«Καταπιάστηκα με τους «Αχαρνής» έπειτα από παραγγελία του Θεάτρου Τέχνης, μεταφράζοντας, με δική μου πρωτοβουλία όμως, ό,τι ήταν να μελοποιήσω, όχι από φιλοδοξία, αλλά δεν μπορώ να γράφω μουσική χωρίς να γράφω και τα λόγια, είναι η φύση της εργασίας μου», εξηγεί στο εξώφυλλο του δίσκου που κυκλοφόρησε το 1977 ο Διονύσης Σαββόπουλος. Είναι αλήθεια ότι η δουλειά του εκείνη δεν ευτύχησε να ανέβει στο θέατρο του Κουν. Τον χειμώνα όμως του 1976-77 την παρουσίασε στην Πλάκα, «με αλλαγμένη την αρμονία και τα όργανα και με πρόσθετα αφηγηματικά μέρη και σχόλια, όλ’ αυτά μαζί με τα σκίτσα του Αλέξη Κυριτσόπουλου σαν ένα νούμερο για μπουάτ να πούμε».
Σχεδόν 30 χρόνια έπειτα από εκείνη τη συγκινητική παρουσίαση, οι Σαββοπουλικοί «Αχαρνής» ανεβαίνουν ολόκληροι με σκηνικό του Αλέκου Φασιανού αυτή τη φορά, αρχίζοντας από το Κέντρο Τεχνών Χαλανδρίου στις 26 και 27 του μηνός και ύστερα σε διάφορες πόλεις της χώρας το καλοκαίρι (μεταξύ αυτών οι Δελφοί, το Σάνι Χαλκιδικής κ.α.).
Τι σήμαινε όμως αυτό το έργο για το ελληνικό τραγούδι; Ηταν το αποκορύφωμα των ελπίδων του τραγουδιού της εποχής, τότε που η συγκίνηση, η τόλμη, η αμφισβήτηση και η αναζήτηση ήταν ζητούμενο, κι όχι ο εφησυχασμός όπως σήμερα. Μια υπέροχη γιορτή, σφραγισμένη από αλλεπάλληλες ανατροπές, κέφι, χιούμορ, νεανική ένταση. Ενα θεατρικό δρώμενο γεμάτο από πολυφωνίες αλλά κυρίως από μια τολμηρή ενορχήστρωση η οποία περιλαμβάνει από το βυζαντινό μέλος και το παραδοσιακό τραγούδι, μαζί τον Μάνο Χατζιδάκι, έως το λαϊκό και τις κλασικίζουσες στιγμές.
Στην EXPO 2005
«Θα παρουσιάσουμε τους «Αχαρνής» όπως ακούγονται στον δίσκο. Ισως, μάλιστα, είναι σε διάρκεια και κάπως μεγαλύτεροι διότι ακόμη και στον δίσκο είχαμε περικοπές. Θα παίξουμε αυτό που παρουσιάσαμε το 1976 στο «Ρήγα». Γύρω στα 50 λεπτά, με νέους κανταδόρους τώρα πια. Θα παίξουμε όμως και κομμάτια από τον «Πλούτο» που σκηνοθέτησε το 1985 για το Εθνικό Θέατρο ο Ρονκόνι. Οχι όλη τη μουσική αλλά αποσπάσματα», λέει ο Διονύσης Σαββόπουλος στην «K», ο οποίος σε λίγες ημέρες θα βρεθεί στην Ιαπωνία για να εκπροσωπήσει τη χώρα μας στην EXPO 2005 με την Ελευθερία Αρβανιτάκη και τον Γιάννη Κότσιρα. Εκεί μάλιστα (20/5), θα δώσει μια μικρή γεύση από τους «Αχαρνής» του, χορογραφημένους από τη Σοφία Σπυράτου.
«Τραγούδια για νέους κανταδόρους» όπως τα χαρακτήρισε ο ίδιος, ένα θεατρικό έργο διασκευασμένο σε μουσικό, με εξαιρετικούς στίχους και διαλόγους, ανατροπές, γεμάτο τόλμη για όσους τα αγαπήσαμε, και πολιτικές αναφορές «κάτω οι διαλεκτικές των τεχνικών της εξουσίας» ή όπως ακούγεται από τον χορό: «χαφιέδες και πρεζάκηδες και ταξικά κοθώνια/δεν θα αλαφιάζουνε με τις πολιτικές τους./Ρούχα καθαρά θα βάλει και θα τρώσει το πορτοκάλι./Το τραγούδι θα γυρίσει και η λάσπη θα μιλήσει».
«Τολμώ να πιστεύω πως ο Σαββόπουλος είναι ο πρώτος Ελληνας καλλιτέχνης που ανιχνεύει με ορθάνοιχτα μάτια τον χώρο ενός θρησκευτικού αναρχισμού. O Δικαιόπολίς του είναι πιο κοντά στους «διά Χριστόν σαλούς» της ανατολικής ορθοδοξίας και στη μίμησή τους από τον Καζαντζάκη στην Εφεντίνα Καβαλίνα του «Καπετάν Μιχάλη», παρά στον εγκεφαλικό Ζορμπά», γράφει ο K. Γεωργουσόπουλος στις 27/4/77.
H λογοκρισία των κομμάτων
Ποιος δεν θυμάται τις ειρωνικές αναφορές του Δικαιόπολι: «Δώστε μου τίποτε κουρέλια να ντυθώ. Απ’ τα κρεμαστάρια τα ρούχα σου». Κι εκείνη την τραγική μελωδία «με το σουγιά στο κόκκαλο και το λουρί στο σβέρκο» και για μπαστούνι «μια βέργα λυγαριά, μια ρίζα δεντρολίβανο»… και κανένα «καπνισμένο τσουκάλι»…
«Πρόβλημα δεν είχαμε τόσο με τη λογοκρισία του υπουργείου αλλά με τη λογοκρισία που υπήρχε εκείνη την εποχή άτυπα μέσα στις κομματικές νεολαίες. Ενα αριστερό κατεστημένο το οποίο δεν ήθελε σατιρικούς υπαινιγμούς εις βάρος του Ρίτσου ή του Μίκη, αν και οι ειρωνείες δεν εστρέφοντο εναντίον αυτών, αλλά σε ορισμένα στερεότυπα που κυκλοφορούσαν τότε και είχαν σχέση με στίχους τους», λέει 30 χρόνια μετά ο Δ. Σαββόπουλος.