Παράξενη ημέρα διάλεξε για να εγκαταλείψει τα εγκόσμια ο Μάρκους Βολφ, ο οποίος άφησε ανεξίτηλη σφραγίδα στην ιστορία των κατασκόπων του Ψυχρού Πολέμου, αλλά και στους πολίτες της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας, ως αρχηγός του Τομέα Εξωτερικών Υποθέσεων – Αντικατασκοπείας της Stasi. Ο «άνθρωπος χωρίς πρόσωπο», φυσιογνωμικά άγνωστος στη δυτική αντικατασκοπεία μέχρι το 1978, πέθανε ήρεμος στο κρεβάτι του χθες τα ξημερώματα, καθώς το Βερολίνο ετοιμαζόταν να γιορτάσει τα 17 χρόνια από την πτώση του Τείχους, που αυτός και οι 4.000 πράκτορές του διαπερνούσαν «αόρατοι» στις δυτικογερμανικές μυστικές υπηρεσίες.
Μυστηριώδης ζωή
Γιος του Φρίντριχ Βολφ, γιατρού, συγγραφέα και κομμουνιστή, ο Μάρκους, που ενέπνευσε στον Τζον Λε Καρέ το μυθιστόρημα «Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο», γεννήθηκε στις 19 Ιανουαρίου του 1923 στο Χέχινγκεν, στη νότια Γερμανία. Η οικογένεια, εβραϊκής καταγωγής, μετανάστευσε το 1933 στη Γαλλία για να γλιτώσει από τους ναζί. Ενα χρόνο αργότερα μετοίκησαν στην ΕΣΣΔ. Προτού εμβαπτισθεί στα νάματα της κομμουνιστικής διαφώτισης και παιδείας σε σχολή της Κομιντέρν στην Μπασκίρια, ο Βολφ σπούδασε αεροναυπηγική στη Μόσχα. Εκεί εργάστηκε στο ραδιοφωνικό σταθμό του Γερμανικού Λαού (1943 – 1945), προτού επιστρέψει στη Γερμανία μαζί με τον Βάλτερ Ούλμπριχτ, τον μετέπειτα ηγέτη της ΛΔΓ. Κάλυψε επί διετία τη δίκη της Νυρεμβέργης για λογαριασμό του σταθμού, υπηρέτησε ως σύμβουλος στην πρεσβεία της ΛΔΓ στη Μόσχα, και το 1951 εντάχθηκε στον Τομέα Εξωτερικών Υποθέσεων, τον οποίο διήυθυνε από το 1952 μέχρι το 1987 που αποσύρθηκε για «προσωπικούς λόγους».
Από το 1956 μέχρι την πτώση του Τείχους, στις 9 Νοεμβρίου του 1989, ήταν στενός συνεργάτης του μισητού αρχηγού της Stasi Εριχ Μίλκε. Μαζί έστησαν το αχανές δίκτυο πληροφοριοδοτών της υπηρεσίας, φυτώριο πρακτόρων από όπου ξεπήδησαν σαγηνευτικοί εραστές και ακαταμάχητες γόησσες που «φυτεύονταν» στη Δυτική Γερμανία. Στο βιβλίο του «Απομνημονεύματα ενός αρχικατάσκοπου ή άνθρωπος χωρίς πρόσωπο», ο Βολφ θυμάται ότι το «πρώτο του παιδί», ο «Φέλιξ» πέρασε το 1952 το Σιδηρούν Παραπέτασμα και ως πλασιέ καλλυντικών γνωρίστηκε στη στάση του λεωφορείου στη Βόννη με τη γραμματέα του καγκελαρίου Αντενάουερ. Ο δεσμός κράτησε αρκετά, μέχρι που ο πλασιέ έφυγε ξαφνικά όταν οι ομοσπονδιακές μυστικές υπηρεσίες τον πήραν είδηση.
«Αριστούργημά» του Βολφ -ή και «Μίσα», όπως τον φώναζαν οι Ρώσοι- θεωρείται η «υπόθεση Γκίντερ Γκιγιόμ». Ο Γκιγιόμ κατόρθωσε να διεισδύσει στο στενό περιβάλλον του Βίλι Μπραντ και να γίνει σύμβουλός του. Οταν το 1974 η κρυφή του ιδιότητα αποκαλύφθηκε, η πτώση του καγκελαρίου ήταν εκκωφαντική. Τέσσερα χρόνια αργότερα ο Βολφ φωτογραφήθηκε στη διάρκεια επίσκεψης στη Σουηδία. Ο Ανατολικογερμανός φυγάς, Βέρνερ Στίλερ, είδε δημοσιευμένη τη φωτογραφία και ειδοποίησε τη δυτικογερμανική αντικατασκοπεία. Τότε ο κατάσκοπος απέκτησε πρόσωπο.
Οταν εμφανίστηκε ο Γκορμπατσόφ, ο Βολφ υποστήριξε τους μεταρρυθμιστές της Αν. Γερμανίας. Λίγο πριν από την πτώση του Τείχους καταχειροκροτήθηκε σε μεγάλη συγκέντρωση στο ανατολικό Βερολίνο, όταν κατήγγειλε τις αρχές ασφαλείας για βία εις βάρος των διαδηλωτών. Το 1990 διέφυγε ως συνταγματάρχης του Ερυθρού Στρατού στη Μόσχα, έπειτα ζήτησε πολιτικό άσυλο στην Αυστρία, παραδόθηκε στις γερμανικές αρχές σε φυλάκιο της Βαυαρίας. Το 1993 καταδικάστηκε σε έξι χρόνια κάθειρξη για προδοσία, αλλά κέρδισε την έφεση το 1995. Το 1997 καταδικάστηκε σε δύο χρόνια με αναστολή για εγκλήματα εις βάρος «αβοήθητων ανθρώπων».
Ο Βολφ διηγείται ότι τον Μάιο του 1990 τον επισκέφτηκαν στην ντάτσα του στο Βερολίνο ο πρώην διευθυντής του FBI και της CIA, Γουίλιαμ Γουέμπστερ, και ο υποδιευθυντής αντικατασκοπείας της CIA Γκάρντνερ Χαδαγουέι. Του πρότειναν επταψήφιο αριθμό ως μισθό, νέα ταυτότητα και σπίτι στην Καλιφόρνια. Αρνήθηκε. Δεν ήθελε να προδώσει τους συνεργάτες του.
Ο ιδιαίτερα κομψός «Πολ Νιούμαν της κατασκοπείας», που κόμπαζε ότι τελειοποίησε το σεξ ως όπλο των κατασκόπων, πήρε στον τάφο τα μυστικά του, αφήνοντας την πικρή ανάμνηση κάποιου που υπηρέτησε ένα από τα πιο απάνθρωπα καθεστώτα του υπαρκτού σοσιαλισμού. Το πραγματικό του πρόσωπο ίσως να μη γίνει ποτέ γνωστό.