Οταν ο γιος του κ. Βερέμη -πριν από χρόνια- γράφτηκε στην πρώτη τάξη ενός μέσου δημοτικού σχολείου στην Αγγλία, ένα πράγμα εντυπωσίασε τον σημερινό πρόεδρο του ΕΣΥΠ: «Οι μαθητές πήγαιναν στη βιβλιοθήκη, ξεσήκωναν κάμποσα βιβλία κι έρχονταν μετά σπίτι και τα ξεφύλλιζαν». Το όνειρο των σχολικών βιβλιοθηκών και η κατάργηση του ενός εγχειριδίου. «Βλέπουμε τι κακό έχει κάνει η παπαγαλία. Καμία κριτική σκέψη, η γνώση είναι διεκπεραιωτική. Και οι αντιδράσεις για, όποια, αλλαγή είναι μεγάλες». Ναι, αλλά η κυρίως συζήτηση αφορά κατ’ αρχήν την είσοδο των επιχειρήσεων, του ιδιωτικού τομέα σε όλα τα στάδια της Εκπαίδευσης. «Εγώ θυμάμαι ότι στην εποχή μου -και αργότερα- στα ιδιωτικά σχολεία πήγαιναν οι κακοί μαθητές, όσοι δεν είχαν πρόθεση να συνεχίσουν σε AEI. Και ας σταματήσει αυτός ο μύθος για τα ιδιωτικά AEI. Πουθενά στην Ευρώπη, στις χώρες με σημαντικό επίπεδο Ανώτατης Εκπαίδευσης, δεν υπάρχουν ιδιωτικά πανεπιστήμια. Μόνο το κράτος μπορεί να συντηρήσει μία π.χ. Ιατρική. Το όλο θέμα αφορά τα κολέγια (των γνωστών αγγλικών polytechnics). Από τη στιγμή που η E.E. επιβάλλει τη νομιμοποίησή τους, τι θα κάνεις; Αλλωστε δεν είναι και τα σημαντικότερα εκπαιδευτικά ιδρύματα, ούτε στην Αγγλία ούτε εδώ».
Συντηρητική κοινωνία
Και επειδή γνωρίζει ότι στις «προθέσεις του υπουργείου είναι η επαναφορά των πρότυπων σχολείων» θα υποστηρίξει πως «αυτός είναι ένας τρόπος να τραβήξουμε προς τα πάνω το δημόσιο Λύκειο». Μα εδώ έγινε ολόκληρη μάχη για το βιβλίο ιστορίας, μην και αλλάξουμε την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας. «Δυστυχώς είμαστε βαθιά συντηρητικοί ως κοινωνία. Αυτή η ομοιογένεια μας κάνει κακό. Αλλο τον 19ο αιώνα. Ευτυχώς τότε που ο Κοραής και οι άλλοι είχαν την έμπνευση να μας συνδέσουν με την αρχαία Ελλάδα – κι αυτό αποτέλεσε την κύρια ασχολία του νέου Κράτους. Υπήρχαν αρβανίτες, βλάχοι, σλάβοι. Ολοι αυτοί έπρεπε να γίνουν «ένα». Και έγιναν. Αλλά όχι και να πιστεύει σήμερα ότι είναι απόγονος του Περικλή. Τότε βοήθησε -αν και δεν αποφύγαμε έναν εμφύλιο- σήμερα δεν μας βοηθάει. Σήμερα δεν είμαστε μόνοι μας. Ζουν πολλοί άλλοι δίπλα μας. H κοινωνία πρέπει να προσαρμοστεί κι όχι να κλειστεί στον εαυτό της». Είναι από τα αγαπημένα του θέματα η διαμόρφωση του ελληνικού κράτους και η μυθολογία της φουστανέλας: «Αυτοί που σκότωσαν τον Καποδίστρια για το μοντέλο του συγκεντρωτικού κράτους που ήθελε να επιβάλει, τελικά αυτοί αποτέλεσαν το συγκεντρωτικό κράτος. Για να μην πάμε και παλιότερα, π.χ. στην πλήρη εικόνα του Καραϊσκάκη».
Τα Θρησκευτικά
Η ιστορία είναι το μόνο πρόβλημα; Είναι μάθημα σύγχρονου σχολείου τα Θρησκευτικά, έτσι όπως γίνονται στην Ελλάδα; O Θάνος Βερέμης δεν θα διαφωνήσει. Μάλιστα, ανακαλεί την αντίδρασή του ως μαθητής ακόμη, και τη σύγχυσή του για παράδειγμα από την Παλαιά Διαθήκη. «Τι σχέση έχει το κείμενο αυτό στην εκπαίδευση; H μισή Αμερική διαβάζει Βίβλο και βλέπουμε τι γίνεται. Ετσι δεν γινόμαστε καλύτεροι άνθρωποι. Χρειαζόμαστε ένα σχολείο ανοιχτό για ελεύθερους ανθρώπους με κριτική σκέψη».
Οι θρησκευτικές αποκαλύψεις, λοιπόν, δεν έχουν ρόλο στη σύγχρονη εκπαίδευση η οποία άραγε έχει κανένα πρότυπο; Κάτι σαν -ας πούμε- όραμα; H Φινλανδία και οι επιδόσεις της έρχονται στη συζήτηση διότι, λέει, «καταρρίπτεται ο μύθος των χρημάτων. Επενδύει λιγότερα από τη Γερμανία αλλά στην αξιολόγηση της Πίζας είναι πολύ πιο μπροστά. Βεβαίως και χρειάζεται να επενδυθούν σημαντικά κεφάλαια, αλλά εδώ είναι σαν να τα ρίχνεις σε τρύπιο πηγάδι. Πρέπει πρώτα να αλλάξεις το σύστημα. Δεν μπαίνεις στη ρότα της Φινλανδίας όταν το Πανεπιστήμιο και το Πολυτεχνείο ξαναγοράζουν κάθε φορά από συγκεκριμένο κατάστημα στο Μοναστηράκι τους υπολογιστές που χάθηκαν μετά από καταλήψεις. Εδώ έχουμε ακόμη αρματολίκια».