Η Ανταρκτική, ένα από τα τελευταία ακέραια οικοσυστήματα του πλανήτη, απειλείται από την ακόρεστη ανθρώπινη επιθυμία για την υπεραλιεία των θαλασσών.
Ο πληθυσμός των κριλ (γόνος γαρίδας), μικροσκοπικά οστρακοειδή, κινδυνεύει από την αυξανόμενη ζήτηση για συμπληρώματα διατροφής και τροφή για τα ιχθυοτροφεία. Μια σημαντική πτώση του αριθμού τους αποδίδεται ήδη στην υπερθέρμανση του πλανήτη, επειδή λιώνει ο πάγος, όπου ζουν η άλγη και το πλαγκτόν, με τα οποία τρέφονται. Σήμερα, χρησιμοποιούνται νέες τεχνικές υπεραλίευσης για τη συγκέντρωση τεράστιων ποσοτήτων, προκειμένου να ικανοποιηθεί η αυξημένη ζήτηση. Κι αυτές δεν απειλούν μόνο τα κριλ, αλλά το σύνολο του οικοσυστήματος, που εξαρτάται απ’ αυτά, υποστηρίζουν οι οικολόγοι. Επιπλέον, θεωρείται ότι τα κριλ παίζουν σημαντικό ρόλο στην απομάκρυνση του διοξειδίου του άνθρακα, που προκαλεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου, επειδή τρώνε πλούσια σε άνθρακα τροφή κοντά στην επιφάνεια και την αποβάλλουν, όταν βυθίζονται στα πιο βαθιά, ψυχρά ύδατα για να αποφύγουν τους άρπαγες.
«Φάλαινες, πιγκουίνοι, φώκιες, άλμπατρος και χελιδόνια της θάλασσας -όλα αυτά τα πλάσματα, που θεωρούμε ότι συνιστούν την απόλυτη εικόνα της Ανταρκτικής- εξαρτώνται από τα κριλ», λέει ο Ρίτσαρντ Πέιτζ, ειδικός στη διατήρηση των θαλάσσιων ειδών, της Greenpeace International. «Είναι τμήμα της παγκόσμιας κοινότητας κι ένα από τα πιο παρθένα περιβάλλοντα της Γης. Γι’ αυτό και θα έπρεπε να το αντιμετωπίζουμε με το μεγαλύτερο σεβασμό».
Ωστόσο, οι επιστήμονες διατείνονται ότι ελέγχουν το εύρος της αλιείας των κριλ, το οποίο μέχρι στιγμής συνιστά μικρό ποσοστό του πληθυσμού τους.
«Είμαστε ενήμεροι γι’ αυτή την αλιευτική προσπάθεια και δεν ανησυχούμε ιδιαίτερα αυτή τη στιγμή», λέει ο δρ Γκερέν Τάρλινγκ επικεφαλής της Βρετανικής Αποστολής στην Ανταρκτική (British Antarctic Survey) – BAS: «Οταν οι άνθρωποι πλησιάσουν το επιτρεπτό όριο αλίευσης, θα ανησυχήσουμε, αλλά προς στιγμήν δεν βρίσκονται κοντά».
Τα κριλ της Ανταρκτικής, με την αλλόκοτη μορφή, τα κόκκινα διαφανή σώματά τους και τα μαύρα μάτια θεωρείται ότι αποτελούν μια από τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις θαλάσσιας ζωής στον πλανήτη. Κάθε τέτοιο πλάσμα ζυγίζει κάτι περισσότερο από έναν μεγάλο συνδετήρα, αλλά όλα μαζί σε ομάδες, που μπορεί να εκτείνονται σε χιλιόμετρα θεωρείται ότι ζυγίζουν περισσότερο από τον ανθρώπινο πληθυσμό.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι τα κριλ έχουν μειωθεί κατά 80% από τη δεκαετία του 1970 και η πιθανότερη αιτία είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη. Ωστόσο, επικρατεί ασάφεια ως προς τον εναπομείναντα πληθυσμό: η BAS τον υπολογίζει σε 100 εκατ. τόνους, ενώ οι εταιρείες αλίευσης κριλ περίπου σε 400-500 εκατ. τόνους. Σύμφωνα με τη Συνθήκη για τη Διατήρηση της Θαλάσσιας Ζωής, το ετήσιο επιτρεπτό όριο αλιείας κριλ στο Νότιο Ωκεανό είναι 4 εκατ. τόνοι. Αλλά μέχρι τώρα αλιεύεται συνήθως λιγότερο από 20% αυτού του ποσοστού, λέει ο Τάρλινγκ.
Ωστόσο, υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον και αναπτύσσονται καινούργια προϊόντα. Ο μεγαλύτερος όγκος αλιεύσιμου κριλ χρησιμοποιείται για τροφή στα ιχθυοτροφεία και την παραγωγή λαδιού Ωμέγα 3 και άλλων συμπληρωμάτων. Μόνο τον περασμένο μήνα, το Πρόγραμμα για την Προστασία του Κριλ στην Ανταρκτική ανακοίνωσε τα σχέδια τεσσάρων εταιρειών να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους. Νέες εξελιγμένες τεχνικές αλίευσης και ψύξης επιτρέπουν στα πλοία να αλιεύουν όλο και μεγαλύτερες ποσότητες. Ενώ όμως οι αλιευτικές εταιρείες διατείνονται ότι είναι εξαιρετικά προσεκτικές, ώστε να μην καταστρέψουν τα αποθέματα κριλ, οι οικολόγοι θεωρούν σκόπιμο να εφιστήσουν την προσοχή στο γεγονός ότι τα «φυσικά θαλάσσια αποθέματα δεν είναι απεριόριστα».
Ζουν σ’ όλους τους ωκεανούς και είναι τροφή αρπακτικών
– Τα κριλ ζουν σε όλους τους ωκεανούς του κόσμου, αλλά τα κριλ της Ανταρκτικής είναι τα πιο πολυάριθμα, καθώς ο πληθυσμός τους υπολογίζεται σε 500.000 τόνους.
– Τα κριλ της Ανταρκτικής φθάνουν σε μέγεθος τα έξι εκατοστά. Αν όμως τοποθετηθούν όλα μαζί θα μπορούσαν να γεμίσουν το γήπεδο του Γουέμπλεϊ κατά 1.500 φορές.
– Τα κριλ τρώνε άλγη και πλαγκτόν και γίνονται τροφή «αρπακτικών» όπως οι φάλαινες. Μια φάλαινα μπορεί να φάει μέχρι και τέσσερις τόνους κριλ την ημέρα.
– Τα κριλ θεωρείται ότι «δεσμεύουν» άνθρακα ίσο με τις εκπομπές 35 εκατομμυρίων αυτοκινήτων, τον χρόνο.
– Η μέση θερμοκρασία στη Χερσόνησο της Ανταρκτικής έχει αυξηθεί 2,5 βαθμούς Κελσίου, τα τελευταία 50 χρόνια.