ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ. «Για οκτώ χρόνια», ο Γιόβιτσα Στάνισιτς, άλλοτε δεξί χέρι του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, «ήταν ο άνθρωπος της CIA στο Βελιγράδι. Στη διάρκεια μυστικών συναντήσεων σε σκάφη και σπίτια κατά μήκος του ποταμού Σάβα, μοιράστηκε πληροφορίες για τις εσωτερικές διεργασίες του καθεστώτος Μιλόσεβιτς. Παρείχε πληροφορίες για τον τόπο κράτησης ομήρων του ΝΑΤΟ, βοήθησε τη CIA να στήσει ένα δίκτυο μυστικών βάσεων στη Βοσνία»…
Αυτή ήταν -με τρεις φράσεις, έτσι όπως δημοσιεύτηκαν στους Los Angeles Times- η συμβολή του πρώην επικεφαλής της υπηρεσίας Πληροφοριών της Σερβίας, Γιόβιτσα Στάνισιτς, στην «ειρηνευτική εκστρατεία της CIA» στη Βοσνία, συμβολή που η εφημερίδα περιγράφει ως κατασκοπεία, ο ίδιος ως απλή «συνεργασία» και που σύμφωνα με εκτιμήσεις αποκαλύφθηκε εκ των υστέρων για λόγους υπεράσπισης.
Κατηγορούμενος για εγκλήματα πολέμου ενώπιον του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για την Πρώην Γιουγκοσλαβία και αντιμέτωπος με την ποινή της ισόβιας κάθειρξης, ο Γιόβιτσα Στάνισιτς διέψευσε χθες ότι υπήρξε κατάσκοπος, αρνήθηκε ότι παρέδωσε κρατικά μυστικά στη CIA, αλλά αναγνώρισε, εμμέσως πλην σαφώς, ότι πράγματι συνεργάστηκε με την αμερικανική μυστική υπηρεσία.
Η υπόθεσή του σύμφωνα με το εκτενές και αποκαλυπτικό ρεπορτάζ των Los Angeles Times έθεσε τη CIA στη «εξαιρετικά σπάνια θέση να λειτουργεί ως μάρτυρας» στο πλευρό της υπεράσπισης ενός κατηγορούμενου για εγκλήματα πολέμου. Ηταν μια νύχτα στα περίχωρα του Βελιγραδίου, το 1992, όταν ένας επιφυλακτικός πράκτορας της CIA, έσφιξε το χέρι ενός Σέρβου αξιωματούχου, έγραψαν οι Los Angeles Τimes.
Επρόκειτο για τον Ουίλιαμ Λόφγκρεν, ο οποίος «έπρεπε να ζητήσει βοήθεια, καθώς ο πόλεμος μαινόταν στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και η αμερικανική υπηρεσία αναζητούσε αγωνιωδώς πληροφορίες εκ των έσω». Ο Στάνισιτς προσέφερε αυτή τη βοήθεια, αλλά την ίδια στιγμή, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, συγκροτούσε τις μυστικές ειδικές μονάδες, που διεξήγαγαν για λογαριασμό του Μιλόσεβιτς την εκστρατεία γενοκτονίας.
Η εντολή για τη συγκρότηση των ειδικών μονάδων δόθηκε τον Απρίλιο του 1991, ενώ το 1995 ο Στάνισιτς διαπραγματευτηκε την απελευθέρωση 338 ομήρων του ΟΗΕ. Τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου παρέστη στην ειρηνευτική διάσκεψη του Ντέιτον στο πλευρό του Μιλόσεβιτς, τον οποίον όμως, σύμφωνα με μαρτυρία στελέχους της CIA, «αντιπαθούσε βαθύτατα». Τον Οκτώβριο του 1998 εν μέσω υπαινιγμών ότι συνεργάζεται πολύ στενά με τη CIA, ο Στάνισιτς απελύθη από τον Μιλόσεβιτς. Το 2003 συνελήφθη στο Βελιγράδι και μεταφέρθηκε στη Χάγη. Η δίκη του, αναβλήθηκε πέρυσι για λόγους υγείας και αναμένεται να επαναληφθεί φέτος.
Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι η CIA κατέθεσε στο δικαστήριο απόρρητο έγγραφο που αναλύει τα περί συμβολής του Στάνισιτς στην ειρήνη και που τέθηκε στη διάθεση των Los Angeles Times. O ίδιος ο Λόφγρκεν, ο οποίος τώρα έχει αποσυρθεί, φέρεται να δήλωσε ότι «αυτό το υποτιθέμενο διαβολικό πρόσωπο (ο Στάνισιτς) έκανε πολύ μεγάλο καλό»…
«Ανεξάρτητα από το κατηγορητήριο», τόνισε ο ίδιος χωρίς να απορρίψει το σκεπτικό της Εισαγγελίας, «υπάρχουν πράγματα που έκανε αυτός ο άνθρωπος και που βοήθησαν στην αποκατάσταση της ειρήνης στη Βοσνία». Την άποψη ότι η εμφάνιση στον Τύπο των πληροφοριών για τις σχέσεις του Στάνισιτς με τη CIA αποτελούν μέρος της στρατηγικής υπεράσπισής του ενώπιον των δικαστικών αρχών της Χάγης εξέφρασε ο Λιούμποντραγκ Στογιαντίνοβιτς, πολιτικός αναλυτής της εφημερίδας «Πολίτικα». «Κούφιους», ωστόσο, χαρακτήρισε τους ισχυρισμούς της αμερικανικής εφημερίδας, ο νυν επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών της Σερβίας, Γκόραν Πέτροβιτς, εκτιμώντας ότι ο Στάνισιτς δεν θα κατέληγε ποτέ στο δικαστήριο αν ήταν πράγματι άνθρωπος της CΙΑ.
«Είμαι κι εγώ τότε κατάσκοπος και προδότης, διότι έχω πάει κι εγώ στα αρχηγεία της CIA και της Μ16, μίλησα με τους ανθρώπους εκεί, ενώ οι συνεργάτες κρατούσαν σημειώσεις κι αυτό είναι φυσιολογικό. Είναι δύσκολο να τραβήξουμε μια γραμμή και να πούμε πότε κάποιος υπερβαίνει τα όρια».