Ολο και πιο συχνά πρόκειται να ακούμε στο μέλλον για τα «έξυπνα υφάσματα», καθώς η εξέλιξη της τεχνολογίας προωθεί την εφαρμογή καινοτομικών προσεγγίσεων που βρίσκουν εφαρμογή τόσο στην παραγωγή ενδυμάτων, όσο όμως και στη διαμόρφωση των δικτύων λιανικής, αλλάζοντας συνολικά την εμπειρία για τον καταναλωτή. Η ανάπτυξη νέων υλικών, με τη χρήση της νανοτεχνολογίας, με δυνατότητες που δεν φανταζόμασταν μέχρι σήμερα αναμένεται να προσφέρει απεριόριστες δυνατότητες στους κατασκευαστές, ενώ από την άλλη πλευρά, τα δεδομένα για το εμπόριο πρόκειται να αλλάξουν, αφού ο καταναλωτής θα χρησιμοποιεί με ευκολία το Διαδίκτυο προκειμένου να κάνει τις αγορές του. Αξίζει να σημειωθεί ότι συγκεκριμένα η έρευνα για τα «έξυπνα υφάσματα» και την εμπορευματοποίησή τους αποτελεί το αντικείμενο πολλών εργαστηρίων ανά τον κόσμο, ενώ εκτιμάται ότι η ζήτηση αυξάνεται με τέτοιο ρυθμό ώστε, μέχρι το 2008, η παγκόσμια αγορά έξυπνων υφασμάτων θα αγγίξει σε αξία τα 720 εκατ. δολάρια. Τα «έξυπνα υφάσματα» αξιοποιούν τη χρήση της νανοτεχνολογίας και έχουν μεταξύ άλλων δυνατότητες διαχείρισης της υγρασίας και της θερμότητας ωστόσο, οι νέες τεχνολογίες που αναπτύσσονται στις μέρες μας αφορούν πέραν των προηγμένων υλικών, και την εξυπηρέτηση του καταναλωτή. Η αγορά κάποιου ρούχου μέσω του Διαδικτύου θα γίνει ευκολότερη από ποτέ, καθώς ο καταναλωτής θα βλέπει το αποτέλεσμα με τη χρήση ειδικού προγράμματος για τη δημιουργία του εικονικού του εαυτού.
Στο πρόσφατο Παγκόσμιο Συνέδριο Ενδυσης, τα προαναφερθέντα αποτέλεσαν μερικές από τις «υποσχέσεις» που έδωσαν οι ομιλητές στους συνέδρους στην ενότητα της Τεχνολογίας, περιγράφοντας το μέλλον της ένδυσης. Στο πλαίσιο αυτό, μια ενδιαφέρουσα παρουσίαση πάνω στο θέμα των νέων τεχνολογιών που θα αλλάξουν τα δεδομένα στους κλάδους της ένδυσης και της κλωστοϋφαντουργίας έκανε ο κ. Γιώργος Στύλιος, καθηγητής της σχολής Textiles & Design, RiFlex, του Πανεπιστημίου Heriot-Watt της Βρετανίας και διευθυντής του εργαστηρίου TechniTex Faraday Partnership. Μιλώντας στην «Κ», χαρακτήρισε «επαναστατική» την έρευνα που πραγματοποιείται αυτή τη στιγμή τόσο στο εργαστήριο TechniTex του οποίου είναι επικεφαλής, όσο όμως και σε άλλα ερευνητικά ινστιτούτα του κόσμου, από τα οποία αναμένεται να προέλθουν αλλαγές που αγγίζουν, πέρα από τους κλάδους της κλωστοϋφαντουργίας και της ένδυσης, ακόμη και την κινηματογραφική βιομηχανία. «Πλέον μιλάμε για εικονικές πασαρέλες (digital catwalks), παρουσίαση δηλαδή συλλογών ρούχων από τους σχεδιαστές μόδας μέσα από τρισδιάστατες οθόνες υψηλής ευκρίνειας, πάνω σε εικονικά, τρισδιάστατα και φυσικά αψεγάδιαστα μοντέλα, που μεταξύ άλλων, διαθέτουν τις σωστές αναλογίες, μετατρέπονται ανάλογα με τις ανάγκες του σχεδιαστή και παρουσιάζουν με τον καλύτερο τρόπο τις δημιουργίες του. Η ίδια τεχνολογία «Εικονικής Κλωνοποίησης Ανθρώπων» (Digital Cloning of Humans), όπως γίνεται κατανοητό, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμη και στον κινηματογράφο, όπως ήδη έχουμε δει σε ταινίες, αντικαθιστώντας τους ηθοποιούς».
