Βασίλης Λαδάς: «H Πόλη και ο Μύθος». Αφηγήματα για την Πάτρα». Εκδόσεις ΔΕΠΑΠ Δήμου Πατρέων, 2002.
Εγινε μια ωραία μόδα, κάθε πόλη να παρουσιάζεται στο κοινό μέσα από τον μύθο της. Μέσα από τους συγγραφείς της, μέσα από τις αφηγήσεις ανθρώπων που την έζησαν και την περπάτησαν. O Βασίλης Λαδάς έγραψε και αυτός την ιστορία της δικής του πόλης, έτσι όπως αυτή προβάλλει μέσα από τις προσωπικές του αναμνήσεις και από τις καταγραφές επιφανών συγγραφέων.
Το βιβλίο για την Πάτρα, περιλαμβάνει τέσσερα κείμενα. Το πρώτο, με τίτλο «H Πόλη και ο Μύθος», παίζει ρόλο εισαγωγής. Το δεύτερο, με τίτλο «Τρεις συγγραφείς για την Πάτρα», αναφέρεται στα σχόλια του Φλομπέρ, του Καβάφη και του Γκίνσμπεργκ. Στο τρίτο μέρος, με τίτλο «Μια ιστορία της Βιβλιοθήκης Πατρών», μιλάει για την αγάπη του για τα βιβλία αλλά και για την αγάπη της γηραιάς βιβλιοθηκαρίου για τη βιβλιοθήκη και τα βιβλία. Τέλος το «Ενα κερί αρκεί», με αφορμή τη χριστουγεννιάτικη φωταψία της πόλης, βάζει επίλογο στο βιβλίο.
Μια πόλη πέρασμα από την Ανατολή στη Δύση και το αντίστροφο, είναι ίσως στοιχείο που χαρακτηρίζει τελεσίδικα την Πάτρα. Τα δύο κυρίαρχα στην περιγραφή βουνά της, η Παλιοβούνα και η Βαράσοβα, η θάλασσα και τα καράβια της, η εικόνα της πόλης στην πρόσοψη και το παρασκήνιο με τις φτωχογειτονιές πίσω, οι αστοί και οι μεροκαματιάρηδες, οι πλούσιοι και οι μετανάστες, είναι το πλαίσιο με τις αντιθέσεις μιας πόλης χωρίς μύθο. Ομως «για να γνωρίσεις μια πόλη που δεν έχει μύθο πρέπει να κατασκευάσεις εσύ τον μύθο», λέει ο Λαδάς, έχοντας αφορμή ή παράδειγμα τον Τζόυς και το Δουβλίνο, τον Παπαδιαμάντη και τη Σκιάθο, τον Σαίξπηρ και το γενέθλιό του Στράντφορντ ον Εϊβον, αλλά και τη Βερόνα της Ιουλιέτας του και γίνεται ο ίδιος η φωνή του μύθου που ανασύρει, μέσα από τις ξεχασμένες ιστορίες, χρονολογίες, παλιές καρτ-ποστάλ, κιτρινισμένες φωτογραφίες, παιδικές μνήμες, την Πάτρα. Τα σχόλια των τριών συγγραφέων, Φλομπέρ, Καβάφη και Γκίνσμπεργκ, μας θέτουν μπροστά στο ερώτημα: Τι ζητάει κανείς από μια πόλη; O Καβάφης λοιπόν, που φθάνει στην Πάτρα στις 28 Ιουλίου του 1901 και για τρεις μέρες περιηγήθηκε τα περί το ξενοδοχείο του, ζαχαροπλαστεία, Υψηλά Αλώνια, Πλατεία Γεωργίου και Ολγας, φαίνεται πως ζητάει τα «αριστοκρατικά» στέκια και γι’ αυτό «φαίνετι πως του αρέσει».
Το 1953 επισκέπτεται την Πάτρα ο Γκίνσμπεργκ, όπου έμεινε για λίγο, αφού περιηγήθηκε τους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας.
Ο Αμερικανός ποιητής θεωρεί πως η Πάτρα ήταν το ασχημότερο μέρος που είδε, «όχι γιατί έτσι ήταν αλλά γιατί έτσι ένιωσα», όπως έγραψε σ’ ένα περιοδικό με τον συμβολικό τίτλο «Ehpimero» και που ο Λαδάς διάβασε πολύ αργότερα. Ομως, η φράση «τίποτα δεν σάλευε στην πόλη, μόνο τα μάτια των μικρών παιδιών, όπως παντού», δείχνει ότι ο Γκίνσμπεργκ είχε εκτιμήσει σωστά το παιδικό βλέμμα. O Λαδάς, συγγραφέας τώρα, ήταν παιδί επτά χρονών τότε. Το απροσδόκητο είναι ότι τελικά, αργότερα, όταν πια ο Γκίνσμπεργκ δεν θυμόταν τίποτα, ούτε από την Πάτρα ούτε από το κείμενο, ούτε το εφήμερο περιοδικό, σε σχετική ερώτηση είπε το αφοπλιστικό «πως δεν θα μπορούσε ποτέ να γράψει πως μια πόλη είναι άσχημη, γιατί για όποιον ζει EKEI ΠΟΥ ΑΓΑΠΑ, H ΠΟΛΗ EINAI ΟΜΟΡΦΗ», αποκαθιστώντας συναισθηματικά την τάξη.
Εκατό χρόνια πριν, το 1851 και για πέντε μέρες, από 6 έως 11 Φεβρουαρίου, έμεινε στην Πάτρα ο Φλομπέρ, περαστικός και αυτός. O συγγραφέας επιζητούσε τις απολαύσεις, δεν τον ενδιέφεραν τα πρόσωπα, οι κοινωνιολογίες, το γαλλόφιλο κόμμα, το εμπόριο. Ενας αστός που αναζητούσε «το ρομαντισμό της Ανατολής και όχι τους τρόπους της Δύσης». Τελικά δεν περιηγήθηκε καθόλου την Πάτρα, την έκρινε ωστόσο αρνητικά.
Δεν ξέρω αν ο Βασίλης Λαδάς ανέσυρε στην επιφάνεια τους μύθους της Πάτρας ή της έφτιαξε καινούργιους. Εκείνο που έχει σημασία είναι ότι με την αφήγησή του κατάφερε να κάνει το βιβλίο του συναισθηματικό ταξίδι, αλλά και αφορμή για βαθύ προβληματισμό πάνω στα ανθρώπινα, που μπορεί να είναι περαστικά, όλα όμως επανέρχονται μεταμφιεσμένα, σαν μικρόβια, τα οποία, αφού έκαναν τον κύκλο τους, επανεμφανίστηκαν επικίνδυνα και πάλι. Κι ακόμα η διαπλοκή της ιστορικής πληροφορίας με τη φιλολογική και η σύνδεση της μιας τέχνης με την άλλη κάνουν μύθο την πραγματικότητα, του οποίου μέρη γινόμαστε κι εμείς με τη σειρά μας, όπως ίσως η μυθική εκείνη καρτ ποστάλ του 1953, στην οποία θα εικονιζόταν ο Καβάφης ή ο ίδιος ο Λαδάς που φαντάζεται πως, ναι, τον είδε τον Γκίνσμπεργκ να πίνει μπίρα στου Δρούβα.