«Βρισκόμαστε στο χείλος της κατάρρευσης. Το αλίευμά μας συνεχώς μειώνεται. Πιάνουμε όλο και μικρότερα ψάρια. Δεν πάει άλλο. Τώρα γνωρίζουμε ότι θα συνεχίσουμε να υπάρχουμε μόνο εάν φτιάξουμε ένα υγιές οικοσύστημα. Είναι μονόδρομος». Αυτά είπε χθες ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συλλόγων Επαγγελματικής Αλιείας Περιφέρειας N. Αιγαίου, κ. Δημήτρης Ζάννες (που εκπροσωπεί περίπου 2.000 παράκτιους αλιείς των Κυκλάδων) υιοθετώντας την πρόταση της Greenpeace για δημιουργία ενός δικτύου 32 θαλάσσιων καταφυγίων στα διεθνή ύδατα της Μεσογείου. «Πιστεύουμε ότι το κλείσιμο κάποιων περιοχών στην αλιεία είναι αυτό που θα μας σώσει. Απαραίτητη είναι όμως και η λήψη εθνικών διαχειριστικών μέτρων για τους αλιείς», συμπλήρωσε.
Οπως εξηγεί στην «K» η υπεύθυνη της εκστρατείας της Greenpeace για το θαλάσσιο περιβάλλον κ. Σοφία Τσενικλή, στα διεθνή ύδατα της Μεσογείου υπάρχει κενό ελέγχου και προστασίας, γεγονός που επηρεάζει ολόκληρη τη θάλασσα. «H Μεσόγειος καλύπτει λιγότερο από το 1% των θαλασσών του πλανήτη, φιλοξενεί όμως το 9% της παγκόσμιας θαλάσσιας βιοποικιλότητας. H επί δεκαετίες ανεξέλεγκτη εκμετάλλευση έχει οδηγήσει στην καταστροφή της ζωής της Μεσογείου. Τα θαλάσσια καταφύγια θα προστατεύσουν τα οικοσυστήματα, αλλά και τα εκατομμύρια των ανθρώπων που στηρίζουν την επιβίωσή τους στη θάλασσα», τόνισε σε σχετική εκδήλωση
Αυτό τουλάχιστον έχει δείξει η διεθνής εμπειρία. H δημιουργία θαλάσσιων καταφυγίων (περιοχών όπου αποκλείεται η αλιεία, η εξόρυξη και οι δραστηριότητες που απορρίπτουν οτιδήποτε στη θάλασσα) έχει αποδειχθεί πως οδηγεί μακροπρόθεσμα σε ραγδαία αύξηση της αφθονίας, της ποικιλίας και της παραγωγικότητας των θαλάσσιων οργανισμών. Επιπλέον, η καθιέρωση ενός δικτύου τέτοιων προστατευόμενων περιοχών ευνοεί και την αλιεία στον περιβάλλοντα χώρο. Τα θαλάσσια καταφύγια που δημιουργήθηκαν πριν από λίγα χρόνια στην Ερυθρά Θάλασσα της Αιγύπτου για παράδειγμα είχαν αποτέλεσμα να αυξηθούν κατά 60% οι ψαριές γύρω από την περίμετρό τους.
Τίποτα από όλα αυτά βέβαια δεν θα ήταν απαραίτητο εάν η εξέλιξη της τεχνολογίας στον τομέα της αλιείας δεν είχε επιτρέψει την πρόσβαση του ανθρώπου σε κάθε «γωνιά» της Μεσογείου. Αυτό, σε συνδυασμό με τις παράνομες μεθόδους αλιείας (όπως τα αφρόδιχτα ή αλλιώς «τείχη του θανάτου» για τις φάλαινες, τα δελφίνια, τις φώκιες, τις χελώνες, τα θαλασσοπούλια και άλλα είδη), έχει ως αποτέλεσμα, σήμερα, το 60% των εμπορικών ψαριών να αλιεύονται πέρα από τα ασφαλή όρια για την επιβίωσή τους.
Ρύπανση από απόβλητα
Ταυτόχρονα, όμως, η Μεσόγειος απειλείται και από τη ρύπανση. Εκτός από τα βιομηχανικά και αστικά απόβλητα και τις γεωργικές απορροές, σε αυτήν έχουν καταλήξει και περίπου 55.000 τόνοι πετρελαίου τα τελευταία 15 χρόνια εξαιτίας ατυχημάτων. Το γεγονός δε ότι αποτελεί «κλειστή» θάλασσα με μικρό ρυθμό ανακύκλωσης των νερών, την κάνει ιδιαίτερα ευάλωτη στη συσσώρευση ρυπογόνων ουσιών.
Το δίκτυο των θαλάσσιων καταφυγίων που προτείνει η Greenpeace, σε συνεργασία με τα γραφεία της οργάνωσης σε όλες τις χώρες της Μεσογείου, καλύπτει το 40% της έκτασης της θάλασσας. «Σήμερα οι προστατευόμενες περιοχές της Μεσογείου αντιστοιχούν σε λιγότερο από το 1% της θάλασσας, πολύ λιγότερο από το 20% με 50% που συνιστούν οι επιστήμονες», σημείωσε η κ. Τσενικλή. H πρόταση περιλαμβάνει αντιπροσωπευτικούς οικοτόπους της Μεσογείου αλλά και σημαντικές περιοχές αναπαραγωγής και ανάπτυξης πολλών ειδών, που είναι απαραίτητα για τη σωστή λειτουργία του οικοσυστήματος. Μεταξύ τους και έξι περιοχές της ευρύτερης περιοχής του Αιγαίου και του Ιονίου (βλ. χάρτη). «Στόχος μας είναι η πρόταση αυτή να αποτελέσει πηγή έμπνευσης και βάση για συνεργασία ανάμεσα στους τοπικούς φορείς, τους αλιείες, τους πολίτες και τις κυβερνήσεις, την επιστημονική κοινότητα και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, ώστε η ζωή να επιστρέψει στη θάλασσά μας», συνέχισε η ίδια. Από την πλευρά τους πάντως οι παράκτιοι αλιείς των Κυκλάδων φαίνονται αποφασισμένοι να προχωρήσουν στις απαραίτητες κινήσεις. «H θάλασσα δεν είναι μόνο αλιεία. Αν χαθεί, θα χαθούμε κι εμείς», υπογράμμισε ο κ. Ζάννες.