Σύμφωνα με τον κ. Στύλιο, οι προοπτικές αυτής της τεχνολογίας, οι οποίες είναι απεριόριστες και αλλάζουν τα δεδομένα για μια σειρά οικονομικών κλάδων, όπως είναι η διαφήμιση και το μάρκετινγκ, είναι πολύ πιο κοντά από ό,τι νομίζουμε και αναμένεται να ενισχύσουν ιδιαίτερα το ηλεκτρονικό εμπόριο στον κλάδο της ένδυσης. «Σκεφτείτε τις προοπτικές για μια εταιρεία που παράγει ενδύματα και τα οποία επιθυμεί να διαθέτει αποκλειστικά ή και μέσω του Διαδικτύου. Σήμερα παρέχεται η δυνατότητα σε εκείνους που επιθυμούν να κάνουν τις αγορές τους on-line να δημιουργήσουν τον εικονικό τους εαυτό, με τις δικές τους αναλογίες και να δοκιμάσουν σε αυτό το πιστό αντίγραφό τους τα ρούχα που τους ενδιαφέρουν να αγοράσουν. Η προώθηση του ηλεκτρονικού επιχειρείν μέσα από αυτό το πρίσμα, συγκεκριμένα για τις επιχειρήσεις ένδυσης, εκτιμώ ότι παρουσιάζει σημαντική δυναμική, ειδικά καθώς αυξάνεται ο αριθμός εκείνων που εμπιστεύονται το Διαδίκτυο για τις αγορές τους». Οι εφαρμογές της σωματομετρίας δίνουν πλέον τη δυνατότητα σε μια εταιρεία να διατηρεί τις πληροφορίες για τις σωματικές διαστάσεις όλων των πελατών της και να τους προσφέρει τα κατάλληλα ρούχα. Παράλληλα, σύμφωνα με τον κ. Στύλιο, οι νέες αυτές τεχνολογίες παρουσιάζουν ενδιαφέρον και για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο «fast fashion», τη γρήγορη δηλαδή εναλλαγή συλλογών. Γι’ αυτές τις εταιρείες το ενδιαφέρον στοιχείο εντοπίζεται στο γεγονός ότι έχουν πλέον τη δυνατότητα να δουν το ρούχο επάνω σε κάποιο εικονονικό μοντέλο, να δοκιμάσουν την εμπορικότητά του και στη συνέχεια να αποφασίσουν εάν και σε τι ποσότητες θα το παράξουν.
Το δεύτερο κεφάλαιο της εφαρμογής των νέων τεχνολογιών αφορά τον κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας, και ειδικότερα τη δημιουργία των επονομαζόμενων «έξυπνων» υφασμάτων (smart fabrics-intelligent textiles) μέσα από την αξιοποίηση της νανοτεχνολογίας. Ο κ. Στύλιος μιλάει για τα nanofibres, ένα εντελώς νέο υλικό, εξαιρετικά πυκνό, ισχυρό και παράλληλα απίστευτα ελαφρύ, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή εξαιρετικά ανθεκτικών νημάτων. «Το υλικό αυτό είναι τόσο ανθεκτικό που βρίσκει εφαρμογές ακόμη και στην αρχιτεκτονική, για την κατασκευή γεφυρών, την αεροναυπηγική, για την κατασκευή αεροπλάνων, και βεβαίως στην ίδια την κλωστοϋφαντουργία, για την παραγωγή υφασμάτων νέας γενιάς, με προοπτικές χρήσης, πέρα από τη βιομηχανία της μόδας, και στην εσωτερική διακόσμηση (π.χ. κουρτίνες που προστατεύουν από τις βλαβερές ηλιακές ακτίνες UV)». Τα έξυπνα υφάσματα είναι ουσιαστικά εκείνα τα οποία διαθέτουν μνήμη και ανιχνεύουν αλλαγές -με συνηθέστερα τα υλικά που αλλάζουν σχήμα κι εκείνα που αλλάζουν χρώμα- τα οποία, σύμφωνα με τον κ. Στύλιο, έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους στο εμπόριο. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα υλικά αυτά κινητοποιούνται ανιχνεύοντας αλλαγές στη θερμοκρασία και μπορούν να συγκρατούν την υγρασία ή να δημιουργούν μια ασπίδα προστασίας από την εξωτερική θερμότητα. Η ειδική ύφανσή τους μπορεί να τα κάνει εντομοαπωθητικά, αποσμητικά ή ακόμη και να αλλάζουν χρώμα ανάλογα με τη διάθεση αυτού που τα φοράει. Ακόμη, τα νέα υφάσματα δεν χρειάζονται σιδέρωμα, καθώς επανέρχονται στην αρχική τους μορφή μόλις κρεμαστούν, και κάποια είναι τόσο ανθεκτικά που δεν κάνουν λεκέδες, βάσει ειδικής επεξεργασίας που δεν αλλοιώνει την υφή τους. Στο επίπεδο αυτό, η έρευνα επικεντρώνεται περαιτέρω και στην ασφάλεια, με γνώμονα την προστασία του καταναλωτή από τη ρύπανση, από εξωτερικούς παράγοντες, ακόμη και από τη θερμοκρασία, καθώς τα ρούχα θα μπορούν να προσαρμόζονται αυτόματα όταν η εξωτερική θερμοκρασία αλλάζει.
