Raid Sabah – Der Tod ist ein Geschenk («O θάνατος είναι ένα δώρο») – εκδ. Droemer
Μέσα στο σκοτάδι της νύχτας, δύο άντρες, ο ένας απ’ αυτούς μασκοφορεμένος, συναντώνται σ’ ένα άδειο κτίριο στο παλαιστινιακό στρατόπεδο της Δυτικής οχθης κοντά στην Τζενίν. Στο φως μιας δύσοσμης λάμπας πετρελαίου, κάθονται κι αρχίζουν να κουβεντιάζουν. O μασκοφορεμένος άντρας είναι ένας επίδοξος αυτόχειρας βομβιστής, αλλά ο σκοπός αυτής της μυστικής συνάντησης δεν είναι ο σχεδιασμός κάποιας επίθεσης στις ισραηλινές δυνάμεις που περιπολούν στο στρατόπεδο. Βρίσκεται εδώ για να αφηγηθεί τη ζωή του.
Κατανόηση των κινήτρων
Επί πέντε συνεχείς νύχτες τον περασμένο Μάρτιο, ο γεννημένος στη Γερμανία Παλαιστίνιος δημοσιογράφος και κινηματογραφιστής Ραΐντ Σαμπάχ έπαιρνε συνέντευξη από τον μασκοφορεμένο άντρα, έναν 29χρονο τον οποίο αποκαλεί Σαΐντ. Και στο βιβλίο του Der Tod ist eiGeschenk («O θάνατος είναι ένα δώρο», εκδ. Droemer), ο Σαμπάχ προσφέρει μια σπάνια ευκαιρία να κατανοήσουμε τι συμβαίνει στο μυαλό ενός αυτόχειρα βομβιστή. «Ηθελα να περιγράψω την κατάσταση των Παλαιστινίων», λέει ο Σαμπάχ, «και να δώσω τη δυνατότητα στον αναγνώστη να κατανοήσει -όχι όμως και να εγκρίνει- τα κίνητρα ενός προσώπου όπως ο Σαΐντ».
Δεν πρέπει να περιμένει κανείς από αυτό το βιβλίο μια ισορροπημένη αναφορά στην ισραηλινοπαλαιστινιακή διαμάχη. O Ραΐντ Σαμπάχ, ο οποίος απέκτησε πρόσβαση στον επίδοξο αυτόχειρα βομβιστή μέσω της εξτρεμιστικής ομάδας «Ισλαμική Τζιχάντ», δεν προσπαθεί να κρύψει τη συμπάθειά του για τους στόχους της, αν και διαφωνεί με την τακτική της.
Σε πρώτο πρόσωπο
Το βιβλίο του «O θάνατος είναι ένα δώρο» είναι γραμμένο ως αφήγηση του Σαΐντ σε πρώτο πρόσωπο και τον περιγράφει σαν πρωταγωνιστή αρχαιοελληνικής τραγωδίας, που ωθείται στην αναπόδραστη καταστροφή από δυνάμεις πέρα από τον έλεγχό του. O Σαμπάχ δεν προσπάθησε να επιβεβαιώσει τις λεπτομέρειες της ιστορίας που αφηγείται ο Σαΐντ. Οπως είπε, δεν του πέρασε από το μυαλό να αμφισβητήσει τα λεγόμενά του. Εκείνο που ήθελε ήταν να δείξει «πώς ένας άνθρωπος μπορεί να οδηγηθεί να σκοτώνει αθώους ανθρώπους που ούτε καν γνωρίζει».
Τα πρώτα επτά χρόνια της ζωής του Σαΐντ ήταν ήσυχα, μεγάλωσε στον ελαιώνα του πατέρα του στο χωριό Μπεΐτ Ιζά, κοντά στη Ραμάλα. Επειτα, όπως λέει στο βιβλίο, όλα άλλαξαν.
Συλλήψεις – βασανιστήρια
Το 1981 οι Ισραηλινοί έβγαλαν έξω την οικογένειά του και ισοπέδωσαν το σπίτι με μπουλντόζες, για να αδειάσουν την περιοχή ώστε να δημιουργηθεί ένας εβραϊκός οικισμός. «Για πρώτη φορά στη ζωή μου ένιωσα έναν τρομακτικό θυμό», λέει ο Σαΐντ. «Το μίσος γεννήθηκε μέσα μου, ένα ακραίο μίσος για οτιδήποτε ισραηλίτικο».
