Για την κυβέρνηση αποτελεί μια μεγάλη απόπειρα να τακτοποιήσει τη μηχανοργάνωση στη δημόσια διοίκηση. Για την εταιρεία Microsoft, ευκαιρία να ελέγξει την πειρατεία λογισμικού στις δομές ενός μεγάλου πελάτη της, του ελληνικού Δημοσίου. Για την αντιπολίτευση, μια σκοτεινή ιστορία που βρίθει παρατυπιών, ενώ για τις οργανώσεις Ψηφιακών Δικαιωμάτων, αποικιοκρατική παρέμβαση της μεγαλύτερης πολυεθνικής του κόσμου, με στόχο να δέσει τη χώρα στο άρμα της.
Τη στιγμή που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκινάει νέο κύκλο ερευνών για μονοπωλιακές πρακτικές εναντίον του γίγαντα παραγωγής λογισμικού Microsoft, ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών Γιώργος Αλογοσκούφης φέρνει προς κύρωση στο ελληνικό Κοινοβούλιο τη συμφωνία που υπέγραψε μαζί της, με δύο χρόνια καθυστέρηση, και ξεσηκώνει αντιδράσεις.
«Νοικοκύρεμα»
Οταν την 1η Φεβρουαρίου του 2006, ο κ. Αλογοσκούφης έσφιγγε το χέρι του Μπιλ Γκέιτς κατά την υπογραφή συμφωνίας μεταξύ του ελληνικού Δημοσίου και της Microsoft για την προμήθεια λογισμικού με ευνοϊκούς όρους, οι αντιδράσεις ήταν υποτονικές. Αντιπολίτευση και οργανώσεις Ψηφιακών Δικαιωμάτων ήξεραν πως θα είχαν την ευκαιρία να αντιδράσουν κατά την κύρωση της συμφωνίας από τη Βουλή, οπότε θα πληροφορούνταν και το περιεχόμενό της. Η συμφωνία, όμως, ήρθε μόλις την περασμένη εβδομάδα στη Βουλή, ενώ όπως καταγγέλλουν ενδιαφερόμενοι φορείς πολλά τμήματά της παραμένουν ακόμη αδιευκρίνιστα. Το βασικό σκέλος προβλέπει εκπτώσεις για το ελληνικό Δημόσιο έως και 20% εάν αυτό εγγράψει, σταδιακά, 70.000 άδειες χρήσης των προϊόντων της Microsoft στους υπολογιστές που χρησιμοποιούνται σε υπουργεία, διοικητικές υπηρεσίες, κρατικά ιδρύματα, όπως τα πανεπιστήμια και τα σχολεία και βεβαίως τους δήμους κατά την τριετία 2006 – 2008. Τα προϊόντα αυτά αφορούν τα γνωστά σε όλους μας Windows, τη σουίτα εφαρμογών γραφείου Office και μια σειρά από εξειδικευμένα προγράμματα.
«Μέχρι πρόσφατα, το ελληνικό Δημόσιο εκτός από λίγα μεγάλα έργα πληροφορικής, δεν ήταν δυνατόν να ελέγξει εάν όλοι οι φορείς αγόραζαν με τις προνομιακές κυβερνητικές τιμές» λέει ο ειδικός γραμματέας Ψηφιακού Σχεδιασμού του υπουργείου, καθηγητής Βασίλειος Ασημακόπουλος. «Επίσης δεν ήταν βέβαιο ότι πάντα τα προϊόντα που αγοράζονταν καλύπτονταν από εγγύηση ή αναβαθμίζονταν τακτικά. Η έλλειψη των παραπάνω, συνεπαγόταν για κάθε φορέα μεγάλο κόστος διαχείρισης και συντήρησης και σίγουρα δεν υπήρχε σαφής εικόνα της υφιστάμενης κατάστασης. Αυτό προσπαθούμε να το αλλάξουμε με τις σχετικές προβλέψεις της συμφωνίας» συμπληρώνει.
Μέχρι σήμερα κάθε οργανισμός εκπονούσε μόνος του προγράμματα μηχανοργάνωσης αγοράζοντας προγράμματα από την εταιρεία σε τρέχουσες τιμές χωρίς κεντρικό σχεδιασμό και έλεγχο. Η συμφωνία αυτή δίνει τη δυνατότητα στους φορείς του Δημοσίου να εξοικονομήσουν πόρους εφόσον εγγραφούν στο σύστημά της.
Μια σειρά από οργανώσεις, όμως, που έχουν εξαπολύσει μπαράζ ανακοινώσεων διαμαρτυρίας τις τελευταίες ημέρες, όπως η HELLUG (Ενωση Ελλήνων Χρηστών Λίνουξ), Digital Rights και FFII (Ελληνικό παράρτημα του Ιδρύματος για τις Ελεύθερες Δομές Πληροφοριών) αντί του «νοικοκυρέματος» βλέπουν παραβίαση των κανόνων ελεύθερου ανταγωνισμού και τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για τα προϊόντα της μεγάλης πολυεθνικής.
«Το κόστος των αδειών χρήσης που προβλέπονται στη συμφωνία εκτιμάται μεταξύ 9 και 36 εκατομμυρίων ευρώ έως το 2009, συν το κόστος των αναβαθμίσεων που θα γίνουν μετά» επισημαίνουν οι HELLUG και FFII. «Διεθνείς εταιρείες όπως η Canonical και η RedHat προσφέρουν άδειες χρήσης για το λογισμικό τους χωρίς κόστος, με απεριόριστο δικαίωμα αναβάθμισης για πάντα. Παρουσιάζεται, λοιπόν, ένα άσκοπο κόστος δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ ως οικονομικό όφελος». Οι οργανώσεις αμφισβητούν ακόμα το όφελος του 20% αφού όπως καταγγέλλουν δεν προκύπτει από το κείμενο της συμφωνίας, ενώ υπογραμμίζουν πως το τελικό κόστος των όποιων προμηθειών θα καθορίσει έντεκα επιπλέον συμφωνίες αγνώστου περιεχομένου.