Ιδιαίτερα συναρπαστικό προδιαγράφεται το, όχι και τόσο μακρινό μέλλον, για την ένδυση και την κλωστοϋφαντουργία, μακριά από τις δυσοίωνες προβλέψεις για μείωση της ανταγωνιστικότητας των ανεπτυγμένων χωρών και την οριστική επικράτηση των φθηνών αγορών. Το σημαντικότερο στοιχείο σε όλα αυτά βρίσκεται ίσως στο γεγονός ότι οι εξελίξεις στην τεχνολογική έρευνα και οι δυνατότητες εφαρμογής τους δημιουργούν νέες αγορές για τη βιομηχανία ένδυσης και αποτελούν το βασικό ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα. Εξάλλου, η τεχνολογία αιχμής που απαιτείται δεν είναι, προς το παρόν τουλάχιστον, διαθέσιμη σε χώρες χαμηλού κόστους όπως η Κίνα, γεγονός που μπορεί να αναδειχθεί σε ανεκτίμητο όπλο στη μάχη της διατήρησης της παραγωγικής υποδομής των ανεπτυγμένων χωρών.
Εφαρμογές της σύγχρονης τεχνολογίας και έρευνας
Ιδιαίτερα σημαντικές είναι οι εφαρμογές της σύγχρονης τεχνολογίας και έρευνας από την ιαπωνική εταιρεία εσωρούχων Wacoal, έναν από τους πρωτοπόρους ομίλους που ερευνά συστηματικά τη μορφολογία του ανθρώπινου σώματος εδώ και σαράντα περίπου χρόνια. Σύμφωνα με τον διευθυντή του Κέντρου Ερευνών Ανθρωπίνου Σώματος της Wacoal κ. Akio Shinozaki, η εταιρεία έχει συγκεντρώσει περισσότερες από 50.000 μετρήσεις ανθρώπων, τόσο στην Ιαπωνία όσο και διεθνώς, βάσει των οποίων προσαρμόζει τα πατρόν των προϊόντων που παράγει και ταυτόχρονα αναπτύσσει σημαντικά νέα προϊόντα με γνώμονα την κινησιολογία, την ιατρική και την αθλητιατρική. Ορισμένες από τις μετρήσεις αυτές αφορούν το ίδιο δείγμα ανθρώπων και επιτρέπουν στην εταιρεία να μελετήσει τη μορφολογική εξέλιξη του ανθρωπίνου σώματος και τις αλλαγές που παρατηρούνται αναλόγως της ηλικίας.
Μια πρωτοπορία της εταιρείας είναι το σλιπ τύπου seamless, το οποίο έχει υποστεί ειδική επεξεργασία με σκοπό να αναγκάζει τη γυναίκα που το φορά να περπατά χρησιμοποιώντας περισσότερο τους γλουτιαίους μυς, με αποτέλεσμα ανάλογο με αυτό της συστηματικής άσκησης, φαινόμενο που διαπιστώθηκε και μέσω της διαχρονικής ανθρωπομέτρησης του ίδιου δείγματος. Επίσης, το νέο σουτιέν με την τεχνολογία «Shakki-to-bra» έχει σχεδιαστεί για να διορθώνει τη στάση του σώματος, η οποία συχνά επιδεινώνεται με την ηλικία, ενώ στην ίδια κατηγορία προηγμένων τεχνολογικά προϊόντων ανήκει και η σειρά αθλητικών ειδών «cw-x», η οποία συνδυάζει σωματομετρικά στοιχεία με την αθλητιατρική. Τα εξειδικευμένα αυτά προϊόντα για ποδηλασία, σκι και τρέξιμο προστατεύουν τους μυς από τραυματισμούς και ταυτόχρονα προσφέρουν σημαντική άνεση σε επίπεδο ρύθμισης της θερμοκρασίας του σώματος. Ταυτόχρονα, ενσωματώνουν τεχνολογία αιχμής τόσο από πλευράς σχεδιασμού όσο και κατασκευής, με αποτέλεσμα να είναι αδύνατη η αντιγραφή του από κατασκευαστές που βρίσκονται σε χώρες χαμηλού κόστους.