Σε μία εποχή που η παγκόσμια οικονομική κρίση άρχισε να επηρεάζει και το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, εδώ οι παράγοντες των ομάδων μας εξακολουθούν να συναντώνται με τον υπουργό Οικονομικών και να του ζητούν να βρεθεί λύση στο πρόβλημά τους. Οπως πρόσφατα έκανε ο Θοδωρής Ζαγοράκης, που επισκέφτηκε τον Γιώργο Αλογοσκούφη. Βέβαια, το πρόβλημα του ΠΑΟΚ είναι παλιό και αποτελεί άλλον έναν κρίκο στην αλυσίδα των Ποδοσφαιρικών Ανωνύμων Εταιρειών που χρωστούν ή χρωστούσαν και σώθηκαν από την… ευσπλαχνία του κράτους.
Η ιστορία αρχίζει το 1979, όταν το ποδόσφαιρό μας γινόταν επαγγελματικό. Ακόμα κι αυτοί που το αποφάσισαν, γνώριζαν πως δεν υπήρχε ούτε η οικονομική ούτε η νομοθετική υποδομή για ν’ αναπτυχθεί βάσει των κανόνων της ελεύθερης αγοράς. Δεν είναι τυχαίο πως λίγο μετά το ξεκίνημά του ψηφίστηκε και ο πρώτος νόμος, ο 879/1979, του οποίου το άρθρο 21 ρύθμιζε τα χρέη των ΠΑΕ προς το Δημόσιο. Ηταν μία ευγενική χειρονομία της κυβερνήσεως Ράλλη, που θεώρησε πως οι νεόκοποι, τότε, παράγοντες είχαν άγνοια. Ετσι δεν τα πήγαν καλά την πρώτη χρονιά!
Από τότε πέρασαν είκοσι εννέα χρόνια, όμως τίποτα δεν βελτιώθηκε στα οικονομικά της πλειοψηφίας των ΠΑΕ. Αντιθέτως, είδαμε ν’ αποχωρούν οι παραδοσιακοί παράγοντες και να εμφανίζονται διάφοροι… κομήτες που, εκμεταλλευόμενοι κομματικές γνωριμίες και την ανοχή των εκάστοτε κυβερνήσεων, χρησιμοποίησαν τις ομάδες είτε για να προβληθούν οι ίδιοι είτε για να βγάλουν χρήματα από αυτές, εγκαταλείποντάς τες με τεράστια χρέη.
Φυσικά, σε οποιαδήποτε άλλη χώρα δεν θα υπήρχε περίπτωση το κράτος να πληρώνει τα χαμένα και ενίοτε τα κλεμμένα. Οι χρεοκοπημένες ομάδες θα διαλύονταν ή θα ξεκινούσαν από τα ερασιτεχνικά. Ολοι όσοι έκατσαν σε υπουργικούς θώκους, χάρισαν εκατομμύρια ευρώ, ζημιώνοντας το κράτος. Και το ποσό αυτό, όχι με εξονυχιστικούς υπολογισμούς, αγγίζει τα 245 εκατ. ευρώ.
Ο Ολυμπιακός και το μεσοδιάστημα
Η ομάδα του Πειραιά είναι η πρώτη που ανοίγει τον χορό των ΠΑΕ που σώζονται με τη βοήθεια της Πολιτείας. Ο νόμος 2021 που καταθέτει το 1992 ο Στέφανος Μάνος και ψηφίζεται στη Βουλή απ’ όλα τα κόμματα, πλην του ΚΚΕ, σώζει τον Ολυμπιακό από την οικονομική καταστροφή στην οποία τον είχαν οδηγήσει οι Σαλιαρέλης – Κοσκωτάς, χαρίζοντας στην ΠΑΕ περίπου 9.000.000.000 δραχμές! Από τα 11.000.000.000 χρεών που διαπιστώθηκαν τότε (2,5 Τράπεζα Κρήτης, 5,5 από εκκρεμείς δίκες και 3 οφειλές προς το Δημόσιο από φόρους) θα πλήρωνε όπως και έγινε, κάτι περισσότερα από δύο δισ. σε 120 μηνιαίες δόσεις.
