ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: «Ο τόπος αυτός έχει ιδιαίτερη συναισθηματική φόρτιση. Γι’ αυτό, όταν γεννήσω παιδιά θα τα φέρω εδώ οπωσδήποτε. Πιστεύω ότι είναι επιβεβλημένο για όλους τους Τούρκους». Η 24χρονη Αλτσίν Οσκάν από την Κωνσταντινούπολη μιλάει με εμφανή συγκίνηση για τον Κεμάλ Ατατούρκ, τον «πατέρα των Τούρκων». Ηρθε στη Θεσσαλονίκη μαζί με μια ομάδα συμπατριωτών της επισκεπτών, για τουρισμό και βεβαίως πρώτος σταθμός της ήταν το σπίτι όπου γεννήθηκε το 1881 ο Μουσταφά Κεμάλ-Ατατούρκ, στην οδό Αγ. Δημητρίου, που σήμερα στεγάζεται το Τουρκικό Προξενείο, ενώ λειτουργεί και ως μουσείο.
Η Αλτσίν Οσκάν ήταν μια από τους 22.000 Τούρκους που κατέφθασαν την περασμένη χρονιά για προσκύνημα στη γενέτειρα του ιδρυτή του σύγχρονου τουρκικού κράτους.
Τόσοι και περισσότεροι συρρέουν κάθε χρόνο στο σπίτι του «πατερούλη» και αφού τονώσουν το πατριωτικό τους αίσθημα, επισκέπτονται την Ανω Πόλη, όπου ζούσε το τουρκικό στοιχείο, και τον Λευκό Πύργο, ενώ κάνουν και τα ψώνια τους στην πόλη συνδυάζοντας πατριδογνωσία και αγορές.
Δίχως αμφιβολία η επίσκεψη στο σπίτι του Κεμάλ στη Θεσσαλονίκη, αποτελεί όνειρο κάθε Τούρκου και κυρίως των οπαδών του κοσμικού κράτους. Για τον Σαΐμ Μενγκιού, βουλευτή Αγκυρας, του Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος (CHP) τον οποίο συνάντησε η «Κ» μετά το «προσκύνημα», η επίσκεψη στο σπίτι του Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη είναι «σαν ένα ταξίδι στις απαρχές της σύγχρονης δημοκρατικής ελεύθερης Τουρκίας».
Ο ίδιος δήλωσε μάλλον φορτισμένος συναισθηματικά, καθώς «ο Κεμάλ Ατατούρκ ήταν ο μεγάλος άνδρας του αιώνα, απ’ αυτούς που εμφανίζονται κάθε 300 χρόνια» και τόνισε πως «αισθάνομαι ακόμη μεγαλύτερη περηφάνια που είμαι κεμαλιστής».
Η συμπεριφορά των Τούρκων επισκεπτών θυμίζει προσκύνημα σε ιερό τόπο, ωστόσο ο δικηγόρος Ραφέτ Ατάτς υπήρξε κατηγορηματικός: «Το προσκύνημα σχετίζεται μόνο με τη θρησκεία. Αντίθετα, ένα μεγάλο ηγέτη μπορείς μόνο να τον σέβεσαι και να εκτιμάς το ότι ήταν άξιος αρχηγός», είπε, ενώ δεν παρέλειψε να σημειώσει την ικανοποίησή του που στη «φιλική Ελλάδα το σπίτι του Κεμάλ διατηρήθηκε άθικτο».
Τα όσα γράφουν στο βιβλίο επισκεπτών προδίδουν λατρεία για τον θεμελιωτή του τουρκικού κράτους, με υπερβολές του τύπου «ο μεγαλύτερος ηγέτης και πολιτικός του 20ού αιώνα», ενώ στις εντυπώσεις τους κάποιοι υπέρμαχοι του κοσμικού κράτους επικρίνουν τη σύγχρονη μετριοπαθή ισλαμιστική ηγεσία της Τουρκίας ότι έχουν ξεστρατίσει από το πνεύμα του Κεμάλ. Μάλιστα, σε μια τέτοια περίπτωση τον Μάιο του 2003, όταν το σπίτι επισκέφθηκε ο Ταγίπ Ερντογάν και διάβασε ένα υβριστικό γι’ αυτόν σημείωμα στο βιβλίο από κάποιον επισκέπτη, έγινε «Τούρκος» και έσκισε το φύλλο.
