Χρυσάφι κοστίζει το νερό που μεταφέρεται με υδροφόρες στα νησιά του Αιγαίου, αφού τα τελευταία χρόνια εκτοξεύθηκαν τα ποσά που το ελληνικό Δημόσιο καταβάλλει στους «νερουλάδες», οι οποίοι έχουν… σύμμαχό τους τη λειψυδρία. Χαρακτηριστικό είναι ότι μέσα σε δέκα χρόνια, από το 1997 έως το 2007, το κόστος για την πλωτή υδροδότηση των νησιών υπερδεκαπλασιάστηκε! Από 1.244.881 ευρώ το 1997, απογειώθηκε στα 11.206.409 το 2007! Για τον έλεγχο της κατάστασης οι εταιρείες που μονοπωλιακά ελέγχουν τη διανομή νερού στα άνυδρα νησιά του αρχιπελάγους κατηγορούνται ότι χρησιμοποιούν και μεθόδους εκβίασης, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει έγγραφο του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Ναυτιλιακής Πολιτικής.
Αυξήθηκαν και οι ανάγκες
Οι ανάγκες των νησιών σε μεταφερόμενο νερό αυξάνονται αλματωδώς τα τελευταία χρόνια. Η αύξηση της τουριστικής κίνησης, η αλόγιστη χρήση (και κατάχρηση) νερού, η μείωση των βροχοπτώσεων και η μη συγκράτηση του νερού είχαν ως αποτέλεσμα οι ποσότητες πόσιμου νερού που μετέφεραν οι πλωτές υδροφόρες να αυξηθούν σχεδόν 3,5 φορές μέσα σε δέκα μόλις χρόνια! Από τα 488.810 κυβικά μέτρα πόσιμου νερού που μεταφέρθηκαν το 1997 φτάσαμε το 2007 στα 1.798.745 κ.μ.
Υπάρχει και μια σημαντική «λεπτομέρεια» εδώ: καθώς το νερό των υδροφόρων το πληρώνει το υπουργείο (για τα «άνυδρα» νησιά των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων) οι περισσότεροι δήμαρχοι δεν κάνουν οικονομία. Τα νησιά που υδροδοτούνται με πλωτά μέσα είναι η Αμοργός, τα Κουφονήσια, η Κίμωλος, η Ηρακλειά, η Σχοινούσα, η Φολέγανδρος, η Τήνος, η Σίκινος, η Θηρασιά, η Δονούσα και η Μήλος, από τις Κυκλάδες. Τα νησιά αυτά τροφοδοτούνται από νερό που πουλά η ΕΥΔΑΠ και μεταφέρεται με πλωτά μέσα συνήθως από το Λαύριο. Στα Δωδεκάνησα οι υδροφόρες επισκέπτονται το Αγαθονήσι, τους Λειψούς, τη Μεγίστη, τη Νίσυρο, την Πάτμο, τη Σύμη, τη Χάλκη, την Παλιόνησο και την Ψέριμο. Το νερό προσφέρεται δωρεάν από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση και προέρχεται από γεωτρήσεις της Ρόδου.
Πανάκριβη η μεταφορά
Βέβαια, δωρεάν είναι μόνο η προέλευση. Η μεταφορά κοστίζει πανάκριβα. Για τα νησιά της Δωδεκανήσου το υπουργείο πλήρωσε πέρυσι 4,91 ευρώ το κυβικό μέτρο, ενώ για τα νησιά των Κυκλάδων 8,32 ευρώ το κ.μ. Η απογείωση της δαπάνης για το μεταφερόμενο νερό δεν είναι αποτέλεσμα μόνο του πολλαπλασιασμού της κατανάλωσης, αλλά και των υψηλών τιμών που αποσπά η εταιρεία που μονοπωλεί την αγορά και μπορεί βάσιμα να απειλεί ότι θα διψάσουν κάτοικοι και τουρίστες εάν δεν ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις της. Ετσι, για παράδειγμα, το κόστος ανά κυβικό μέτρο αυξήθηκε από τα 2,55 ευρώ το κυβικό το 1997 (μέσος όρος Κυκλάδων – Δωδεκανήσου) στα 6,23! Ανάδοχος σήμερα για το έργο αυτό είναι η Εταιρεία «Κυκλάδες 1 Ν.Ε.», η οποία διαθέτει 14 πλοία για τη μεταφορά νερού.
