η επιχείρηση Γ του εξαφανισμένου εμπόρου, προσπάθησε να αποφύγει την απόδοση του ΦΠΑ που αναλογεί στις πωλήσεις του 1,8 εκατ. προς την επιχείρηση Α, ενώ η Α προσπάθησε να επωφεληθεί ισόποσα με τη μείωση του προς απόδοση ΦΠΑ των πωλήσεών της. «Μύλος»…
• Επιχείρηση εμπορίας ηλεκτρονικών ειδών, η Α με έδρα την Ελλάδα, διενήργησε κατά τα έτη 2016 και 2017 ενδοκοινοτικές αγορές συνολικής αξίας 7,5 εκατ. ευρώ, από άλλες χώρες της Ε.Ε. Μέρος των αγορών αυτών συνολικού ύψους περίπου 2 εκατ., πωλήθηκαν στην ανύπαρκτη ελληνική επιχείρηση Φ. Παράλληλα, εμφανίζεται η εταιρεία Κ να αγοράζει διπλάσιας αξίας εμπορεύματα από την εικονική εταιρεία Φ, τα οποία στη συνέχεια φέρεται να αποτελούν αντικείμενο ενδοκοινοτικής παράδοσης σε κυπριακές εταιρείες. Οι τελευταίες, για να παρακαμφθεί το τραπεζικό σύστημα της Ελλάδας και της Κύπρου, εξοφλούν απευθείας την εικονική επιχείρηση Φ κατ’ εντολή της επιχείρησης Α με πλαστά παραστατικά. Με την ανωτέρω μεθόδευση η επιχείρηση Κ επεδίωξε να επωφεληθεί στις χρήσεις 2016 και 2017 ΦΠΑ συνολικού ύψους 526.000 ευρώ. Η έρευνα ολοκληρώνεται με τη συνδρομή των κυπριακών αρχών.
Η διαδρομή
Ελληνικές επιχειρήσεις παρήγγειλαν κατά τη χρήση 2018 σε αλλοδαπή επιχείρηση που εδρεύει σε χώρα των Βαλκανίων ηλεκτρονικά είδη ύψους άνω των 20 εκατ. ευρώ. Η βαλκανική επιχείρηση αποκτά ενδοκοινοτικά τα αγαθά αυτά, τα οποία αποθηκεύει σε συνεργαζόμενη επιχείρηση διαχείρισης αποθεμάτων (Logistics) που εδρεύει σε χώρα της Κεντρικής Ευρώπης. Ενα μέρος από τα αγαθά στην αλλοδαπή επιχείρηση Logistics μεταφέρεται από τη βαλκανική επιχείρηση σε ελληνική επιχείρηση Logistics. Τα εμπορεύματα αυτά αποθηκεύονται στο όνομα ελληνικών επιχειρήσεων «εξαφανισμένων» εμπόρων. Από εκεί αποστέλλονται στην υπαρκτή ελληνική επιχείρηση Ε, η οποία στη συνέχεια τα μεταπωλεί σε άλλες υπαρκτές επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Οι τελευταίες μεταπωλούν τα εμπορεύματα στην αρχική βαλκανική επιχείρηση και τα αποστέλλουν για λογαριασμό της στη συνεργαζόμενη με αυτήν επιχείρηση Logistics που εδρεύει σε χώρα της Κεντρικής Ευρώπης. Με τη μεθόδευση αυτή, που περιλαμβάνει πλήθος εμπλεκομένων, επιχειρείται η μη απόδοση του ΦΠΑ για συναλλαγές μεγάλης αξίας. Η έρευνα ολοκληρώνεται με τη συνδρομή των εμπλεκόμενων αλλοδαπών φορολογικών αρχών.