ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Μεγάλες εκπλήξεις επιφύλασσε η έρευνα για τα παιχνίδια που παίζονταν από τους αρχαίους Ελληνες και τους Βυζαντινούς. Μια απ’ αυτές αφορά το ποδόσφαιρο, το οποίο δείχνει να έλκει την καταγωγή του από την Αρχαία Ελλάδα.
Η έρευνα εντόπισε περίπου 150 σε μια διαδρομή 3.200 χρόνων -καταγράφονται στο υπό έκδοση βιβλίο του ερευνητή- συγγραφέα κ. Χρήστου Λάζου «Παίζοντας στο χρόνο», εκδ. Αίολος. Εντυπωσιακή είναι η διαπίστωση ότι αρκετά από αυτά παίζονται ακόμη και σήμερα στην Ελλάδα, στις αυλές των σχολείων και στα σπίτια με μικρές παραλλαγές, ίσως και άλλα ονόματα. Το σκάκι, το τάβλι, τα ζάρια, η τρίλιζα, η κούνια, το τσέρκι, πολλά παιχνίδια με μπάλα, οι κούκλες (πλαγγόνες, στην αρχαιότητα), οι οποίες θεωρούνται το πιο διαχρονικό παιχνίδι του κόσμου (ο Φοίβος και η Αθηνά των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004), τα ομοιώματα ζώων και αντικειμένων, τα παιχνίδια με τα ζώα, τα πουλιά ή τα έντομα είναι μερικά από εκείνα που έπαιζαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι, ενώ τα ζάρια ήταν ένα από τα αγαπημένα παιχνίδια των Βυζαντινών -λαού και αυτοκρατόρων- που ποντάριζαν σ’ αυτά περιουσίες ολόκληρες παρά τις ποινές που επέσυραν.
Η πολύχρονη έρευνα του κ. Χρ. Λάζου, λοιπόν, έδειξε ότι η ομορφιά και φαντασία των αρχαιοελληνικών και βυζαντινών παιχνιδιών, τα οποία διακρίνονται τόσο για την ποικιλία τους όσο και για την πολυπλοκότητά τους, επέζησε στα σημερινά παιχνίδια.
Ακόμη και το ποδόσφαιρο, ο βασιλιάς των σπορ, που σήμερα συναρπάζει και συγκινεί εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο έχει ρίζες στην αρχαία Ελλάδα. Τρανταχτή απόδειξη ότι οι αρχαίοι Ελληνες έπαιζαν ένα παιχνίδι που έχει άμεση σχέση με το σημερινό ποδόσφαιρο ή κάτι που θα μπορούσε να θεωρηθεί πρόδρομός του, το ανάγλυφο σε μαρμάρινη επιτύμβια λουτροφόρο λήκυθο του 4ου αιώνα π.Χ. η οποία βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας. Παριστάνει έναν γυμνό έφηβο, ο οποίος έχει εναποθέσει το ρούχο του πάνω σε μια στήλη και με μια ιδιαίτερη τεχνική κίνηση ισορροπεί στο δεξί του πόδι μια μεγάλη σφαίρα. Μπροστά του ένας δούλος παρακολουθεί με θαυμασμό και η όλη εικόνα θυμίζει έναν σημερινό πιτσιρικά που παρακολουθεί έναν ποδοσφαιριστή να κάνει επίδειξη δεξιοτεχνίας.
Σήμερα, σημειώνει ο κ. Λάζος στο βιβλίο του, το ονομάζουμε ποδόσφαιρο εκείνη την εποχή όμως πώς το ονόμαζαν; H έλλειψη πηγών για ορισμένα από τα 150 παιχνίδια που μελετήθηκαν δεν μας επιτρέπει να γνωρίζουμε την ονομασία τους και την πλήρη ανάπτυξή τους αλλά είναι σίγουρο ότι οι αρχαίοι ημών πρόγονοι είχαν συνδέσει τα παιχνίδια με την παιδιά και τον αθλητισμό έχοντας ως απώτερο στόχο την παιδεία. «Μέσα από τα παιχνίδια στην καθημερινή ζωή, τα παιδιά προετοιμάζονταν να γίνουν οι αυριανοί πολίτες», λέει στην «K», μεταφέροντας μόνο μία από τις αξίες των αρχαίων και βυζαντινών παιχνιδιών.