Τι θα γίνει με τα αρχεία του κράτους εάν…
«Οι περισσότερες χώρες συνιστούν να αποφεύγεται η Microsoft, γιατί είναι μια εταιρεία η οποία έχει ένα κλειστό σύστημα και από τη στιγμή που θα μπείτε στο λογισμικό της, πρέπει να έχετε και τα υπόλοιπα προϊόντα της, αλλιώς δεν μπορείτε να λειτουργήσετε», είπε ο βουλευτής του Συνασπισμού Θανάσης Λεβέντης από το βήμα της Βουλής στην ερώτηση που κατέθεσε την περασμένη Τρίτη. «Αυτό έχει συνέπειες. Το ελεύθερο λογισμικό, που σήμερα είναι αυτό το οποίο συνιστούν κυρίως όσοι ξέρουν από αυτά τα πράγματα, είναι κάτι που εδώ δεν επιτρέπεται με τη Μicrosoft».
Μια πράξη του Δημοσίου που εγγράφεται σε προϊόντα της συγκεκριμένης εταιρίας (παράδειγμα δημόσια έγγραφα) δεν μπορεί να διαβαστεί από λογισμικά άλλων εταιρειών, με αποτέλεσμα να δένει ολόκληρη τη διοίκηση μαζί της και στο μέλλον προκειμένου να παραμείνει λειτουργική. Ταυτόχρονα καθιστά κοστοβόρα την αλλαγή σε προγράμματα ανοικτών προτύπων (έγγραφα που διαβάζονται από προϊόντα πολλών διαφορετικών εταιρειών) και επισφαλή τη χρήση τους μακροπρόθεσμα. Τι θα γίνει με τα αρχεία του κράτους σε 20 χρόνια, αν η Microsoft πάψει να λειτουργεί ή αλλάξει τελείως τα πρότυπά της;
Χώρες, όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιαπωνία κ.ά. υιοθετούν σταδιακά τη λύση των ανοικτών προτύπων προκειμένου να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. «Η διεθνώς ανερχόμενη υιοθέτηση ανοικτών προτύπων και τεχνολογιών ελεύθερου λογισμικού σε κάθε επίπεδο τοπικής και κεντρικής κυβέρνησης αποτελεί βέλτιστη πρακτική που εδράζεται στο δικαίωμα του πολίτη για διαφανή και αειφόρο ηλεκτρονική διακυβέρνηση, το οποίο προστατεύεται και από την ευρωπαϊκή νομοθεσία» τονίζει χαρακτηριστικά ο Αστέρης Μασούρας εκ μέρους της Ελληνικής οργάνωσης Digital Rights. «Το δικαίωμα αυτό καταπατά άμεσα η συμφωνία της κυβέρνησης με τη Μicrosoft».
«Είμαστε ανοιχτοί σε κάθε συνεργασία και θα θέλαμε να έχουμε παρόμοιες συμφωνίες και με άλλες διεθνείς εταιρείες» λέει από την άλλη ο ειδικός γραμματέας του υπ. Οικονομικών κ. Βασ. Ασημακόπουλος, θέλοντας να τονίσει ότι η κυβέρνηση σέβεται τους κανόνες ανταγωνισμού. «Είναι αλήθεια ότι το ελεύθερο λογισμικό, ιδιαίτερα τα τελευταία 3 – 4 έτη, προσφέρει τεχνολογικές λύσεις πολύ καλού επιπέδου, με χαμηλό κόστος. Είναι κάτι που λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη. Αν η ελληνική αγορά πληροφορικής θέλει να προσφέρει λύσεις βασισμένες σε ανοικτό λογισμικό, εμείς δεν έχουμε κανένα λόγο να μην τις δεχτούμε, εφόσον πληρούν τους όρους του εκάστοτε ανοικτού διεθνούς διαγωνισμού. Ωστόσο, δεν υπάρχει σε καμιά χώρα αποκλεισμός καμιάς εταιρείας ή κατηγορίας λογισμικού, καθώς αυτό θα ήταν αντίθετο στους κανόνες ανταγωνισμού της ευρωπαϊκής αγοράς.
Στην Αθήνα ο Μπιλ Γκέιτς
Ο Μπιλ Γκέιτς, πρόεδρος της Microsoft, ετοιμάζεται να βρεθεί στην Αθήνα για λίγες ώρες στις 29 Ιανουαρίου, προκειμένου να πραγματοποιήσει τα εγκαίνια του Κέντρου Καινοτομίας της Microsoft, ενός από τα αντισταθμιστικά οφέλη που προβλέπει η συμφωνία ως πρόσθετα των εκπτώσεων. Μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται η δημιουργία μιας διαδικτυακής πύλης (portal) για την απόκτηση τεχνογνωσίας και η δυνατότητα επιδότησης από ευρωπαϊκά προγράμματα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, η δημιουργία δέκα Κοινωνικών Κέντρων Εκμάθησης της Τεχνολογίας, η προσφορά τεχνογνωσίας στην ελληνική κυβέρνηση για θέματα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης κ.ά. Για τους επικριτές της συμφωνίας, όμως, όλα αυτά στοχεύουν απλώς στο να εθίσουν ακόμα περισσότερο τη διοίκηση στην εξάρτηση από τη Microsoft.