Η ανθρωπότητα ποτέ δεν έχει ζήσει σε μια ενιαία παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Η τάξη, όταν τηρείται, επιτυγχάνεται μόνον μέσα στα μεταβαλλόμενα σύνορα περιορισμένων περιοχών. Σήμερα, οι διάφορες τάξεις που κυβερνούν τον κόσμο μας συγκρούονται μεταξύ τους με αυξανόμενη συχνότητα και τεράστιες επιπτώσεις.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα των θετικών δυνατοτήτων που δίνει η απαράμιλλη διασύνδεση του σύγχρονου κόσμου. Υπό την αιγίδα των Αγώνων, παρά τις διαφορές στον πολιτισμό και στην Ιστορία που καθορίζουν τα διαφορετικά τους συστήματα, τα έθνη του κόσμου ευχαρίστως αδράχνουν την ευκαιρία να ενωθούν. Με φόντο τον ειρηνικό ανταγωνισμό των Ολυμπιακών Αγώνων, τα επιτεύγματα ενός έθνους ενθαρρύνουν τις προσπάθειες των άλλων, ενώ παρακινούνται όλοι προς νέα ύψη στην ανθρώπινη τελειότητα.
Οταν ο βαρώνος Πιερ ντε Κουμπερτέν αναβίωσε την αρχαία ολυμπιακή παράδοση το 1894, στον πολιτικό κόσμο κυριαρχούσε η καχυποψία. Ο χάρτης της Ευρώπης είχε επανασχεδιαστεί και η ψυχολογική προσαρμογή στις αλλαγές βρισκόταν ακόμα σε εξέλιξη. Οι επεκτατικές φιλοδοξίες προκαλούσαν αποδιοργάνωση και συγκρούσεις σε όλον τον κόσμο. Και η σταθερότητα στην Ευρώπη, αν και είχε επιτευχθεί προς το παρόν, έμοιαζε –και ήταν– παροδική. Αλλά ο Ντε Κουμπερτέν κατάφερε να ξεπεράσει αυτήν την ιστορική στιγμή με ένα όραμα φιλίας και εμπιστοσύνης, εμπνευσμένο από ένα τελετουργικό που προερχόταν από τόπο και χρόνο ακόμα πιο ταραχώδη από τους δικούς του.
Αυτό το εμψυχωτικό πνεύμα διεθνούς εμπιστοσύνης έχει αποδειχθεί ικανό να αντέχει στις περιόδους κοινωνικού διχασμού, πολιτικής εξάντλησης και ολοκληρωτικής ανακατάταξης. Φέτος, γιορτάζουμε την 125η επέτειο της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής και την 25η επέτειο της πρώτης Ολυμπιακής Εκεχειρίας των Ηνωμένων Εθνών, διεθνούς απόφασης για ανακωχή που επιβεβαιώνει την κοινή μας δέσμευση στον αρχικό σκοπό των Αγώνων: «Ειρήνη μέσω του αθλητισμού».
Εχω βιώσει, έως τώρα, σαράντα έξι Ολυμπιακούς Αγώνες. Ολο αυτό το διάστημα είχα το προνόμιο να παρευρεθώ αυτοπροσώπως σε πολλούς Αγώνες, καθώς και τη χαρά να μοιραστώ αυτήν την εμπειρία με τα παιδιά και τα εγγόνια μου. Κάθε μία από αυτές τις τέσσερις δωδεκάδες επαναλήψεων των Αγώνων είχε τη δική της σημασία, που διαπνέεται από τις προκλήσεις και τις επιτυχίες της δεδομένης στιγμής.