Σοβαρότατα ερωτήματα προκύπτουν πάντως από ένα έγγραφο της Διεύθυνσης Γενικών Υποθέσεων της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, με ημερομηνία 14 Ιουλίου 2008: «Η ανάγκη για ένα υπέρτατο δημόσιο αγαθό, όπως το νερό, δεν μπορεί να αποτελεί μέσο εκβίασης καταστάσεων και πίεσης τόσο του κράτους όσο και των τοπικών κοινωνιών». Δεν πρόκειται προφανώς για ακαδημαϊκή τοποθέτηση, αλλά για έγγραφο το οποίο αποστέλλεται στην ανάδοχο εταιρεία και στην Εισαγγελία Πρωτοδικείου Μυτιλήνης…
«Μετά από επιστολές διαμαρτυρίας, καθώς και προφορικές καταγγελίες δημάρχων των άνυδρων νησιών» συνεχίζει το έγγραφο της Διεύθυνσης Γενικών Υποθέσεων «όπου μας ενημερώνουν για έλλειψη νερού από υπαιτιότητά σας, αφού αρνείστε την παροχή του και μας παρακαλούν για άμεση επέμβαση, σας καλούμε όπως, όσο βρίσκεται η εν λόγω σύμβαση εν ισχύ, εκπληρώνετε πιστά και χωρίς καθυστερήσεις τις υποχρεώσεις σας, που προκύπτουν από την ανωτέρα σύμβαση… Τούτο προς αποφυγή περαιτέρω διενέξεων και επιβολής κυρώσεων που προβλέπονται από τη μεταξύ μας σύμβαση και την εν γένει νομοθεσία».
Ανοιχτή πρόσκληση
Είναι φανερό λοιπόν ότι υπάρχουν προβλήματα, που δεν σχετίζονται μόνο με το μεγάλο κόστος μεταφοράς του νερού. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο τα νησιά να απεξαρτηθούν από τους «νερουλάδες». Υστερα από πολλά χρόνια αδράνειας και βλέποντας πια το κόστος να ξεφεύγει από κάθε έλεγχο, το υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής προχώρησε σε ανοικτή πρόσκληση υποβολής προτάσεων για μεθόδους κάλυψης υδατικών ελλειμμάτων των άνυδρων νησιών. Μάλιστα, για να προσελκύσει επενδυτές προχώρησε σε μια ρύθμιση κατά τα πρότυπα του ηλεκτρικού ρεύματος: εγγυημένη αγορά για τουλάχιστον δέκα χρόνια, με εξασφαλισμένη τιμή, η οποία όμως δεν θα ξεπερνά τα 2,5 ευρώ το κυβικό, με τις αναγκαίες αναπροσαρμογές. Η εξοικονόμηση κονδυλίων από τα σημερινά 6,23 ευρώ/κ.μ. είναι πολύ μεγάλη.
Μονάδες αφαλάτωσης
Η κύρια μέθοδος που προκρίνεται φαίνεται ότι θα είναι η αφαλάτωση. Είναι φανερό ότι μια τέτοια διέξοδος δεν αρέσει καθόλου σε όσους ελέγχουν σήμερα την αγορά πόσιμου νερού στο Αιγαίο. Ηδη πάντως προγραμματίζονται μονάδες αφαλάτωσης στην Ψέριμο, την Τέλενδο, τη Σύμη, τη Χάλκη, την Πάτμο, τη Μεγίστη, την Αντίπαρο, την Κύθνο, την Αμοργό, την Ηρακλειά, τη Δονούσα, την Κίμωλο, τη Φολέγανδρο, τη Σχοινούσα και τους Φούρνους.
Μια άλλη πρόταση του υπουργείου είναι να βοηθήσει η Νάξος, που διαθέτει αρκετό νερό, μερικά γειτονικά νησιά, και πιο συγκεκριμένα την Αμοργό, τη Δονούσα, το Κουφονήσι, τη Σχοινούσα, την Ηρακλειά, τη Θηρασιά και τη Σίκινο, διαθέτοντας περίπου 150.000 κ.μ. νερού το χρόνο.
Βεβαίως, καθώς καμιά λύση δεν είναι πανάκεια, η βασική κατεύθυνση -ειδικά για τα νησιά του Αιγαίου- πρέπει να είναι στην κατεύθυνση της εξοικονόμησης νερού με χρήση όλων των τεχνικών, τόσο των παραδοσιακών όσο και των πλέον σύγχρονων. Αλλιώς τα νησιά θα παραμείνουν όμηροι των νερουλάδων…