Παρασκευή, 12 Απριλίου 2002, ώρα 11 το πρωί. Καράκας, στρατιωτική βάση Φουέρτε Τιούνα, όπου βρίσκεται και το υπουργείο Αμυνας της Βενεζουέλας. Ενας αξιωματικός δίνει για ένα λεπτό ένα κινητό τηλέφωνο στον πρόεδρο της χώρας Ούγο Τσάβες, ο οποίος έχει ανατραπεί προ ολίγων ωρών με πραξικόπημα και κρατείται εκεί. Αυτός καλεί την κόρη του Μαρία Γαβριέλα και τη διαβεβαιώνει ότι δεν παραιτήθηκε ποτέ, παρά τα όσα αντίθετα ισχυρίζεται η χούντα.
Η κόρη του τηλεφωνεί στον Φιντέλ Κάστρο, του μεταδίδει το νέο και εμφανίζεται αμέσως στην κουβανική τηλεόραση, καθώς δεν έχει πρόσβαση σε κανένα τηλεοπτικό κανάλι της Βενεζουέλας, αφού όλα τους όχι μόνο έχουν ταχθεί με τους πραξικοπηματίες, αλλά έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στην προετοιμασία του πραξικοπήματος.
«Ο Τσάβες δεν παραιτήθηκε, στη χώρα εγκαθιδρύθηκε μια δικτατορία της άκρας δεξιάς», δηλώνει η κόρη του ανατραπέντος προέδρου, προκαλώντας αναθάρρηση των οπαδών του.
Ο… εργοδότης
Ωρα 5.39 το απόγευμα. Το «μεταμοντέρνο» πραξικόπημα της Βενεζουέλας προσλαμβάνει σουρεαλιστικές διαστάσεις, καθώς δικτάτορας της χώρας ορκίζεται ο Πέδρο Καρμόνα, πρόεδρος της… Ενωσης Εργοδοτών(!), υπό τις ευλογίες όχι μόνο των στρατιωτικών και της εκκλησίας, αλλά και της διεφθαρμένης ηγεσίας της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών.
«Ευρύτατη πλουραλιστική δημοκρατία εδραζομένη επί ισχυρών δημοκρατικών αξιών», υπόσχεται ο Καρμόνα και αμέσως υπογράφει το πρώτο του διάταγμα, το οποίο αποδεικνύει ότι έχει μία μάλλον ιδιάζουσα αντίληψη περί των προαναφερθέντων: Καταργεί το Σύνταγμα, διαλύει τη Βουλή, διαλύει το Ανώτατο Δικαστήριο, απολύει όλους τους κυβερνήτες και τους δημάρχους των πολιτειών και των πόλεων της Βενεζουέλας και αναλαμβάνει προσωπικά όλες τις εξουσίες!
«Αρχηγέ μου!»
Η δικτατορία είναι εξόφθαλμη. Οι οπαδοί του Τσάβες αρχίζουν να κινητοποιούνται, ενώ εντείνεται η αναταραχή στο στράτευμα, καθώς αρνούνται να στηρίξουν τη χούντα ολοένα και περισσότερες στρατιωτικές μονάδες.
Το Σάββατο, από το πρωί, η κατάσταση είναι έκρυθμη. Εκατοντάδες χιλιάδες οπαδοί του νόμιμου προέδρου της χώρας, ξεχύνονται στους δρόμους του Καράκας και όλων των μεγάλων πόλεων της Βενεζουέλας. Σε μια απίστευτη εκδήλωση τηλεοπτικού ολοκληρωτισμού, τα κανάλια δεν δείχνουν ούτε μία εικόνα και παίζουν… σαπουνόπερες και καρτούν, ώστε να περάσουν την εικονική πραγματικότητα της πλήρους επικράτησης του νέου καθεστώτος.
Ωρα 1.34 το μεσημέρι. O στρατηγός Ραούλ Ισαΐας Μπαδουέλ, διοικητής της 42ης Ταξιαρχίας Αλεξιπτωτιστών του Μαρακάι, κοντά στην πρωτεύουσα, κηρύσσει την έναρξη της στρατιωτικής εξέγερσης εναντίον της δικτατορίας. Πάνω από 2.000 πάνοπλοι άνδρες, επίλεκτοι και με βαρύ οπλισμό, ετοιμάζονται να κινηθούν εναντίον του προεδρικού μεγάρου Μιραφλόρες.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ισπανία, η οποία προεδρεύει της E.E., προσπαθούν να διασώσουν το καθεστώς. Οι πρεσβευτές τους στο Καράκας, Τσαρλς Σαπίρο και Μανουέλ Βιτούρο, επισκέπτονται τον δικτάτορα Καρμόνα, προσφέροντάς του «ντε φάκτο» αναγνώριση. Του έχει άλλωστε τηλεφωνήσει ήδη από την Παρασκευή ο Ισπανός πρωθυπουργός Χοσέ Μαρία Αθνάρ.