Η ιστορία του Μουσταφά Κεμάλ ξετυλίγεται μέσα από τα κιλίμια της Β. Ελλάδας, τα έπιπλα από τα παλάτια Ντολμάμπαχτσε και Τοπκαπί της Κωνσταντινούπολης και τα προσωπικά αντικείμενα του ίδιου που μπορεί κανείς να δει στο μεγάλο τρίπατο σπίτι που έχτισε ο πατέρας του, Αλί Ριζά Εφέντης, μαζί με πληθώρα φωτογραφικού υλικού και ντοκουμέντων. Σήμερα το πατρικό του «πατέρα των Τούρκων» λειτουργεί ως μουσείο προς τιμή του ιδρυτή του τουρκικού κράτους, αλλά και ως λαογραφικό μουσείο για τη ζωή στη Θεσσαλονίκη των αρχών του προηγούμενου αιώνα.
Φίλοι και συγγενείς της οικογένειας πρόσφεραν αντικείμενα που θυμόταν ότι υπήρχαν στο σπίτι του Κεμάλ Ατατούρκ, όπως το κιούπι για το τουρσί, το οποίο βρίσκεται και σήμερα στην αρχική του θέση στην κουζίνα του δευτέρου ορόφου.
Πολλά έπιπλα, όπως το κρεβάτι της μητέρας του Τούρκου ηγέτη, τα ερμάρια και τα παραδοσιακά μπαούλα με την προίκα της οικογένειας από γενιά σε γενιά, μεταφέρθηκαν από τα παλάτια του Ντολμάμπαχτσε και του Τοπκαπί της Κωνσταντινούπολης, πιστά αντίγραφα των αρχικών.
Τα προσωπικά αντικείμενα του Κεμάλ Ατατούρκ βρίσκονται σε προθήκες στον δεύτερο όροφο του σπιτιού και θυμίζουν πόσο κομψός και καλοντυμένος ήταν. Πουκάμισα, κοστούμια που έραβε σε Ελληνες και Γάλλους ράφτες της Κωνσταντινούπολης, καλογυαλισμένα παπούτσια με τις γκέτες της εποχής, οι κοκάλινες πίπες και η ταμπακιέρα του, αλλά και τα μαχαιροπίρουνα που χρησιμοποιούσε εκτίθενται μαζί με πλήθος φωτογραφιών του στο ψηλοτάβανο παραδοσιακό σπίτι.
Η ιστορία του οικήματος διηγείται την ιστορία της Βαλκανικής, στο ναδίρ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο Μουσταφά Κεμάλ γεννήθηκε σ’ αυτό το σπίτι, που έκτισε ο πατέρας του, Αλί Ριζά Εφέντης, το 1881 και έζησε εκεί μέχρι τα επτά του χρόνια, οπότε και πέθανε ο πατέρας του, το 1888.
Η μητέρα του, Ζουμπεϊντέ Χανούμ, μαζί με τον γιο και την κόρη της μετακομίζει στο σπίτι της αδερφής της, στο Λαγκαδά Θεσσαλονίκης. Ο Μουσταφά Κεμάλ επιστρέφει στο πατρικό του σπίτι το 1907, μετά το πέρας των στρατιωτικών σπουδών του, οπότε και διορίζεται ως αξιωματικός στο Γ΄ Σώμα Στρατού. Οι Βαλκανικοί πόλεμοι του 1912 ανάγκασαν την οικογένειά του να φύγει μαζί με άλλες για την Κωνσταντινούπολη, και το σπίτι πέρασε σε ελληνική οικογένεια.
Το 1933 ο δήμος Θεσσαλονίκης τοποθετεί τη μαρμάρινη πλάκα στην πλευρά της Απ. Παύλου. Στο ίδιο πλαίσιο ο Δήμος Θεσσαλονίκης αγοράζει το σπίτι από τους Ελληνες ιδιοκτήτες και το δωρίζει και πάλι στον αρχικό ιδιοκτήτη του, τον Κεμάλ Ατατούρκ. Ενα χρόνο μετά ο Τούρκος ηγέτης πεθαίνει, στις 10 Νοεμβρίου 1938.