Μάλιστα, η ευγνωμοσύνη του Σωκράτη Κόκκαλη ήταν τέτοια προς την πολιτική ηγεσία, που δεν παρέλειψε να την ευχαριστήσει τότε και δημοσίως. «Αισθάνομαι την ανάγκη να εκφράσω την απόλυτη ικανοποίησή μου για την τροπολογία που κατέθεσε στη Βουλή ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας, κ. Μάνος. Εκ μέρους όλων των φίλων και οπαδών του ιστορικού συλλόγου μας, επιθυμώ να ευχαριστήσω την κυβέρνηση και όλα τα πολιτικά κόμματα για τη θετική αντιμετώπιση των μεγάλων προβλημάτων που είχαν συσσωρευτεί στην τελευταία πενταετία στο μεγαλύτερο αθλητικό σύλλογο της χώρας».
Από το 1992, όταν είχαν «ρυθμιστεί» τα χρέη του Ολυμπιακού, έως και το 2001, έγιναν πολλές απόπειρες για να διαγραφούν συσσωρευμένες οφειλές ΠΑΕ και ΚΑΕ. Ομως οι περισσότερες «ναυάγησαν», επειδή οι προτάσεις του κράτους κρίθηκαν ασύμφορες από τους οφειλέτες. Φυσικά, οι ομάδες εξακολουθούσαν να κάνουν μεταγραφές και να λαμβάνουν μέρος στα πρωταθλήματα. Για την ιστορία αναφέρουμε ότι το 1993 διαπιστώθηκε πως 22 ΠΑΕ, που είχαν συνολικό μετοχικό κεφάλαιο επτά δισ. ευρώ, είχαν χρέος που άγγιζε τα 24 δισ. Τέσσερα χρόνια αργότερα, με νέα ρύθμιση του ΠΑΣΟΚ, θέλησε να χαρίσει περίπου 2 δισ. δραχμές σε 25 ΠΑΕ, όμως κι αυτή κρίθηκε μη ευνοϊκή! Τέλος το 1997, ο τότε υφυπουργός Αθλητισμού, Ανδρέας Φούρας, δημοσιοποιεί έκθεση του υπουργείου Ανάπτυξης, σύμφωνα με την οποία 18 ΠΑΕ του επαγγελματικού μας πρωταθλήματος είχαν ζημίες που άγγιζαν τα 24 δισ. δραχμές.
Η ρύθμιση 2001
Ετσι φτάνουμε στο 2001, οπότε μέσα στον νόμο 2947 ο τότε υπουργός Πολιτισμού, Ευάγγελος Βενιζέλος, περνάει την «ειδική εκκαθάριση», την οποία ελάχιστοι την… πήραν είδηση ή, τουλάχιστον, την γνώριζαν και την κατάλαβαν.
Αυτήν την εκμεταλλεύτηκαν έξι ΚΑΕ (Πανιώνιος, Ηρακλής, ΠΑΟΚ, Αρης, Γ. Σ. Λάρισας και Νήαρ Ηστ) και πέντε ΠΑΕ (Λάρισα, Καβάλα, Πανιώνιος, Πιερικός και Νάουσα). Σύμφωνα με τους τότε υπολογισμούς, τα συνολικά χρέη ξεπερνούσαν τα 50.000.000 ευρώ, από τα οποία τα περισσότερα διαγράφηκαν.
Περισσότερο ωφελημένη είχε βγει η ομάδα μπάσκετ του ΠΑΟΚ, η οποία από 21.000.000 ευρώ, πλήρωσε για να βγει «καθαρή» μόλις 200.000!
Ακολούθησαν ο Αρης, που από 10.000.000 έδωσε κάπου 230.000, και η ΠΑΕ Πανιώνιος, που τότε μετονομάστηκε σε «Νέο Πανιώνιο» και κατέβαλε 400.000 ευρώ από τα 13.000.000 που χρωστούσε.
Το άρθρο 44 και οι ευεργετηθέντες του
Το 2004 ο υφυπουργός Αθλητισμού, Γιώργος Ορφανός, ανακοινώνει πως το έλλειμμα των ΠΑΕ φτάνει τα 280 εκατ. ευρώ.