Ωρα 2.30 το απομεσήμερο. O Τσάβες έχει μεταφερθεί στη βάση Τουριάμο, τέταρτη κατά σειρά βάση που τον έχουν οδηγήσει οι πραξικοπηματίες μέσα σε ένα 24ωρο. Σε λίγα λεπτά ένα ελικόπτερο θα απογειωθεί για να τον μεταφέρει στο νησί Ορτσίλα, στην Καραϊβική, όπου υπάρχει μια απομακρυσμένη βενεζουελανή στρατιωτική βάση.
Λίγο παράμερα από τους αξιωματικούς που τον επιτηρούν, τον πλησιάζει ένας στρατιώτης, όπως περιγράφει το ρεπορτάζ της «Ελ Παΐς». «Αρχηγέ μου, είναι αλήθεια ότι παραιτηθήκατε;», ρωτά ο στρατιώτης. «Οχι παιδί μου, ούτε παραιτήθηκα ούτε θα παραιτηθώ ποτέ», απαντά ο Τσάβες. O στρατιώτης χτυπάει προσοχή: «Αρχηγέ μου, στις διαταγές σας! Διαδίδουν ότι παραιτηθήκατε και φύγατε στο εξωτερικό. Γράψτε μια ιδιόχειρη διάψευση».
Η διάψευση
Η συννενόηση γίνεται αστραπιαία. O Τσάβες αφήνει ένα σημείωμα στο δοχείο απορριμμάτων πριν τον πάρουν για την Ορτσίλα. O φαντάρος το μαζεύει και το στέλνει στο Καράκας με φαξ. Το κείμενο αποστέλλεται σε όλες τις στρατιωτικές μονάδες με φαξ, ενώ παράλληλα φωτοτυπείται σε χιλιάδες αντίτυπα και μοιράζεται στους διαδηλωτές που πολιορκούν πλέον το προεδρικό μέγαρο Μιραφλόρες, εκτοξεύοντας στα ύψη τον ενθουσιασμό τους.
«Τουριάμο, 13 Απριλίου 2002, ώρα 14.45. Προς τον λαό της Βενεζουέλας και όποιον μπορεί να ενδιαφέρει. Εγώ, ο Ούγο Τσάβες Φρίας, Βενεζουελανός, πρόεδρος της Μπολιβαριανής Δημοκρατίας της Βενεζουέλας, δηλώνω: Δεν παραιτήθηκα από τη νόμιμη εξουσία που μου έδωσε ο λαός. Για πάντα. Ούγο τσάβες Φρίας», αναφέρει το κείμενο.
Στασιάζει ακόμη και η Προεδρική Φρουρά. O Καρμόνα φυγαδεύεται στο υπουργείο Αμυνας. Στασιάζει ακόμη και το τάγμα που φυλάει το Γενικό Επιτελείο. Τα πάντα έχουν τελειώσει. Πριν ξημερώσει, στις 4 τα χαράματα, ο Τσάβες έχει γυρίσει από την Ορτσίλα και έχει αναλάβει εκ νέου τα καθήκοντά του…
Ο ρόλος των ΗΠΑ
Τι σηματοδοτεί το πραξικόπημα της Βενεζουέλας; Ξαναγυρίζει η Λατινική Αμερική πολλές δεκαετίες πίσω, στα πραξικοπήματα τύπου Πινοσέτ; Είχαν δίκιο λοιπόν αυτοί, όπως ο βρετανικός «Γκάρντιαν», οι οποίοι από πέρυσι ισχυρίζονταν ότι η τοποθέτηση ως υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, αρμόδιου για θέματα Λατινικής Αμερικής, του περιβόητου Οτο Ράιχ, αυτού που οργάνωσε την υπόθεση Ιράν – Κόντρας επί Ρέιγκαν και κατηγορούμενου για υπονομευτική δραστηριότητα σε πολλές χώρες του δυτικού ημισφαιρίου, αποτελούσε σαφές μήνυμα επαναφοράς τέτοιων μεθόδων στην αμερικανική πολιτική;
«Η σκιά των ΗΠΑ μπορεί να γίνει αισθητή πίσω από όσα συνέβησαν», σημείωνε με έκδηλη ικανοποίηση η «Ελ Παΐς», το Σάββατο σε κύριο άρθρο της, με το οποίο τασσόταν υπέρ της δικτατορίας και εναντίον του Τσάβες, τον οποίο χαρακτήριζε «αυταρχικό ηγέτη, επικίνδυνο για τη χώρα του και όλο τον κόσμο»! H ισπανική εφημερίδα εξηγούσε και τους λόγους αυτού του χαρακτηρισμού: «O Τσάβες έπαιζε με τη φωτιά μέσα και έξω από τη χώρα του… Δεν φαινόταν να έχει καταλάβει πόσο άλλαξε ο κόσμος μετά τις 11 Σεπτεμβρίου: Απέφυγε να καταδικάσει τις επιθέσεις στη Νέα Υόρκη και στο Πεντάγωνο, ταξίδευσε στη Βαγδάτη για να εκφράσει την υποστήριξή του στον Σαντάμ Χουσεΐν, υποστήριξε τους Κολομβιανούς αντάρτες του FARC, σύσφιξε τις σχέσεις του με τον Κάστρο…».
