Με τις πρώτες εμφανίσεις της στο θέατρο και στον κινηματογράφο, τη δεκαετία του ’50, προκάλεσε ενθουσιασμό στους κριτικούς. «Γεννήθηκε μια μεγάλη ηθοποιός για όλες τις εποχές», είχαν γράψει. Ο χαρακτηρισμός ισχύει και σήμερα για τη Βανέσα Ρεντγκρέιβ: αρκεί να τη δει κανείς να ερμηνεύει την εξόριστη απόγονο μιας δυναστείας Ρώσων ευγενών, στη Σαγκάη του 1936, στην «Λευκή κόμησσα» του Τζέιμς Αϊβορι, που θα αρχίσει σύντομα να προβάλλεται στην Ελλάδα και θα περιλαμβάνεται στο επίσημο πρόγραμμα του Φεστιβάλ του Βερολίνου. Η Βανέσα Ρεντγκρέιβ δεν έχει αλλάξει, εξακολουθεί να είναι, όπως λέει η ίδια, «μια γυναίκα με έμφυτο πάθος για δικαιοσύνη» έτοιμη να δώσει μάχη για κάθε υπόθεση στην οποία πιστεύει. «Είναι ικανή, βγαίνοντας από το θέατρο, να πάει κατευθείαν σε πορεία διαμαρτυρίας που γίνεται στο Λονδίνο, διακινδυνεύοντας να συλληφθεί», λέει γι’ αυτήν η φίλη της Τζούντι Ντεντς, άλλη μία από τις μεγάλες ηθοποιούς του βρετανικού θεάτρου και κινηματογράφου.
Ζωή με εξεγέρσεις
«Μεγάλωσα στους κόλπους μιας οικογένειας, αυτής των Ρεντγκρέιβ, όπου ο σοσιαλισμός ήταν θρησκεία, τρόπος ζωής στην καθημερινότητα, μια αξία ενάντια σε κάθε είδους ρατσισμό και βία». Η αυτοβιογραφία της, που μόλις κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ μετά την έκδοσή της στη Βρετανία, γίνεται ανάρπαστη. Μιλάει με πάθος και ευθύτητα για όλα, φτάνοντας ώς τη σημερινή εποχή, και περιγράφει μεταξύ άλλων την αγωνιστική της δράση για την ειρήνη. «Ποτέ δεν παρακινήθηκα από αντισημιτισμό», λέει αναφερόμενη στις κατηγορίες που της είχαν προσάψει επειδή έχει υποστηρίξει ενεργά τους Παλαιστινίους, πρωτοβουλία που της κόστισε τον μακρόχρονο αποκλεισμό της από τις κινηματογραφικές παραγωγές του Χόλιγουντ.
Αν στη ζωή της φαίνεται να «συνωστίζονται» εξεγέρσεις, επαναστάσεις και ιδεολογικές αναζητήσεις που διατρέχουν πολλές γενιές, στην καριέρα της αυτό εκφράζεται επίσης με έντονο τρόπο: από το ρόλο της αντιναζίστριας στην «Τζούλια», που της χάρισε ένα Οσκαρ, έως το ρόλο της ηλικιωμένης θείας (της κόρης της, Νατάσας Ρίτσαρντσον) στην «Λευκή Κόμησσα». «Αγάπησα πολύ το σενάριο του Καζούο Ισιγκούρο, οι ιστορικές σελίδες του διασχίζουν εποχές και γενιές, όπως έχει γίνει και στη ζωή μου, με τους σταθμούς της στον αγώνα για τον πυρηνικό αφοπλισμό, ενάντια στο απαρτχάιντ, ενάντια στον πόλεμο στο Βιετνάμ, για την ελευθερία των εβραίων της Σοβιετικής Ενωσης, για την ανεξαρτησία της Βόρειας Ιρλανδίας, για να εμποδιστούν οι γενοκτονίες στην Ανατολική Ευρώπη, υπέρ της Unicef… Η Σαγκάη στο φιλμ του Αϊβορι είναι ένα διεθνές σταυροδρόμι, την παραμονή της ιαπωνικής εισβολής, αντανακλά το χάος και την αίσθηση της επερχόμενης τραγωδίας, τους χαμένους ιδεαλισμούς που θυμίζουν τη σημερινή εποχή».