Η ΑΕΚ, μ’ εμπνευστή τον νυν πρόεδρό της Γιώργο Κιντή, αρχίζει τη διαδικασία υπαγωγής της στο άρθρο 44 του νόμου 1892/90 του υφυπουργού Ανάπτυξης, Ανδρέα Ανδριανόπουλου, που ορίζει πως αν μία οφειλέτης ανώνυμος εταιρεία συμφωνήσει με το 60% των πιστωτών της να μην καταβάλλει χρέη, τότε και το υπόλοιπο 40% πρέπει ν’ ακολουθήσει.
Παρότι το… παραθυράκι το είχε ανακαλύψει η ΑΕΚ, η πρώτη ομάδα που γλιτώνει από τα χρέη είναι ο Αρης. Στις 11 Νοεμβρίου 2004, το Εφετείο Θεσσαλονίκης κάνει δεκτή την αίτηση της διοίκησης του Λάμπρου Σκόρδα και από τα 17,5 εκατ. ευρώ που χρωστούσε η ΠΑΕ, αποφασίζει πως μπορεί να καταβάλει μόνο δύο, με δόσεις έως το 2014 και να είναι πλέον «καθαρή» από χρέη. Οι δύο βασικοί πιστωτές, κ. Κοντομηνάς και κ. Γράντας, είχαν παραιτηθεί από τις αξιώσεις τους. Οσο για τις οφειλές που υπήρχαν προς τους παίκτες, πληρώθηκαν με 4 εκατ. ευρώ που δόθηκαν από τον κρατικό προϋπολογισμό με ρύθμιση του κ. Ορφανού.
Στην ΑΕΚ, οι οφειλές ξεπερνούσαν τα 170 εκατ. ευρώ (Netmed 48,8 – Δημόσιο 90,5 – παίκτες και τρίτους 18 και ENIC 13,5). Η βοήθεια από το κράτος ήρθε στις 30 Οκτωβρίου του 2004, όταν στην τριτανακοπή του Πέτρου Στάθη, το κράτος δεν εμφανίζεται στο δικαστήριο να διεκδικήσει τα χρήματά του και τα χρέη μειώνονται σε 23 εκατ. ευρώ. Οι δύο εταιρείες – κύριοι μέτοχοι της ΠΑΕ πάλι αφαίρεσαν τα 48,5 εκατ. και 13,5 εκατ. ευρώ αντίστοιχα, από τα φορολογητέα τους εισοδήματα.
Η τελευταία ΠΑΕ που απαλλάχθηκε από τα χρέη της μέσω του «άρθρου 44», πριν ο κ. Ορφανός με νόμο αποκλείσει τις ΠΑΕ, ήταν του ΟΦΗ. Με απόφαση του Εφετείου Χανίων, με 700.000 «καθάρισε» ένα χρέος 7,5 εκατομμυρίων.
Η περίπτωση του ΠΑΟΚ είναι πιο πολύπλοκη. Τον Ιούλιο του 2007, ο κ. Ορφανός έδινε την ευκαιρία στις ΠΑΕ να διακανονίσουν τα χρέη τους με νομοθετική ρύθμιση, η οποία προέβλεπε σβήσιμο του 80% προστίμων και προσαυξήσεων και εξόφληση με 120 μηνιαίες δόσεις προς το Δημόσιο και σε 80 προς το ΙΚΑ. Ο κ. Ζαγοράκης αρνήθηκε να μπει ο ΠΑΟΚ στη ρύθμιση και να πληρώσει 14 εκατ. ευρώ (από τα 45 που χρωστά συνολικά) σε 120 δόσεις, επιμένοντας να πληρώσει μόλις 1,9 εκατ. Η τελευταία αίτηση του διαπραγματεύεται την καταβολή επτά εκατομμυρίων και παραγραφή του υπόλοιπου χρέους, που υπολογίζεται μεγαλύτερο από 22 εκατομμύρια.
Η μόνη ΠΑΕ που δέχτηκε τη ρύθμιση του Ορφανού ήταν ο Ηρακλής, που θα πληρώσει 5,5 εκατ. αντί για 11.