Ο Σαΐντ συνεχίζει αφηγούμενος δύο δεκαετίες επεισοδίων ταπείνωσης και βαναυσότητας. H στρατιωτική αστυνομία συνέλαβε και βασάνισε τον πατέρα του και τον θείο του. Τελικά συνέλαβαν και τον Σαΐντ, ο οποίος στα 16 του είχε ενταχθεί στις γραμμές των νεαρών εξεγερμένων της Ιντιφάντα. H μητέρα του, προσπαθώντας να εμποδίσει τον μικρότερο αδελφό του, τον Φαρίντ, να ρίχνει πέτρες στα τανκς των Ισραηλινών, χτυπήθηκε από σφαίρα στο μέτωπο και πέθανε.
Ο Σαΐντ έμεινε τέσσερα χρόνια στη φυλακή και όταν απολύθηκε άρχισε να κερδίζει τα προς το ζην δουλεύοντας σε ξυλουργείο. Ονειρευόταν μια καλύτερη ζωή στο μέλλον, οικογένεια και παιδιά. «H ελευθερία που μου χαμογέλασε τη μέρα της αποφυλάκισής μου ήταν μια τόνωση για τη θέλησή μου για ζωή και τις φιλοδοξίες μου». Ομως, το 1997, λέει, το μινιμπάς που τον μετέφερε στη δουλειά του στη Χάιφα, δέχτηκε επίθεση από Ισραηλινούς στρατιώτες? ο ίδιος χτυπήθηκε από σφαίρες στα πόδια και τραυματίστηκε άσχημα. «Μας έχουν στερήσει το δικαίωμα να ζήσουμε μια ομαλή ζωή», λέει. «Το όνειρό μας για ένα κυρίαρχο κράτος αποδείχθηκε χίμαιρα».
Αποφασισμένος να μη συνεχίσει έτσι, ο Σαΐντ πήγε και εντάχθηκε σε ένα τοπικό παράρτημα της Ισλαμικής Τζιχάντ και δήλωσε ότι ήθελε να γίνει «σαχίντ», δηλαδή αυτόχειρας βομβιστής. «Δεν έχουμε τίποτα, ούτε οχήματα ούτε τανκς και πολύ λιγότερο αεροπλάνα, με τα οποία να πολεμήσουμε εναντίον του ισραηλινού στρατού για ένα κυρίαρχο παλαιστινιακό κράτος», λέει. «Εχουμε μόνο το σώμα μας. Αυτό είναι το μόνο μας όπλο».
Ο ίδιος φόβος
Παρ’ όλο που είχε επίγνωση ότι ο θάνατός του μόνο δεν θα άλλαζε τίποτα, ο Σαΐντ λέει πως ήλπιζε να κάνει τον εχθρό να βιώσει τον τρόμο που είχε ζήσει ο ίδιος όλη του τη ζωή. «Ανάμεσά τους υπάρχει τώρα ο ίδιος φόβος που αισθάνονται οι μητέρες μας για τα παιδιά τους και τους άντρες τους».
Τελικά, ο Σαΐντ δεν πήρε ποτέ τη διαταγή να πυροδοτήσει τη ζώνη με τα εκρηκτικά. Στις 2 Απριλίου, λίγες ημέρες μετά την τελευταία συνέντευξή του με τον Σαμπάχ, σκοτώθηκε σε μιαν ανταλλαγή πυροβολισμών με Ισραηλινούς στρατιώτες που είχαν κάνει επιδρομή στο προσφυγικό στρατόπεδο της Τζενίν. O Σαμπάχ, που έμαθε για τον θάνατο του Σαΐντ τρεις μήνες αργότερα, δεν πιστεύει ότι ο νεαρός Παλαιστίνιος λυπήθηκε πολύ που έφυγε από τη ζωή. Θυμάται τα τελευταία λόγια που του είπε ο Σαΐντ καθώς έβγαιναν από το άδειο κτίριο: «Οπως η ζωή, έτσι κι ο θάνατος είναι ένα δώρο».
Εκκληση για ειρήνη
Παρ’ όλο που έχει να κάνει με τον τρόμο και τον θάνατο, το βιβλίο του Ραΐντ Σαμπάχ αποτελεί μια έκκληση για ειρήνη. Πιστεύει ότι υπάρχει ακόμα ελπίδα να βρεθεί λύση στο παλαιστινιακό ζήτημα. «H λύση στο πρόβλημα υπάρχει – είναι η δημιουργία δύο ανεξάρτητων κρατών», λέει, «και υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι και στις δύο πλευρές που έχουν σιχαθεί πραγματικά τον πόλεμο και την αιματοχυσία». Για την πλειονότητα, πράγματι, η ζωή είναι καλύτερο δώρο από τον θάνατο.