Εκ πρώτης όψεως έμοιαζε με φάρσα. Το Μαρόκο κατέλαβε μια λιλιπούτεια ακατοίκητη βραχονησίδα -στα ισπανικά έχει την ονομασία Περεχίλ, στα αραβικά Λεϊλά- κοντά στον ισπανικό θύλακο της Θέουτα στη Βόρεια Αφρική, σε πολύ μικρή απόσταση από τις ακτές του. Οι Ισπανοί την ανακατέλαβαν και έδιωξαν τους Μαροκινούς στρατιώτες που είχαν σταλεί στο νησάκι για να υψώσουν τη μαροκινή σημαία και να στήσουν τη σκηνή τους. Σιγά το ζήτημα. Και όμως…
Οι Μαροκινοί θεωρούν υποκριτικό εκ μέρους της Ισπανίας να ζητάει από τη Βρετανία το Γιβραλτάρ, τη στιγμή που αρνείται να συζητήσει με τους ίδιους για τους ισπανικούς θυλάκους που βρίσκονται ακριβώς απέναντι. H δραματική πράξη του Μαρόκου προκάλεσε το ενδιαφέρον και την προσοχή της διεθνούς κοινότητας, ιδίως λόγω της σημασίας που έχουν αποκτήσει πλέον για τη Δύση οι φίλα προσκείμενες μουσουλμανικές χώρες. Πιθανώς τώρα να αναμιχθεί στη διαμάχη ο OHE, ενώ η Ευρωπαϊκή Ενωση υποστήριξε την Ισπανία, αν και στη συνέχεια φρόντισε να κρατήσει αποστάσεις. Ενδεικτικές, πάντως, είναι οι δηλώσεις του προέδρου της Ευρωπαικής Επιτροπής, Ρομάνο Πρόντι, ο οποίος προειδοποίησε το Ραμπάτ ότι είναι δεδομένη η αρραγής αλληλεγγύη μεταξύ των μελών της E.E., για να προσθέσει ότι η διαφιλονικούμενη βραχονησίδα αποτελεί τμήμα της ευρωπαϊκής επικράτειας.
Μαροκινή κατάληψη
Ολα άρχισαν την 11η Ιουλίου με την κατάληψη της νησίδας από ομάδα Μαροκινών χωροφυλάκων. Μοναδικοί κάτοικοι της νησίδας είναι μερικά κατσίκια, που τρέφονται με άγριο μαϊντανό, ο οποίος φύεται στο νησί δίνοντάς του το ισπανικό του όνομα (Περεχίλ=μαϊντανός). Στη συνέχεια, Μαροκινοί πεζοναύτες αντικατέστησαν τους χωροφύλακες. H μαροκινή παρουσία στο νησί δεν έγινε αποδεκτή από τον Ισπανό πρωθυπουργό Χοσέ Μαρία Αθνάρ, ο οποίος έστειλε πέντε πολεμικά πλοία, ένα υποβρύχιο και επτά ελικόπτερα στην περιοχή. Οι 7.000 άνδρες της ισπανικής Λεγεώνας των Ξένων, που υπερασπίζονται τους θυλάκους της Θέουτα και της Μελίγια, τέθηκαν σε κατάσταση επιφυλακής.
Τα ξημερώματα της Τετάρτης, Ισπανοί κομάντος ανακατέλαβαν τη νησίδα και εγκατέστησαν λεγεωνάριους για να την προστατεύσουν. Στην επιχείρηση δεν έπεσε ούτε μία σφαίρα, ενώ οι Μαροκινοί αιχμάλωτοι απελευθερώθηκαν στα σύνορα της Θέουτα με το Μαρόκο.
Το θέμα όμως δεν έληξε εκεί. Το καθεστώς του νησιού είναι ασαφές. H Θέουτα, η Μελίγια, καθώς και ορισμένα άλλα νησάκια και βραχονησίδες αναφέρονται σε πολυάριθμες συνθήκες μεταξύ Ισπανίας και Μαρόκου. Αντίθετα, η Περεχίλ δεν αναφέρεται πουθενά. H Ισπανία επιμένει ότι δεν προτίθεται να κρατήσει τις δυνάμεις της στην Περεχίλ, ενώ η νέα υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Ανα Παλάθιο, δηλώνει πως ο διμερής διάλογος βρίσκεται σε καλό δρόμο… υπό την προϋπόθεση ότι οι Μαροκινοί θα «ορκιστούν» ότι δεν επιχειρήσουν να καταλάβουν εκ νέου το νησί. Ομως, το Μαρόκο επισήμανε ότι η κρίση θα μπορούσε να είχε λήξει χωρίς την κατάληψη του νησιού από τους Ισπανούς, αφού με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ είχε ήδη επιτευχθεί συμφωνία «εθελοντικής» αποχώρησης του Μαρόκου. Τώρα, το Μαρόκο ζητάει από τον OHE να υποχρεώσει τους Ισπανούς να αποχωρήσουν. Επίσης, ο υπουργός Εξωτερικών του Μαρόκου, Μοχάμεντ Μπεναϊσά, χαρακτηρίζει το επεισόδιο «επιθετική ενέργεια εκ μέρους της Ισπανίας» και ο μαροκινός στρατός έχει ενισχύσει την παρουσία του κοντά στη Θέουτα και τη Μελίγια.
