Απόλυτα συνειδητοποιημένοι, όσον αφορά το λειτούργημά τους, με ανθρώπινο πρόσωπο και άρτια εκπαίδευση που θα γίνεται κοντά στους ασθενείς, είναι η εικόνα που οραματίζεται το υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης για τους νοσηλευτές του αύριο. Στο πλαίσιο αυτό εξετάζεται το ενδεχόμενο επανίδρυσης και επαναλειτουργίας των ξακουστών Σχολών Αδελφών Νοσοκόμων των νοσοκομείων Ερυθρός Σταυρός και Ευαγγελισμός, αλλά και της Σχολής Μαιών στο νοσοκομείο «Ελενα». Για την υλοποίηση αυτού του «μικρού οράματος», όπως το χαρακτηρίζουν στελέχη του υπουργείου Υγείας, θα πρέπει να διευκρινιστεί το πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος που θα ακολουθήσουν αυτές οι σχολές (π.χ. να είναι πανεπιστημιακού επιπέδου), ο τρόπος εισαγωγής των φοιτητών, αλλά και το θέμα της ισοτιμίας του πτυχίου των σχολών αυτών με των πτυχίων των AEI. Σύμφωνα με πληροφορίες, η ηγεσία του υπουργείου Υγείας έχει συζητήσει την πρόθεσή του αυτή με το υπουργείο Παιδείας και η ανταπόκριση ήταν θετική. Το όλο θέμα θα μπει στην ατζέντα των πολιτικών ηγεσιών των εμπλεκόμενων υπουργείων, από το ερχόμενο φθινόπωρο, αφότου θα έχει συσταθεί και ο επαγγελματικός φορέας του κλάδου των νοσηλευτών, όπως προβλέπει νομοσχέδιο που αναμένεται να είναι έτοιμο εντός του Μαΐου.
Το ιστορικό της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης νοσηλευτικού προσωπικού στην Ελλάδα ξεκινά το 1924, όταν ιδρύεται η Ανωτέρα Σχολή Νοσοκόμων Αδελφών με τριετές πρόγραμμα σπουδών, πρώτη στην Ελλάδα, και μία από τις πρώτες σχολές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ευρώπη. Από τη σχολή αυτή προέκυψαν και τα πρώτα στελέχη που ξεκίνησαν το 1930 τη λειτουργία της σχολής τριετούς φοίτησης στο νοσοκομείο Ευαγγελισμός, αλλά και άλλων σχολών (Θεσσαλονίκης, ΠΙΚΠΑ, Παμμακάριστος, Αγία Σοφία κ.ά.). Σημειώνεται ότι στον Ευαγγελισμό λειτουργούσε σχολή 2ετούς εκπαίδευσης από τα τέλη του 18ου αιώνα. Αυτό το καθεστώς διατηρήθηκε έως το 1984 οπότε και άλλαξε το σύστημα της εκπαίδευσης του νοσηλευτικού προσωπικού.
Ανομοιογένεια σπουδών
Οπως τόνισε στην «K» η πρόεδρος του Εθνικού Συνδέσμου Νοσηλευτών Ελλάδας, κ. Ελισάβετ Χαραλαμπίδου, η εκπαίδευση στον τομέα της νοσηλευτικής σήμερα είναι πολλών ταχυτήτων και χαρακτηρίζεται από ανομοιογένεια. H εκπαίδευση χωρίζεται σε τριτοβάθμια και δευτεροβάθμια. H τριτοβάθμια γίνεται σε επίπεδο AEI και TEI. Από το 1980 λειτουργεί Τμήμα Νοσηλευτικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, που παρέχει και μεταπτυχιακά προγράμματα. Παράλληλα, υπάρχουν οκτώ TEI, τετραετούς φοίτησης (δύο στην Αθήνα και από ένα σε Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα, Λάρισα, Λαμία, Ηράκλειο και Πάτρα), από τα οποία υπολογίζεται ότι αποφοιτούν κάθε χρόνο περίπου 1.000-1.500 νοσηλευτές.
Οι απόφοιτοι των σχολών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αποκτούν τον τίτλο του νοσηλευτή, σε αντίθεση με τους αποφοίτους της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που χαρακτηρίζονται ως «βοηθοί νοσηλευτές». H δευτεροβάθμια εκπαίδευση στον τομέα της νοσηλευτικής παρέχεται από τα TEE α΄ κύκλου, που λειτουργούν στα νοσοκομεία υπό την εποπτεία του υπουργείου Υγείας, και τα TEE β΄ κύκλου, που τελούν υπό την αιγίδα του υπουργείου Παιδείας. Τον τίτλο του βοηθού νοσηλευτή λαμβάνουν επίσης όσοι φοιτήσουν σε κρατικά ΙΕΚ.
Επίσης, στο πλαίσιο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού λειτουργεί ιδιωτική σχολή νοσηλευτών, με εκπαιδευτικό πρόγραμμα αντίστοιχο των TEI, ωστόσο οι απόφοιτοί της δεν μπορούν να λάβουν άδεια εξάσκησης επαγγέλματος καθώς το νομικό πλαίσιο ορίζει ότι άδεια χορηγείται μόνο στους απόφοιτους κρατικών σχολών. Ετσι, οι απόφοιτοι της σχολής αυτής απασχολούνται μόνο στις υπηρεσίες του ΕΕΣ. Επιπλέον, στο νοσοκομείο Ερυθρός Σταυρός λειτουργεί TEE α΄ κύκλου, όπως συμβαίνει και στον Ευαγγελισμό.