Σε όλη την ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων έχει αποδειχθεί ότι προωθείται η ανθρώπινη αλληλεγγύη, ακόμη και εκεί όπου η πολιτική συμφωνία έχει αποδειχθεί απατηλή. Εχουν υπάρξει πολλές περιπτώσεις όπου οι Αγώνες έκαναν πράξη αυτήν την ικανότητα, και, πιθανώς, η πιο εξαιρετική απ’ όλες ήταν τα οκτώ χρόνια ανταγωνισμού της Ανατολικής και της Δυτικής Γερμανίας ως μία ομάδα, από το 1956 έως το 1964, ακόμη και όταν ο Ψυχρός Πόλεμος άγγιζε στο αποκορύφωμά του και ο κόσμος έφθανε στο χείλος του πυρηνικού πολέμου. Οι Αγώνες έχουν υπηρετήσει, επίσης, ως βιτρίνα της παγκόσμιας προόδου προς τον αρχικό στόχο του Ντε Κουμπερτέν για διεθνή αβροφροσύνη μεταξύ εθνών. Μια τέτοια περίπτωση ήταν η τελετή έναρξης των Αγώνων του 1992. Μέσα στο στάδιο στη Βαρκελώνη εκείνο το βράδυ του Ιουλίου, νέα ανεξάρτητα κράτη της Κεντρικής Ευρώπης έκαναν το υπερήφανο ολυμπιακό τους ντεμπούτο. Οι Γερμανοί μπήκαν στο στάδιο κάτω από μία σημαία. Η Νότια Αφρική, που αναδυόταν μέσα από το σκοτάδι του απαρτχάιντ, επέστρεψε στους Αγώνες ύστερα από απουσία τριών δεκαετιών.
Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι η κοινή παρέλαση των ομάδων της Βόρειας και της Νότιας Κορέας στην Τελετή Εναρξης των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 2018.
Κατά καιρούς, οι Ολυμπιακοί Αγώνες έχουν αμαυρωθεί από βία – από τη δολοφονία Ισραηλινών αθλητών έως τη μετατροπή των αθλητικών χώρων του Σεράγεβο σε πεδία θανάτου. Ομως, η πολυτάραχη ιστορία του κόσμου δεν αποκλείει τη βελτίωσή του, ούτε μειώνει την εγγενή αξία του ολυμπιακού πνεύματος.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες προσφέρουν γεύση μιας ευρύτερης αλήθειας: η ύπαρξη του ανταγωνισμού δεν επιβάλλει την έλευση της σύγκρουσης. Οι Αγώνες αποδεικνύουν την κοινή μας ικανότητα να κάνουμε κοινά πράγματα, όχι διαφορετικά, τη θεμελιώδη αρχή της διεθνούς δράσης και, με τον τρόπο αυτό, ανοίγουν τη δυνατότητα περιχάραξης των εθνικών και περιφερειακών μας συμφερόντων, συναγωνιζόμενοι μεταξύ μας σε μια περιοχή, ενώ συνεργαζόμαστε με μια άλλη. Το κατάλληλο πλαίσιο επιτρέπει τη συνύπαρξη του ανταγωνισμού και της συνεργασίας και μπορεί ακόμη και να παρέχει ευκαιρίες για αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων στην αντιπαράθεση. Φυσικά, οι Αγώνες από μόνοι τους δεν αποτρέπουν πολέμους ούτε τερματίζουν συγκρούσεις. Αλλά οι Ολυμπιακοί Αγώνες μπορούν να ληφθούν ως έμπνευση σε διεθνή έρευνα.
Σε αντίθεση με το παρελθόν, οι τάξεις του σημερινού κόσμου είναι άρρηκτα συνδεδεμένες. Θα συνεχίσουν να επηρεάζουν η μία την άλλη και, σε ορισμένα σημεία, θα ανταγωνίζονται. Ορισμένοι το θεωρούν αυτό πρόκληση, αλλά οι Ολυμπιακοί Αγώνες μπορεί να αποτελούν πολύτιμο σύμβολο ανταγωνισμού με ειρηνικό τρόπο. Κατά την άποψή μου, είναι μια ευκαιρία: κοιτώντας πέρα από αυτή τη στιγμή στην Ιστορία, μπορούμε να οικοδομήσουμε μια αντίληψη για το μέλλον, όπου τα πολλαπλασιαζόμενα δίκτυά μας μετατρέπονται σε δεσμούς που ενισχύουν την αμοιβαία κατανόηση, προάγουν την ειρήνη και οδηγούν την κοινή μας επιδίωξη για τις ποικίλες μορφές του ανθρώπινου μεγαλείου.
* Ο δρ Χένρι Κίσινγκερ είναι επίτιμο μέλος της ΔΟΕ και πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ.