Η είδηση ξάφνιασε ευχάριστα όλους εκείνους που σέβονται την ιστορία του ελληνικού τραγουδιού και δεν εννοούν να ενδώσουν στη σύγχρονη ελαφρότητά του. Η κήρυξη του εργοστασίου της Κολούμπια στη Ριζούπολη (σημερινό Περισσό), σε διατηρητέο μνημείο, στην ουσία ανοίγει τον δρόμο για τη δημιουργία ενός μουσείου αφιερωμένου στην ελληνική δισκογραφία, φιλοδοξία άλλωστε και του Μάκη Μάτσα. Ενα αρχείο ίσως ηχογραφημάτων όπου θα παρουσιάζεται όλη η θρυλική ιστορία του ελληνικού τραγουδιού και των ανθρώπων που το σφράγισαν με ιστορικές ηχογραφήσεις όπως ο Βαμβακάρης, ο Τσιτσάνης, ο Θεοδωράκης, ο Χατζιδάκις, ο Ξαρχάκος, ο Πάνου, ο Καζαντζίδης και τόσοι άλλοι.
Η υπόθεση του εργοστασίου της Λεωφόρου Ηρακλείου 127 απασχόλησε προχθές το Συμβούλιο Νεότερων Μνημείων, το οποίο γνωμοδότησε θετικά για την κήρυξη του παλαιότερου από τα οκτώ κτίσματα που σώζονται στο 12,5 στρεμμάτων κτήμα. Τα υπόλοιπα θα κατεδαφιστούν γιατί δημιουργήθηκαν μετά το 1950, ενώ εκτός από το κτίριο Α (έκτασης 1.000 τ.μ.), διατηρητέο χαρακτηρίστηκε και το πρόπυλο με τον τίτλο της εταιρείας. Από το συνολικό κτήμα, το 50% έχει περιέλθει στον δήμο, ενώ το υπόλοιπο αγοράστηκε από τον Μάκη Μάτσα το 1999 – 2000.
Μουσείο και πολυχώρος
Το εργοστάσιο της Κολούμπια άρχισε να χτίζεται το 1929 και λειτούργησε ένα χρόνο αργότερα, έως το 1990 που έκλεισε οριστικά. Δεν έχει τόσο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, όσο ιστορικό, αφού εκεί γράφτηκε ολόκληρη ιστορία. «Εξαίρεση αποτελεί το κτίριο Α», λέει στην «Κ» ο ιδιοκτήτης του Μάκης Μάτσας, ο οποίος μπαινόβγαινε στις αίθουσές του από παιδί με κοντά παντελόνια.
Την κήρυξη του κτιρίου την ήθελε και ο ίδιος, όπως υπογραμμίζει, τονίζοντας πως είχε υποβάλει σχετική αίτηση και για τη γενικότερη αξιοποίηση του χώρου. Ενας φόρος τιμής στο διατηρητέο κτίσμα σε συνδυασμό με την ανέγερση ενός σχετικού πολυχώρου, ο οποίος θα μπορούσε να φιλοξενήσει αίθουσες συναυλιών, θεατρικό χώρο κ.ο.κ. Ανάλογη είναι και η γνωμοδότηση του ΣΝΜ, σύμφωνα με το οποίο, οποιαδήποτε μελλοντική χρήση του χώρου πρέπει να συνάδει με την αρχική λειτουργία του κτιρίου.
Τα τελευταία χρόνια έχουν ειπωθεί πολλά για την εγκατάλειψη του εργοστασίου και των αρχείων του, που για πολλούς έχουν υποστεί μεγάλες ζημιές. «Το μόνο που διασώζεται σήμερα είναι μια δυο χαλασμένες πρέσες. Τα μηχανήματα πουλήθηκαν από τους Αγγλους σε Αφρική και Ασία το 1990 με το κλείσιμο της Κολούμπια». Είναι η εποχή που το cd έχει κάνει την εμφάνισή του δυναμικά στην αγορά, όμως σε κάποιες χώρες επιμένουν ακόμη με βινύλιο. Λεπτομέρειες για τα σχέδιά του ο κ. Μάτσας δεν αποκάλυψε, διαβεβαίωσε ωστόσο ότι τα πολύτιμα αρχεία, όπως μήτρες, ταινίες κ.ά., είναι όλα προστατευμένα.
Μέχρι το 1930 που ξεκίνησαν τη λειτουργία τους οι μηχανές της Κολούμπια, οι καλλιτέχνες συνήθως ηχογραφούσαν σε αίθουσες ξενοδοχείων, οι οποίες διαμορφώνονταν ανάλογα. «Η επεξεργασία και η εκτύπωση των δίσκων γίνεται πλέον στο εργοστάσιο της Ριζούπολης και όχι στο εξωτερικό, όπως συνέβαινε πριν από τη λειτουργία του». Στο βιβλίο του «Τα μαγικά 45άρια» ο Κώστας Μπαλαχούτης περιγράφει και τη δημιουργία -έξι χρόνια μετά- της αίθουσας ηχοληψίας «αυτή που πολλοί γνωρίζουν ως studio III, όπως μετονομάστηκε αργότερα μετά την κατασκευή των Ι και ΙΙ».
Είναι αλήθεια ότι επρόκειτο για τα πιο φημισμένα στούντιο. Εκεί μέχρι και τη δεκαετία του ’70 ηχογραφούσαν οι περισσότεροι καλλιτέχνες καθώς και στο «Πολυσάουντ» του Γιάννη Σμυρναίου. Ιστορίες υπάρχουν πολλές και μνήμες οι οποίες έχουν καταγραφεί σε πολλές διηγήσεις καλλιτεχνών αλλά και ηχοληπτών που δούλεψαν εκεί, όπως ο Δημήτρης Φεργάδης.
Το εργοστάσιο της Κολούμπια, με το οποίο ταυτίστηκε κι ένας από τους πιο χαρισματικούς παραγωγούς, ο Τάκης Λαμπρόπουλος, ήταν μια κάθετη μονάδα παραγωγής. Εκεί, τυπώνονταν τα εξώφυλλα, γίνονταν οι μακέτες, τα φιλμ, οι εκτυπώσεις, το δίπλωμα του εξωφύλλου των βινυλίων και βέβαια οι ηχογραφήσεις. Η αξιοποίηση του διατηρητέου τμήματος του εργοστασίου (είχε κατατεθεί σχετική ερώτηση και από τον πρόεδρο του ΣΥΝ, Αλέκο Αλαβάνο), είναι απαραίτητη για ιστορικούς λόγους. Αλλά για να είναι κανείς δίκαιος, οφείλει να παραδεχτεί πως ένα τέτοιο εγχείρημα απαιτεί και ενδιαφέρον από την πολιτεία.