Τα πρώτα χρόνια μετά το 1984, που καταργήθηκαν οι σχολές των νοσοκομείων και την εκπαίδευση των νοσηλευτών ανέλαβαν τα τριτοβάθμια Ιδρύματα, προκλήθηκε μία μικρή «κρίση», η οποία αποτυπώθηκε στον χαμηλό αριθμό των ατόμων που αποφοιτούσαν από τις σχολές. H κ. Χαραλαμπίδου διευκρινίζει ότι «οι σπουδαστές των παλιών Σχολών Αδελφών-Νοσοκόμων, ήξεραν γιατί διάλεξαν το συγκεκριμένο αντικείμενο. Με τη δημιουργία των TEI, πολλοί από τους φοιτητές που εισήχθησαν στις σχολές αυτές δεν γνώριζαν καν τον όρο νοσηλευτής. Αυτό σιγά-σιγά άλλαξε και πλέον ο βαθμός συνειδητοποίησής τους είναι υψηλός. Δεν συνέβη όμως το ίδιο και με τα AEI, καθώς σε αυτά εισήχθησαν κυρίως νέοι που ήθελαν να μπουν στην Ιατρική Σχολή, αλλά δεν τα κατάφεραν. Ετσι, μόλις το 10% των φοιτητών νοσηλευτικής στα AEI θέλει να ακολουθήσει το επάγγελμα αυτό».
Κενές οι θέσεις
Αυτή τη στιγμή στο ΕΣΥ εργάζονται περίπου 15.500 νοσηλευτές και περισσότεροι από 16.000 «βοηθοί νοσηλευτές», ενώ υπολογίζεται ότι στον ιδιωτικό τομέα απασχολούνται περίπου 2.000 νοσηλευτές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. «Εάν προκηρύσσονταν σήμερα 5.000-6.000 θέσεις νοσηλευτικού προσωπικού», επισημαίνει η κ. Χαραλαμπίδου, «δεν πιστεύω ότι θα μπορούσαν να καλυφθούν από αποφοίτους των σχολών νοσηλευτικής της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. H γενική πρόταση του Εθνικού Συνδέσμου Νοσηλευτών Ελλάδας, είναι να καταργηθεί σταδιακά η δευτεροβάθμια εκπαίδευση των νοσηλευτών. Στους βοηθούς νοσηλευτές, που είναι απόφοιτοι Λυκείου, θα πρέπει να δοθεί η δυνατότητα να ανέβουν βαθμίδα. Ετσι, όταν θα αναφερόμαστε σε νοσηλευτή/τρια θα ξέρουμε ακριβώς για ποιον επαγγελματία μιλάμε». Σημειώνεται ότι στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης η εκπαίδευση των νοσηλευτών γίνεται σε πανεπιστημιακό επίπεδο. Είναι ενδεικτικό ότι η Πολωνία και η Τουρκία έχουν ξεκινήσει πανεπιστημιακά προγράμματα για νοσηλευτές και αναμένεται σε πέντε χρόνια να «κατακλύσουν» την ευρωπαϊκή αγορά εργασίας.
Σχέδιο Νόμου για τη σύσταση ειδικού φορέα ελέγχου
Τις προσεχείς ημέρες αναμένεται να παρουσιαστεί σχέδιο νόμου του υπουργείου Υγείας, που θα αφορά στη σύσταση ενός φορέα ελέγχου άσκησης του επαγγέλματος του νοσηλευτή/τριας στα πρότυπα του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου, με πιθανή επωνυμία «Ενωση Νοσηλευτών Ελλάδος». Ηδη, ο Εθνικός Σύνδεσμος Νοσηλευτών Ελλάδας και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων σε Δημόσια Νοσοκομεία, έχουν καταθέσει στο υπουργείο τις προτάσεις τους. Θα είναι ΝΠΔΔ, θα είναι υποχρεωτική η εγγραφή όλων των νοσηλευτών μετά την αποφοίτησή τους και την απόκτηση της άδειας εξάσκησης επαγγέλματος, ενώ θα τηρείται μητρώο όλων των εργαζομένων νοσηλευτών στο ΕΣΥ, των απασχολούμενων στον ιδιωτικό τομέα και των ανέργων. Στο πλαίσιο της Ενωσης θα συσταθεί και πειθαρχικό συμβούλιο, ενώ η Ενωση θα έχει το δικαίωμα να παρεμβαίνει σε θέματα που αφορούν στη χορήγηση άδειας άσκησης επαγγέλματος. Θα έχει την ευθύνη ανάπτυξης πρωτοκόλλων φροντίδας υγείας, ενώ θα καταρτίζει προγράμματα διά βίου εκπαίδευσης των νοσηλευτών. Τέλος, θα αξιολογεί την ποιότητα των υπηρεσιών των νοσηλευτών και θα προτείνει βελτιώσεις.