Αρχισαν βροχή οι αποκαλύψεις από τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης για την ανάμειξη των ΗΠΑ στο πραξικόπημα.
Πρώτο το «Νιούζγουικ» αποκάλυψε ότι οι Βενεζουελανοί πραξικοπηματίες είχαν ενημερώσει την κυβέρνηση Μπους για τις προθέσεις τους ήδη από τον Φεβρουάριο.
Ακολούθησαν μια ημέρα αργότερα οι «Τάιμς της Νέας Υόρκης», οι οποίοι αποκάλυψαν ότι κατά τους τελευταίους μήνες έχει γίνει πληθώρα συναντήσεων με τους πραξικοπηματίες, μεταξύ των οποίων και με τον αποτυχημένο δικτάτορα-βιομήχανο Πέδρο Καρμόνα, πράγμα το οποίο επιβεβαίωσε και ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου A. Φλάισερ που πέρασε δύσκολες ώρες την Τρίτη, καθώς αρνήθηκε να αποκαλύψει αν ο διαβόητος υφυπουργός Οτο Ράιχ ήταν παρών σε συνάντηση με τον Καρμόνα.
Τα πράγματα για την κυβέρνηση Μπους χειροτέρευσαν την Τετάρτη, όταν πάλι οι «Νιου Γιορκ Τάιμς» αποκάλυψαν ότι ο Οτο Ράιχ τηλεφώνησε στον Καρμόνα την προηγούμενη Παρασκευή, την ημέρα δηλαδή που ανακηρύχθηκε δικτάτορας.
Οπως είναι ευνόητο, ελάχιστα πειστικοί κρίνονται οι ισχυρισμοί των εκπροσώπων της αμερικανικής κυβέρνησης, ότι δήθεν σε όλες αυτές τις συζητήσεις και επαφές οι Αμερικανοί προέτρεπαν τους Βενεζουελανούς πραξικοπηματίες να μην κάνουν πραξικόπημα.
Αλλωστε οι ισχυρισμοί αυτοί δεν εναρμονίζονται με τη στάση του εκπροσώπου των ΗΠΑ, πρέσβη Ρότζερ Νοριέγκα, στον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών το περασμένο Σάββατο, κατά τη διάρκεια έκτακτης συνεδρίασης με θέμα τη Βενεζουέλα. «H πτώση του Τσάβες είναι συμφέρουσα για όλους και επομένως μη καταδικαστέα», προσπαθούσε να πείσει τους Λατινοαμερικανούς εκπροσώπους ο Νοριέγκα, ο οποίος πρωτοστάτησε στο να μη χαρακτηριστεί «πραξικόπημα» η ανατροπή του Τσάβες από τον ΟΑΕ.
«Ελπίζω ότι ο Ούγο Τσάβες πήρε το μήνυμα», δήλωσε τη Δευτέρα στο τηλεοπτικό δίκτυο NBC πικαρισμένη, αλλά και απειλητική η Κοντολίζα Ράις, σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Τζορτζ Μπους.
Προειδοποίηση
Βαθύτατα προβληματισμένος και ανήσυχος είναι με το πραξικόπημα στη Βενεζουέλα ο Ινιασιό Ραμονέ, διευθυντής της «Μοντ Ντιπλοματίκ», ο οποίος γράφει μεταξύ άλλων:
«Αυτό το βαρύτατο πλήγμα στη δημοκρατία, με την πλευρά – καρικατούρα (μια στρατιωτική χούντα με πρόεδρο τον επικεφαλής των εργοδοτών!)… υπήρξε μια τρομερή προειδοποίηση προς κάθε Λατινοαμερικανό ηγέτη που έχει την πρόθεση να αντισταθεί στο υπερνεοφιλελεύθερο μοντέλο και να κριτικάρει την παγκοσμιοποίηση. Αυτή η προειδοποίηση απευθύνεται κατά πρώτο λόγο στον Λουίς Ινάσιου Λούλα ντα Σίλβα, του Κόμματος Εργατών της Βραζιλίας, τον οποίο οι δημοσκοπήσεις φέρουν επικεφαλής της πρόθεσης ψήφου για τις προσεχείς προεδρικές εκλογές του Οκτωβρίου».
Και ο Ραμονέ καταλήγει με τα δραματικά λόγια που του είχε πει ο Τσάβες, λίγα 24ωρα πριν από το πραξικόπημα:
«Η γενική απεργία της 9ης Απριλίου είναι μόνο ένα στάδιο της μεγάλης επίθεσης των ΗΠΑ εναντίον μου και εναντίον της μπολιβαριανής επανάστασης… Ετοιμάζουν πραξικόπημα και αν αποτύχουν, θα ετοιμάσουν απόπειρα δολοφονίας μου». Ας ελπίσουμε ότι είναι υπερβολές.