Τα όσα έφερε η έρευνα στο φως θα μπορούσαν να αποκαταστήσουν ιστορικές αλήθειες για την προέλευση ορισμένων παιχνιδιών, την ανακάλυψη των οποίων σήμερα καπηλεύονται κάποιοι άλλοι λαοί.
Τήλια ή τάβλι;
Η παιγνιώδης φύση των αρχαίων Ελλήνων ήταν ανεξάντλητη. Υπήρχαν παιχνίδια για αγόρια και κορίτσια, αγωνιστικά ή βίαια, επιτραπέζια στρατηγικής και τακτικής, άμιλλας και μαντείας, παιχνίδια μηχανικά και αυτόματα, περιπαικτικά και ευτράπελα, των συμποσίων, της τιμωρίας, της τύχης, κ.ά. Αν και υπάρχουν στοιχεία που συνδέουν ορισμένα από τα παιχνίδια των Δυτικοευρωπαίων, όπως το χαντμπολ και το κρίκετ με παιχνίδια των αρχαίων Ελλήνων, ο κ. Λάζος στην κατηγορία των παιχνιδιών σφαίρισης αναφέρει ιδιαίτερα το χόκεϊ το οποίο, όπως υποστηρίζει, έλκει την προέλευσή του από το αρχαίο κερητίζειν και το αρπαστόν, παιχνίδι στο οποίο οι παίκτες διεκδικούσαν μια σφαίρα πριν πέσει στο έδαφος.
Το σκάκι ή ζατρίκιο και το τάβλι όχι με τη μορφή που τα ξέρουμε σήμερα ήταν πολύ διαδεδομένα στην αρχαιότητα ως πνευματικά παιχνίδια. Σύμφωνα με τον κ. Λάζο, το πρώτο δεν είναι άλλο από αρχαιοελληνικό παιχνίδι «πόλεις» ή «χώρα παίζειν» και το τάβλι η αρχαία «τηλία», τα οποία εξελίχθηκαν με την πάροδο του χρόνου. Αλλωστε, Αίαντας και Αχιλλέας εικονίζονται σε μελανόμορφο αγγείο να παίζουν κάτι σαν σκάκι, ενώ η πρώτη σκακιστική εφημερίδα που εκδόθηκε στην Ευρώπη είχε τον τίτλο «Παλαμήδης», το όνομα του τραγικού ήρωα του Τρωικού πολέμου ο οποίος θεωρείται επινοητής πολλών παιχνιδιών.
Ο «κότταβος», το παιχνίδι από την αρχαία Σικελία η πλήρης δομή του οποίου εξακολουθεί να αποτελεί γρίφο για τους μελετητές της αρχαίας Ελλάδας, ήταν ένα παιχνίδι συμποσίου που παιζόταν σε τρεις παραλλαγές από τον 6ο έως τον 3ο αιώνα π.Χ. Οι παίκτες προσπαθούσαν με ένα κύπελλο να ρίξουν τις τελευταίες σταγόνες του κρασιού (τη λατάγη) σε ένα αγγείο ή σε ένα πιάτο τοποθετημένο σε κάποια απόσταση. Κατ’ άλλους να βυθίσουν με το κρασί σκεύη επιπλέοντα σε άλλο δοχείο, θέτοντας ως έπαθλο συνήθως τη νυχτερινή συντροφιά μιας εταίρας. Είχε τους πιο φανατικούς οπαδούς στην αρχαία Αθήνα αλλά η ξαφνική εγκατάλειψή του αποτελεί ένα ιστορικό μυστήριο.
Τα παιχνίδια σε επίπεδες ξύλινες πλάκες (άβακες) θεωρούνται ως τα παλιότερα επιτραπέζια, με πολλές παραλλαγές και πολλά κοινά σημεία μεταξύ των λαών. Ομως για τον άβακα με τα 4 πιόνια που βρήκε ο Εβανς στο ανάκτορο της Κνωσσού και τον χαρακτήρισε «μέγα ζατρίκιο», το παιχνίδι της μαντείας μεταξύ αρχαιολόγων κι άλλων επιστημόνων για το πώς αυτός παιζόταν, αιώνες τώρα, ακόμη κρατεί…
– Οι υποψήφιοι θεωρητικής που συγκεντρώνουν βαθμολογίες από 18 έως 20 και είναι περίπου 1.500 άτομα δεν έχουν πρόβλημα ανταγωνισμού. Εισάγονται σε Νομικές σχολές (εκτίμηση βάσης Νομικής Θράκης τα 17.000 μόρια), Φιλολογίες, και σχολές MME.