Επιτέλους εκδόθηκε η απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού που διαπίστωσε την ύπαρξη και λειτουργία καρτέλ στο γάλα και επέβαλε στις επτά εμπλεκόμενες μεγαλύτερες γαλακτοβιομηχανίες συνολικό πρόστιμο περί τα 48 εκατομμύρια ευρώ. Από πολλούς το πρόστιμο αξιολογήθηκε ως «βαρύ». Για να αποδοθεί όμως ο χαρακτηρισμός αυτός, θα πρέπει πρώτα να αναλογισθεί κανείς τα παράνομα οφέλη που αποκόμισε το καρτέλ από τη δράση του…
Ωστόσο, το μέγα ερώτημα που τίθεται είναι, γιατί ευδοκιμούν τα καρτέλ στη χώρα μας και καταπνίγουν όλες τις αγορές, με συνέπεια οι τιμές βασικών καταναλωτικών προϊόντων να είναι σχεδόν διπλάσιες από αυτές που ισχύουν σε άλλες ευρωπαϊκές αγορές. Η μοναδική αιτία είναι η αδιαφορία όλων μας. Διαμαρτυρόμαστε για την ακρίβεια, αλλά αδιαφορούμε για την καταπολέμηση των αιτιών της.
Τα καρτέλ και η ακρίβεια είναι υπόθεση και ευθύνη όλων μας και μπορούν να καταπολεμηθούν μόνο:
– Αν η Πολιτεία θέσπιζε κατάλληλες διατάξεις, διευκολύνοντας π.χ. την άσκηση αγωγών αποζημίωσης των θυμάτων των καρτέλ, όπως ισχύει π.χ. στη Γερμανία.
– Αν η Πολιτεία θέσπιζε διατάξεις που να απειλούν τους παραβάτες με στερητικές της ελευθερίας ποινές, όπως ισχύει π.χ. στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες.
– Αν η Επιτροπή Ανταγωνισμού επιτελούσε το έργο της να πατάξει τις περιοριστικές του ανταγωνισμού πρακτικές με την επιβολή ανάλογων της βαρύτητας και της διάρκειας της παράβασης αποτρεπτικών προστίμων.
– Αν οι ηγεσίες του υπουργείου Ανάπτυξης δεν παρενέβαιναν στη λειτουργία του ελεύθερου ανταγωνισμού με τις λεγόμενες συμφωνίες κυρίων, οι οποίες αφενός κατοχυρώνουν και νομιμοποιούν με τη «βούλα της κυβέρνησης» τις ήδη υψηλές τιμές και αφετέρου αποτελούν το εφαλτήριο για νέες αυξήσεις εις βάρος των καταναλωτών.
– Αν οι μέτοχοι εμπλεκόμενης σε καρτέλ επιχείρησης απαιτούσαν και υποχρέωναν τους μάνατζερ, όπως είναι δίκαιο και σωστό, να επωμιστούν οι ίδιοι τα όποια πρόστιμα ήθελαν επιβληθεί εις βάρος της εταιρείας για παράβαση των κανόνων ανταγωνισμού ή αν έθεταν ζήτημα αποπομπής της παράνομης αυτής διοίκησης.
– Αν ο κάθε βουλευτής αφουγκραζόταν την αγωνία των πολιτών και με τη δύναμή του πάσχιζε η Πολιτεία να λάβει τα κατάλληλα μέτρα.
– Αν τα θύματα των καρτέλ και των μονοπωλίων συνειδητοποιούσαν τη δύναμή τους και διεκδικούσαν τα δικαιώματά τους με την άσκηση αγωγών αποζημίωσης.
– Αν οι καταναλωτές -ενώσεις καταναλωτών, ασκούσαν τα παρεχόμενα από το Νόμο δικαιώματα αποζημίωσης με την άσκηση συλλογικών αγωγών, έτσι ώστε να αφαιρέσουν από τις εμπλεκόμενες επιχειρήσεις τα παράνομα κέρδη.
– Αν τα ΜΜΕ χρησιμοποιούσουν τη δύναμή τους για την ανάδειξη των αιτίων δημιουργίας καρτέλ και των καταστροφικών συνεπειών τους. Αν…
Μονο αν γίνονταν όλα αυτά, τότε θα μειώνονταν αισθητά τα καρτέλ και θα ανέπνεαν οι αγορές και οι καταναλωτές.
Με την ασκούμενη σήμερα πολιτική ανταγωνισμού ιδίως στο ζήτημα των προστίμων ο παραβάτης μόνο κίνητρα έχει να μετέχει σε καρτέλ. Τα επιβαλλόμενα πρόστιμα αντιπροσωπεύουν ένα μικρό ποσοστό των τεράστιων ποσών που κερδίζει το καρτέλ από τη λειτουργία του. Γιατί λοιπόν κανείς να μη συμμετέχει σε καρτέλ και γιατί να μη γίνει και υπότροπος, αφού σε κάθε περίπτωση τα εναπομένοντα κέρδη είναι αρκετά, οι δε συνέπειες εις βάρος του (μάνατζερ) μηδαμινές; Μία τέτοια πολιτική είναι καταδικασμένη σε αποτυχία, όπως αποτυχημένη ήταν και είναι η πολιτική ανταγωνισμού έναντι των συγκεντρώσεων επιχειρήσεων που επέτρεψε και επιτρέπει να μετατραπούν πάρα πολλές αγορές με μικρομεσαίες επιχειρήσεις σε αγορές με στενότατα ολιγοπώλια. Αν δεν δράσουμε, έστω και τώρα, η ακρίβεια θα κυριαρχεί στις αγορές και όλοι μας κάθε μέρα θα γινόμαστε φτωχότεροι. Η αδιαφορία φτάνει πια.
* Ο κ. Δ. Β. Κουτσούκης είναι δικηγόρος, διδάκτωρ Νομικής Πανεπιστημίου Goettingen Γερμανίας, ειδικός σε ζητήματα αθέμιτου και ελεύθερου ανταγωνισμού