Πώς συνέβησαν όλ’ αυτά; H κατάληψη της νήσου από το Μαρόκο συνέπεσε με τους γαμήλιους εορτασμούς του βασιλιά Μοχάμεντ. Δεν ήταν όμως απλώς ένα γαμπριάτικο καπρίτσιο. Το μαροκινό υπουργείο Εξωτερικών επικαλείται την εξής περίεργη δικαιολογία: η κατάληψη, λέει, έγινε στο πλαίσιο της καταπολέμησης της λαθρομετανάστευσης και του λαθρεμπορίου και δεν είχε καμία σχέση με τις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις μεταξύ Ισπανίας και Βρετανίας για το Γιβραλτάρ.
Αυτό δεν στέκει και τόσο. Το Μαρόκο θεωρεί ότι η Θέουτα και η Μελίγια του ανήκουν και είναι επόμενο να ενοχλείται όταν η Ισπανία ζητάει από τη Βρετανία το Γιβραλτάρ επικαλούμενη το επιχείρημα της γεωγραφικής συνέχειας. Είναι επίσης λογικό να μην εντυπωσιάζεται ιδιαίτερα το Μαρόκο όταν η Ισπανία εκθέτει το αμφιλεγόμενης πειστικότητας επιχείρημα ότι η Θέουτα και η Μελίγια είναι ισπανικές εδώ και 500 χρόνια, ενώ το Γιβραλτάρ είναι βρετανικό εδώ και «μόλις» 290 χρόνια.
Μία ακόμη αντίφαση, σύμφωνα με την επιχειρηματολογία του Μαρόκου, είναι ότι η Ισπανία αρνείται τη διοργάνωση δημοψηφίσματος στο Γιβραλτάρ, αλλά ταυτόχρονα πιέζει για τη διενέργεια δημοψηφίσματος στην πρώην Ισπανική Σαχάρα (επειδή ξέρει πως θα αποβεί εις βάρος του Μαρόκου). Το Συμβούλιο Ασφαλείας του OHE θα συζητήσει το θέμα της Σαχάρας στα τέλη του μηνός.
Τον Οκτώβριο του 2001, το Μαρόκο απέσυρε τον πρέσβη του από την Ισπανία, ύστερα από διαφωνίες για το θέμα της Σαχάρας καθώς και για τα αλιευτικά δικαιώματα και τη μετανάστευση. Τώρα, η Ισπανία απέσυρε και τον δικό της πρέσβη από το Μαρόκο. Κανείς δεν επιθυμεί να κλιμακωθεί η κρίση. Οταν όμως βρισκόμαστε αντιμέτωποι με δύο εθνικισμούς, δεν μπορούμε ποτέ να είμαστε σίγουροι…
Τo status quo και η ευρωπαϊκή στάση
Μετά την επιχείρηση ανακατάληψης της Περεχίλ, η Ισπανία ανακοίνωσε με θριαμβευτικό τόνο ότι αποκαταστάθηκε το status quo. Το NATO συμφώνησε. Αντίθετα, το Μαρόκο και ο αραβικός σύνδεσμος ισχυρίστηκαν ότι η παρουσία των Ισπανών στη βραχονησίδα παραβίασε το status quo. Κλίνοντας μάλλον προς τη δεύτερη εκδοχή, η Ευρωπαϊκή Ενωση επικαλέστηκε κι αυτή το status quo, δηλώνοντας ότι «ήρθε η ώρα να αποκατασταθεί». Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή εκδοχή, αυτό που πρέπει να γίνει για να επανέλθει η νησίδα στο πρότερο καθεστώς είναι να μην υπάρχουν στο έδαφός της ούτε στρατιώτες ούτε σημαίες. Ετσι, η Ευρωπαϊκή Ενωση ακολούθησε τη μέση οδό: όταν το Μαρόκο κατέλαβε την Περεχίλ, του ζήτησε να απομακρυνθεί, ενώ τώρα που η νησίδα βρίσκεται στα χέρια της Ισπανίας, ζητάει επειγόντως την έναρξη διαλόγου για να εξευρεθεί διπλωματική λύση. Παρά την προτροπή της Μαδρίτης, οι Βρυξέλλες δεν εξέδωσαν ανακοίνωση με την οποία να επιδοκιμάζουν την επιχείρηση ανακατάληψης. H Ισπανία, που θα προτιμούσε να εισπράξει την πλήρη στήριξη της E.E., ισχυρίζεται ότι πίσω από την ευρωπαϊκή στάση κρύβεται η επιθυμία της Γαλλίας να μη δυσαρεστήσει το Μαρόκο, με το οποίο υπέγραψε πρόσφατα συμφωνίες εκμετάλλευσης πετρελαϊκών κοιτασμάτων. Υπενθυμίζεται ότι η Περεχίλ βρίσκεται σε απόσταση 200 μέτρων από τις μαροκινές ακτές, ενώ καμία από τις δύο χώρες δεν μπορεί να θεμελιώσει κυριαρχικά δικαιώματα με βάση διεθνείς συνθήκες, οι οποίες αγνοούν την ύπαρξή της.