Η δυναστεία Ρεντγκρέιβ συναντιέται με ένα επιφανές μέλος μιας άλλης αγγλικής καλλιτεχνικής δυναστείας, τον Ρέιφ Φάινς, σ’ αυτή την ταινία που την παραγωγή της υπέγραψε ο Ισμαήλ Μέρτσαντ λίγο πριν πεθάνει. Είναι το τελευταίο φιλμ της θρυλικής δυάδας Αϊβορι – Μέρτσαντ, που σφράγισε την τελευταία εικοσιπενταετία της ιστορίας του κινηματογράφου. Ο Αϊβορι είχε συνεργαστεί για πρώτη φορά με τη Βανέσα Ρεντγκρέιβ το 1984, στους «Βοστωνέζους», όπου η Αγγλίδα ηθοποιός έδωσε μια εξαιρετική ερμηνεία της μεσήλικης φεμινίστριας στο πλευρό του Κρίστοφερ Ριβ. Θυμάται με αγάπη τον αδικοχαμένο Αμερικανό ηθοποιό: «Ο Κρίστοφερ ήταν ένα παλικάρι με μεγάλη γενναιοδωρία και ανθρωπιά. Την εποχή εκείνη οι κόρες μου, η Τζόελι και η Νατάσα, ήταν πολύ μικρές και έρχονταν να με βρουν στα παρασκήνια ή στα γυρίσματα σαν δυο ξανθές πεταλουδίτσες. Τελικά κατάφερα να παίξω μαζί με την Τζόελι στο θέατρο και τώρα είμαι ευτυχής που βρέθηκα στο σετ μαζί με την Νατάσα». Ο πατέρας των κοριτσιών, ο σπουδαίος σκηνοθέτης Τόνι Ρίτσαρντσον («Γεύση από μέλι», «Τομ Τζόουνς», «Εύθραυστη ισορροπία») πέθανε από έιτζ στο Λος Αντζελες, με όλη την οικογένεια συγκεντρωμένη γύρω του και τις κόρες του να του κρατούν το χέρι.
Πέντε γενιές θεατρανθρώπων
Σήμερα, η Νατάσα, παντρεμένη με τον ηθοποιό Λίαμ Νίσον, έχει ήδη δημιουργήσει μια αξιόλογη καριέρα και θεωρείται μία από τις καλύτερες ηθοποιούς της γενιάς της. Στην «Λευκή κόμησσα» παίζει και η Λιν Ρεντγκρέιβ, αδελφή της Βανέσας. Η Λιν έδωσε τον προσωπικό της αγώνα με τον καρκίνο και το βιβλίο της, όπου αφηγείται εν είδει ημερολογίου την μάχη της με την αρρώστια, έγινε μπεστ σέλερ στις ΗΠΑ. Οπως λέει η Βανέσα: «Είμαι υπερήφανη που ανήκω σε μια οικογένεια με πέντε γενιές θεατρανθρώπων. Η Τζέμα Ρεντγκρέιβ, η κόρη του αδελφού μου, του Κόριν, είναι το τελευταίο μας απόκτημα. Και πολύ συχνά συμμετέχουμε οικογενειακώς σε πολιτικές κινητοποιήσεις για διάφορους σκοπούς, αν και δεν υπάρχει πάντα πολιτική συμφωνία. Παράδειγμα, ο πατέρας μου, ο σερ Μάικλ Ρεντγκρέιβ, σοσιαλιστής από κούνια, με τον οποίο διαφώνησα όταν αποκήρυξε τον κομμουνισμό επειδή, όπως είπε, «δεν προσφέρει πραγματικές απαντήσεις στα αιτήματα των φτωχών»».
Στα 67 της χρόνια, τα μάτια της έχουν το ίδιο ζωηρό γαλανό χρώμα όπως τον καιρό που τριγύριζε ανέμελη στα περίχωρα της Ρώμης με τον αγαπημένο της Φράνκο Νέρο (σήμερα, ο Ιταλός ηθοποιός είναι ο καλύτερός της φίλος και πρόσφατα έπαιξε στην ταινία που γύρισε για τη διπλωματική του εργασία ο γιος τους, Κάρλο Γκαμπριέλ). «Ημουν ικανή», αφηγείται, «να περνάω μέσα σε μια μέρα από τον Σαίξπηρ στα γυρίσματα ταινίας του τρισχαριτωμένου Τίντο Μπρας, από τον Κάρελ Ράις στον Κεν Ράσελ, χωρίς να ξεχνάμε τον Αντονιόνι, που με διάλεξε να παίξω στο Blow-up παρά το αταίριαστο ύψος μου -1,80- τον καιρό που ακόμα ονειρευόμουνα να γίνω μπαλαρίνα». Δεν είναι καθόλου σνομπ στις κινηματογραφικές προτιμήσεις της: «Μ’ αρέσουν οι δημοφιλείς κομεντί, όπως «Ο γαμπρός της συμφοράς» με τη Στρέιζαντ και τον Ντε Νίρο. Ωστόσο, βρίσκω πολύ άθλια τα ριάλιτι σόου και είμαι έτοιμη να δώσω άλλη μια μάχη για να τα αντικαταστήσει η βρετανική τηλεόραση με τα υπέροχα ντοκιμαντέρ που τόσοι νέοι σκηνοθέτες γυρίζουν σήμερα».